Full text of "Specimen historicum typographiae romanae xv. saeculi"

See other formats

This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project 
to make the world's books discoverable online. 

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject 
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books 
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. 

Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the 
publisher to a library and finally to you. 

Usage guidelines 

Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the 
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to 
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. 

We also ask that you: 

+ Make non-commercial use ofthefiles We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for 
personal, non-commercial purposes. 

+ Refrainfrom automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine 
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 

+ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 

+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of 
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner 
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. 

About Google Book Search 

Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers 
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web 



at |http : //books . qooqle . com/ 







•♦ii">-: 



l 



± 




-M 



Po 



( * 



z 






y 



SPECIMEN HISTORICUM 

TYPOGRAPHIAE 

ROMANAE 

XV. S A E C U L I 

OPfiJt^ B T STV D I O 

P. FRANCISGI X AVER. l AIRE 

SEq^UANO-BUROUNDI 

IN EAMILIA MINIMORUM 'S. T. LECTORIS ] \ 

Et Sermi^mt Prhelfh 
DE SALM SALM BIBLIOTHECARII 




ROMAE MDCCLXXYin, 



SUMPTIBUS VENANTII MONALDINI . 

PRAESJDUM FACUITATE, 



\ 



l i .. ♦ > 



••4 

% PETRO . ANTONIO . CREVENNAE 

•7 / DOMO . MEDIOLANO 

h NEGOTIATORI . MAGNARIO 

^ IV IN. CONVENTV. ET . EMPORIO . AMSTELODAMENSI 












HONESTATEM . VTILITATI . PRAEFERENS 

ET.IVSTO.QyAESTV.CONTENTVS.POTIVS.QVAM.SATIVS 

^ MAGNIS.MERCIBVS.EXPORTANDIS.INVEHENDISQVE 

HVMANAE . SOCIETATIS . BONO . CONSVLIT 

"COMMERCII.AMPLITVDlNEM,SECVRITATEM.Et.FAMAM 

BONA . FIDE . INTEGRAVIT 

HINCQyE.PROPITIAM.SORTEM.SEMPER.EXPERTVS 

PROBATAS . OPES , SIBI . QVAESIVIT 

Q.VIBVS , SIC , AFFLVXIT 

VT . EAS . LIBERALITER . ET . MODESTE . EXPENDERIT 

MVLTIS , SINE . VANITATE . IMPERTIVERIT 

AC. PRAESERTIM.IN. PARANDIS, RARISSIMIS. LIBRIS 

ET . IN . ELABORANDO . EXCVDENDOQVE 

EORVMDEM . ACCVRATISSIMO , CATALOGO 

QyEM 

LITTERARIA. RESPVBLICA. PLAVDENTER . EXCEPIT 

SVMMA . CVM . LAVDE , INSVMPSERIT 

lOSEPHVS , ANTONIVS . MONALDINIVS 

BIBLIOPOLA. ROMANVS 

DISSERTATIONEM . DE . TYPOGRAPHIA . ROMANA 

AERE • SyO . EDITAM 

VIRO . HERMATHENAM ♦ REFERENTI 

ET . DE . SE . OPTIME . MERITO 

LIBENTKMVNERE, OBFERT 



a 2 



SiL.:- 




AUCTOR LECTORK 

Uilum fane inventum ar^ 
te Typographica prae- 
ftantiuSf nullum generi 
humano optabihus accidere um- 
quam potuit • In memoriam revo- 
cemus triftiilima illa tempora, iti 
quibus univerfa do^lrina fugitivis 
verbis) fcriptifque facile perituris 
continebatur> tum incertum illum» 
atque labilem cogitemus litterarum 
llatum, qui olim obtinebat. Quam 
lento fane gradu, & quot & quantis 
viarum difficultatibus, atque peri- 
Gulis ad remotiifimas» barbarafque 

• . a j na- 



. ^CiS" . 



VI 



nationes fcientiarum lumina propa- 
gari opportuit! Si defint-artis Ty- 
pographicae adjumenta, eximiadp- 
£liffimorum virorum fcripta , & 
praedare gefta in diuturna , & fe- 
re perpetua ignoratione verfari ne- 
ceirum eft • Imitationi dodrinae ^' 
atque exemplo vix fibi mutuo ef- 
fe poflent diverfi populi j vix um-; 
quam ea doceri poflent, quae tan- 
to Typographiae compendio, tan- 
ta facilitate celerrime arripi pof-. 
funt . Haec Typographicae artis: 
commoda nemo negabit , nifi ia 
fiivis educatus, & fcientiarum .ho- 
ftis imperitiflimus . Verum quidem 
cft , nec fatis omnium lacrimis de- 

plo- 



■a 



r:SS»r3!i 



} 



VII 

^'Y i i T i Vfl I" II ■ I ^ I I I .- , M I I 

plorandum, utiliflimas quafque res 
in detrimentum > & perniciem ver^ 
gere • Sed quid inde ? ToUendus 
quidem eft abufus » fed ufgs reli- 
giofe fervandus j rejeda enim hac 
regula « focietat^m omnem in pe-. 
jus ruere jam neceifum eflet, & 
maxima vitae humanae emolumen- 
ta exAilaire fatius foret ^ quod 
quam, flultum & perniciofum fit 9 
nemo non videt . Quae cum ita 
(int t praeclariflimae arti^ ortum , 
atque progreffum fcrutari abs re 
non erit . £t re quidem vera pau- 
cis ab hinc annis non nationes 
dumtaxat , fed ipfae quoque prir 
yata« iirbes annale» fuos Typogra- 

a 4 phicos 



.,.-m 



VIII 

-^■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■MMMi 

phicos fummo iludio conquifitos^ 
in lucem edidere. Hunc meum qua- 
lemcumque exiguum laborem exci* 
piat Leclor benevolusv veLut fpeci- 
men majoris operis* quod mihi in^ 
certa confliAato valetudine ad finem 
perducere non licuit. Meditabar e«^ 
nim virorum illuflrium 9 qui Romae 
faeculo XV. floruere^ feriem perfe- 
qui 9 atque catalogum texere 9 imi- 
taturus hac in re dodiflimum fcri- 
ptorem Jofephum Ant. Saxium 9 qui 
iitterariam urbis Mediolanends hi< 
ftoriam conicripfit. Verum quamvis 
non mihi licuerit rem totam 9 ut iif 
votis erat 9 perficere 9 non tamen exi- 
fiimandum eijt hocopufcuium omni 

- uti- 



■■■O'' 






IX 



t 

I 



Qtilitate carere i > neque enim inju- 
cundiim fore arbitror gravioris mo- 
menti opera^ quae faeculo XV. a 
Romanis typis prodlere , hic noo 
folum recendta , atque appellat^i 
iegere » fed etiam bibliographicis 
difquifitionibus illullrata , Nec no^ 
minare praetermifi Bibliothccas » 
in quibus recendta opera mihi vi« 
dere concelTum fuit, vel fama er- 
Clare audiyi. Siquidem libros omnes 
XV. faeculi manibuS vel oculis mc 
trafkalfe » abdt confidenter a£Ermar 
re atideam • 



^t. ' • Mos 




•-i 



X 



NOS F.JOH.FRANCISCUSGENGEMM^ 

SACRAE THEOLOGIAE LECTOR JUBILATUS ' 

Et unherp Afinimerum Ordinis 
HUMILIS CORRECTOR GENERALIS* 

CVVl &cultatem a nobis petierit R. P. Praociftas 
Xaverius Laire ejufdem ordinis in Sacra Theolo- 
gia LeAor 9 ac Sereniflimi Principis de Salm Salm Bi^ 
bliothecae Praefeflus fuum in lucem edendi librum » 
<ui titulus: Specimen UScricum typograpbiae Rmanae. 
TLV* faecuUi auftoris petitioni annuere peroptantes li- 
benti animo concedimus 9 ut ipCus liber modo a duo^/ 
bus ex Ordine noftro Theologis per nos tenore prae« 
fentium defignatis 3 fcilicet a KR, admodum PP« Fran-' 
cifco Jacquier y & Dominico Magnan prius fuerit reco«. 
gnitus > ipforumque comprobatus judicio j typis manda* 
ti .valeat 3 fi iis > ad quos pertinet >. ita videbltur • In 
quorum fidem bafce litteras mam] noftra fubfcriptas j 
figilloque officii. noftri munitas dedimus • 

Datum Romae ex noftro SS. Trinitatis de urbe Con- 
^ento hac die IJ* Jaauarii anni currentis 1778. 

Fr^ Jobannes Francifius Cengemme Generalir^^ 



j- 




^.%j^ **^"^ ***■■* 



XI 



JUbcntc Rcverendiflinio Patre Johanhe Francifco Gen-» 
gemme , noftri Minimorum ordinis Generali , librum 
pcrlegi infcriptum : Spccimen iiilcrkum typograpbiae 
Rotnanac XV* faccuH > au^re R, P. Francifco Xaverio 
Laire ex codem ordine S. Theologiae profefTore , in 
quo quidem nibil , quod non fit fidei orthodoxae , fan«f 
^ifque moribus confonum deprehendi , fed contra il]ud, 
fi typis demandetur , viris ftudiods gratiffimum fore ,* 
neminemque ab ejus le6^ione oon difceflurum eruditio*% 
rem cenfeo • * 

Datum Romae In Gonventu K. Trinitatis in Mon« 
te Pincio dic 15« menfis Aprilis anm 1778. 

Fr. Dominicui Magnan cx Minimorum familia 
S* theologiac profeffor cmcritui . 



JUbente Reverendiffimo Sacri Palatii Apoftolici Ma- 
giftro legi perlibenter librum , cui titulus ; Spcci'* 
men biHoricum T^ypograpbiae^Romanac XV. facculi y au6lo- 
re R« P* Francifco Xaverio Laice , in quo quidem o^ 
peje .nibil fidei j bonifque moribus contrarium conti- 
netur^ fed bibliographicam eruditioneip fummam mi- 
ratus fum; quo quidem fa6^um eft^ ut vehementer exo- 
ptarim j alias id genus difquifitiones litterarias , quas 
jam paratas habet praelaudatus Au£lor , in lucem emit- 
ti pro bibliographiae bono. 

Datum Romae in Conventu SS. Trinitatis in Mon- 
te Pincio die 25. Aprilii anni 1778. 

Fr.Francifcut Jacguicr cx Minimorum famili^ 
in Arcbigymnafto Romano frofcjfor . 

* i Suas 



.«t^ -'** 



XII ' 

SUas habet utiliutes hiftoria litteraria , & ex biblio-* 
graphicis difquifitionibus noir exjgua emanant no* 
tionum emolumenta • Hinc humani ingenii progrefTus > 
Sc viciflitudines tum quoad fcientias , tumquoad ar« 
tes Cc agnofcere licet 3 ut vel de ftatu . nodco^gratu- 
lari , vel ad. fuperiorum faeculorum praeftantiam . con- 
tendere poflimus • .Quicumque ergo in hoc Sfccimen ^6/- 
Borieum typcgrapbiae Romanae XV* faeculi inciderit , 
quod Francifcus Xaverius Laireus Minimorum familiae 
Ahimnus muko ftudio> fedulitate> & ingenio elabora- 
vit y phira fane comperiet > quae didicifle juvabit > qui- 
bufque litterariam hiftoriam apprime illuftrari fateatut 
necefle fit • Religio in Deum , in Principes obfequium > 
ac morum fan£titas nulla in re iaeditur; quare fi me 
audit Rmus P. Sacri Palatii Apoftojici Magifter Thomaa 
Auguftinus Ricchinius » cujus juflu haec legi j fagile in 
publicam lucem opus hoc emitti finet • 

Dabam domi kaU Maii ann^ cidix:cLXXviiI, 

Jobannes CbriBopborus Amadutius Craecarum 
Jitterartm profeffor in Arcbigymnapo Romanac 
^ > Sapitntiae , & Fraefcs Typograpbi^c S* Gong. 

dc Propagania Fidc • 



IM^ 



TIII 



IMPRIMATVR, 

$i videbitur Rmo Patri Sacri Palatii A- 
poilolici Magiftro . 

P. J. Epifcopui MontU Altl , ae 
Vicefgerens . 

IMPRIMATVR, 

pr.Thomas Auguftinus Ricchinius Ord. 
Praed. Sac. Pal. Apoft. Magiftcr . 



OPE- 



XIV 

OPERIS DUPLEX EST PARS 

Prima fequentia habet Capita • 

Caput I. De Typographia generatlm conji- 

derata . pag. i 

Cap. 11. De origine Typographiae tn Ita- 

lia. pag. 16 

§. I. De Typographia apud Venetos . pag. ^4 
§. II. De Typographia apud Bononien" 

fes, ^ ^ pag. 48 

§. Iir. D^ Typographia apud Mediolanen-- 

fes. ^ pag. 5J 

Cap. II f. De Typographia apud Sublacenfes 

in Agro Romano . pag. 60 

Gap. IV. D§ Typographia Romam transla^ 

ta. pag.7i 

Cap. V. De Typographis Romanis faecu- 

li XV^ pag. ^8 

SECUNDA PARS 

Bxhibet Indicem chronologicum f & biblio-- 
graphicum Ubrorunt XV.faeculo Ro- 
mae imprejforum. pag. i%i 



SPE- 



SPECIMINIS HISTORICI 

•. ♦ 

TYPOGRAPHIAE ROlCf ANAE 

XV. SAECULI 

? A R S f R J M A* 



k 




TYPOfaRAPHIAE ROMANAE 

SAECULI XV, 
P A R S P R I M A. 

CAPUT PRIMUM 
De Typographla generatim conjiderata « 

|I Typographiae nomen juxta re- 
ceptum, vulgaremque loquendi 
ufum ufufpemus ^ Typographi-* 
cam artem apud Germanos na- 
tam nemo nifi partium ftudio abreptus ibit 
inficias ; verum fi Typographiae nomine la^ 
tius intelligere Hceat Scalpturae^ aut Caela-^ 
turae artem ^ inventionis honorem Belgis li- 
beralitcr concedimus • At Typograpbia hoc 
modo confiderata ad praerentem fcopum 
nequaquam periinet . Itaque quod prima 
fpedtat Typographiae ^ de qua fermonem in- 

A ftir 




a DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

ftitttimus , ioitia , Jobannes Guttembetg ^ 
patria Moguntinus » ab anno 14^0. Civis 
i^rgentoratenfis faflus,ibideai anno >4J9.(i } 
)atn Typograpbiae fundamenta jecerat , & 
uoa cum focio Mentelln , & Eggeftcin minut 
ta opufcula) adhibitis chara^eribus ex li^ 
cno ) roajoricx parte unitis (a) jam irapref- 
ierat % ibiqub ufque ad aonum 1444. nafc<en> 
tem artem traftare coeperat , donec Mo- 
guntiam xeverfus fua praeclara ioventa.* 
exercens ) focietatero Typographicam cum 
Jobanne Vaufto Moguniino iniverit , atque 
tandem , ut ^etri Schotjfer verbis utar (g) , 
artem petfettrit -i cujus quidem fuccellum 

affir- 

(1) Sicut conftat cx inftrumentis litis , quam hoc amio 
haboit GUTTEMBERGIOS , quac intcgra cxftanl apud 
SCHOErLINUM in ^inikUi 'taft^nfbkU , & apud 
'MBERMAN in otigMku$ tjf^r^fbicii Part. II. 

<a) Uti fe vidiflc tcftantur faeculo dccimofexto 
Scriptores v. g. pro Argentina urbc SPEKLINUS illius 
urbis architcftus, qni illo ineunte facculo florcbat , in 
chronico manuA:ripto , rcfcrcntc SCMOePLINO J. cit. 
Pro Vcnctis id ctiam tcftatur MARIANGELUS ACCUR* 
SIUS apuil WOLFIUM txm. L MmmcnU tyf^grafbic. 
fag* loo^ g adjiciCM lios omne« pcrforatos filo uno 
poftea coajungi ad opua impcimendum • 

(j) ^DcdtMcritquc cam in ofui imfrimcndi . la TRI- 
IfHEWIl Brcvlatio hiftoriac Francorum imfr. Moiunthic 
'^afnd JOH. SCHOEfPER anno 1515-10 foJ» 



j 



CAPUT PRIMUM 



: 



^ aflEirmare praefumit -&////Sfx au^or Chronici 

^f Coloniet>fis(4) dicens e praelo pritnum ab 

l anno 1450. ad 1455* emerfide Biblia Latina 

majoribus excufa litteris , quales hodie iti 
Miffalibus imprimendis adhiberi folent . Hac 
dataoccallone ) aliqua mihi fas firobferva- 
re (5) • A 2 An- 



(4) Pfimufque qui t^cudmtuf Hhtr BtbUa fuere La- 
tlna , impreffaqtn ea fant fcfiftura grduHori , quali boiie 
Miffaiia foient imprimi. £x edit. hSi% Coloiike ia9$* 
iii fol. lirtgua Geriuatlica « cujus verfionem vide apud 
MARCHAND H/ff. ^r riniprimrie t&rt. II. p^rg. 4*3 & 
5., & MEERMAN [. cit. Faft, 11. 

(5) His Cofpnienfis Ohrohici ii(ils abuA tidfintur Bi- 
bliographi nonnulli } cum enim fiiblta qtiaedam antiqua 
apud fe retinerent mtllb dnho configinatsl , iti eam prae- 
cipiti judicib indui^i funt opjnion^mj fua haec fiiblia 
cx illorum mumero elTe ^ quae ^uxta sl&^ haec ab anno 
1452.3 ad )45 5*typis edita dicuntut , ItaQUlLL.DB- 
BURE in BiHivgraphie inRrufihf ifnpr. parlfis dnm 
tl6i. ToJi 1. fiuh. 15. ftetit pro filbliis Collegii 
quattior nationmid Pari$enfl$ ^ SAtLIER prO Bibliis Bi^ 
blioth. Regiae ( in Memtres it f* Jcademle tom. VIU 
edlt. in i a. ) FOURNIER ch^raAerum fufor Parifienfit 
in DilTeriatione prima de Ofiglne TypogfJiphlae tarifh 
impr.anno 1 7jfp. Blbliis Colfcgli Majssirittax?^' hnne antiquJ- 
tatis honorem alTeruit. Hanc efl«)<lem laudem luis Bi^Iiil 
virtdicavit BibliothcCa Bcrolinenfii in Dfnrtis BeroHnen^ 
fthuz Tom. L pag. 178. an. 17JO. Ittm apud Leodlen- 
fes BARO DE CRASSIER , & apud <Jermanos BARO 

DE 



H 



DE TYPOGRAPHIA ROMANA 



Anno I455.inter GuUemi^erghf»^ Sc Fau^ 
Jlum fuborta lite > & funditus diffipata Gut-^ 

temm 

DE UPFEMBACH pro fuis BibHis acritcr contcnde- 
bant; aliiquc permuJti, quos rcfert SCHELHORNIUS 
in Difytilptionc fua dc frima Bibliorum cdit. impr. VI- 
mac ii6o. in ^* pag. ip. , fuis finguli Bibliis patro- 
cinantur. Tandem reccns auftor indicis Biblioth* Ca- 
fanatenfis in Pracfationc Tom. IIL de cadem fuorum 
iBibliorum aetate minimc dubitat* Quid vero in hoc 
opinionum confli£lu fercndum cft judicium ? Id autcm 
maxime fingulare eft , quod omnU haec ferc , quorum 
tanta antiquitas vcnditatur ^ Bibiia divcrfo planc chara^ 
6lere exarata fint • Porro id fidcm omnem fuperat » 
brevi quinque annorum intervallo , ab anno fcilicct 
S4$0. ad S45 5* ^ typis Moguntinis -plufquam^ deccm 
, Bibliorum editiones exiifTc • Verum ut totam hanc con« 
troverfiam paucis contraham, affirmare non dubito Bi- 
blia a Chronico Colonienfi iaudata j de quibus dixit 
TRITHEMIUS annal. Hirfaugicnf. Tom. II. ad annum 
J4JO. pag. 4^1** quod friufquam tcrtium quatcrnloncm 
eomplcjfcnt in opcrc ( Bitliorum. ) plufquaffA^ooo* flo^ 
rcnorum Jam cxpofucrint , aut numquam completa fuifle » 
antequam Pfalterium anni 145 7« edcretur 3 aut fi Bi- 
blia illa ante hoc tempus edita exftiteriot , & reipf^ 
ante annum 145 5. > prodiififc charaAcribus omnino di- 
verfis. ab iis , quos praefcferunt mcmorata Biblia ^ ac 
praefertim Cafanatenfia , 

I. Ante annum 14$ 5 • Biblia hacc ad cxitum perdu£la 
non fuerunt ; hoc enim anno 1455- GUTTEMBERGIO lis 
.intcntata eft a FAUSTO j pracfentibus ad normam jnris 

* Ta- 



CAPUT PRIMUM 



tembergii fbrtuna ) relidta officina , in Vaum 
^/poteftatem venerc inftrumenta, &quid« 

A 5 quid 

Tabulario , & teftibus ad recuperaudos bis p£^ingentos 
florenosj quorum pars dimidia anno 1450« j altera au- 
tem pars anno 1452. mutuo accepta fueratj hujus au«* 
tem litis inftrumenta autographa cxftant apud 'W^Oi.FII 
MofiHmcnta Typcgrafb. tom*h Interrogatus ex |uris ptae- 
fcripto GUTTEMBERGIUS hoc unum refpondit 8oo* 
florenos anno etiam 14)2. mutuatos fuifie eo inito pa« 
Ao^ & ca conditionc > ut complcretur officina> ^^^^ 
neceflariis muniretur inftrumentis , ideoquc. a iFAUS'^3 
njhil praeter officinam y atque inftrumentorum Typogra- 
phicorum fuppcUeAilem exigi polTe; quam fenteptiain 
confirmavit judex • Quac cum ita fint^ anno \h%o.i 2^ 
1452* nondum edita erant Biblia> cum iifdcjiv annis 
llondum comparata efient inftrumenta ; neque etiam an- 
no 145 5* perfe&a fuerant j nam idco Jitem movitf4U- 
STUS GUTT£Mfi£RGIO> quod bic pr^ hoc annoaJiquid 
typis edccc > & tcrminare poliicitus datam fidcm non 
fcrvaverit'. Omnem dubitationem toiiere videnturTRI» 
TH£MII verba > ubi dixit plufquam quater milie flore** 
nos expcnfos.|am fuiifc > antequam tres quaterniones 
completi fuiffent'. Quid autem de iliis quatcrmonibus 
a£lum fit > & quo evafcrint > iatct onmino # 

11. Dixi 3 quod pofita Bibliorum illorum cxfiftcntia ja« 
xta Z£LLII narrationem > baec tamen non convenirc pof- 
fint cum Bibliis fupra memoratis > & pracfertim cum Ca- 
fanatenfibus; & quidem i. ex allato teftimonio » cbara^ 
Serc Mlffali grandiori bacc Bihlia iwfrimcbantur . Pro 
hoc autcm charaacfc niljil .intcJlcxcrc Typographi , nc^ 

quc 



6 DE TyPOGRAPHIA ROMANA 

quid l»boris vel aperis jatn fuerat |iierfe- 
^tum . In hac rerum inopia patriae valedi- 

xit 

que etistm niinc aliud inteiligunt > nifi charaAeretn diftum 

Parangon antiquum & hodie Parot^n minoris formae j 

quo fetnpcr ufi funt Typographi in edendis Miflaiibus» 

Porro hu)U8 charad^eris formam a fiibliis Cafanatenri<« 

bus longe differre ftatim advertet j qi^i in Bibiia Cfifa- 

natenfia vel primes conjecerit oculos . Praeterea affir- 

mat indicia Cafanatenfis au6k>r maximam efle fuorum 

Bibli^um cum Bibliis anni i4<z. (imilitudinem : Ne* 

mo autem umquam dixit haec ultiina Biblia charaAerc^ 

Parangon antiquo^ & Mififali edita fuiffe. a. Data^ & 

tion coRceflfa borum Bjbliorum exfiftentia^ infulfumj» 

omnino foret Typographos primum ^ilbs fuifTe chara£le- 

j re fufo > qualis apparet in Bibliis Cafanatenfibiis 3 & 

deinde laboriefum > taediique plenum opos fufcepiSe in 

conficiendif chara^ribus fcalptis, quales funt illi in 

Pfalterjfa aanorum 1457. 3 & 1459. adhibiti. Id certe 

ineptum omnino eft > & rifu excipiendum , .nifi profe* 

rantur Biblia , quorum charaAeres eum ipfis laiidati Pfal« 

terii cbaraaeribu^ aAnitsiteni babeant. Praecerea extra 

omnem dnbitationem pofitum eft Pfalteriorum illorum 

charaaeres eotipfos e& 3 quos FAUSTO ceflit tiUTTEM- 

BERGIUS ad tatitam redadius penuriam 3 ut Biblia incoe* 

pta terminare non potuerit ( ficut fuperius retulimus pro 

anno 145 5* ) Cumiiiis evgo Biblia affinitatem chara£lerum 

habere debent . Tandem cbara^^ere grandiori , qui Mifla- 

Jis appellari poteft^ imprefliim eft Pfaheriuin , cujus cha- 

ra£leris eAypum videre eft in moiuimentis Academiae 

HGm. VU. Hiftoijac p^« 433* edit. in 12« & apud 

HEIN- 



I 



r 



CAPUT PRIMUM 7 

xit Guttemhcrgfus , a qua abfuit per aliquot 
annos j abhorrens propriis videre?ocuUs jn-^ 

A 4 du- 

HEINCKEN in, op^rc , ciu titwlus : Uic d'un CoUSlon 
d^tllamfes , Ufjiae & Viennae i77i« in 8* Veriim cha- 
raAercs illi funt planc diffimiJcs inter fc, & pracfertim 
cum Cafanatcnfibus , nec pHmo ifttuitu ulla apparct 
a£finttas • Breviter crgo Qxpendamus rationcs i quibus niti<* 
^ xurCafanatenfisBibliotbecae praefcAus • L affert numc- 
zorum > fignaturarum j dc cuftodum pepuriam; fed ^a^tiai 
jpfitisvenia diccrc li^cat , fi 9dini.ttcada for^tbaec ge^ 
ncraiis regula , Ubros mttit-Qipc^ ^npgm 14S0. impref* 
fos ad anaum 145 $• , aut i4$c>« fcfcrri oportcriC « 
> Hoc uniim osccnipjum aiferre ia.tisrr]tj o^r«gtufn . nempe 

artis Typugrapbicac op«9 : Sermoni di fii0H> Lecne Pa* 
pa in lingua Latina in ffftan^ irad0tti,d$ Partolomeo 
Corfini , impref. in Firtn^ 4di XXh di Mifggh M. 
CCCC. LXXXU. m fol. ; Q^o iD opcfc i^ix^Xktfignatnrae , 
cuRodes 1 numeriqn^ ia pnginatum fttimipil^te» < Ncquf 
Ignorac praelaudat^s aufiorj haec figna> Jicet Typogra^ 
]^ica artc antiquiora» 8c in dipl0fnati<;is adbibita ^ ia 
Typographiam tamcn npnoiC pcffc^t ^ri^ fniffc^ invt* 
Qa • II. optaioais foat coofirffictAOIiini ^^f Jt in titQ« 
Ijs finguiis 9 initialibufqu^ tittctls > ^oat maau, depi^ 
fiae fttot • Verum haec. nitio nimis geliciidia ncqua* 
quam valet . Hic enim RQOiae .( Hmt 9on %i|Qnit cni«^ 
ditus praefefius ) e^dlettC opeisa poA «nnum 1470« » & 
j recentioribus adhuc temporibvs itnpjreflSi j in qttibus idem. 

obfervare licct • III. ieudatiit aufior fingalarcm in PfaU 
' tcrii littcr/s difarcpaatiem obfervere dicit» quaeiamtk 

I li$ fiibliic iovenaut » exceptm SCHQBf FSRI BiUiis an^ 

i . < aor.. 



S DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

duftriae fiiae frudutn ad manus alienas tranP' 
euntem. Juxtatritura illudPoetaecarmen: 
^c vos non vobh &€. inventionis gloriam 
tulit Vauflm , nullius induflriae artifex , pe- 
cunia dumtaxat valens , nulla ingenii ma< 
nuumve dexteritate. Verum in hoc rerura 
ftatu ?etrus Schoiffcr^ cognomine 0////^, vir 
fagaciinraus Pariijis MQguntiarareverrus {6y 

Guf" 

nor. 14^2* > & 147^* Sed quid nide colligere poterlt^. 
niri haec rua Biblia e pruelis SCHO£FF£RIAMIS pro*. 
diHTe inter aniios 145^. 3 & 1472. , a quo tempore cha- 
raAeres fufos primUm in ufu luifle non repngnamos l. 
iV. charaAeres fuo&dicit limiliimos charaf^eribus Biblio- 
rum anni 14^2. ^ & deinde fubdit hos chaxaCleres primo 
intuitu manufcriptarum h'tterarum formam praefeferre » 
at nemo certe in Bfbliographia etiam tantifper verfatus 
dtxerit Biblia ann. 14^2:. manufcriptorum chara^erum 
figuras imitari • Quae cam ita fmt , generaliter conplude-. 
re non dubitaremj fi qmquam imprefifacfint Biblia in^. 
terannos 1450*5 &I455*> eic jic omnibus ^ quae ufqiie 
adhuc mihi vidifle contigit , referenda eife ad ea> quo- 
f um ddfcriptionem <ledit &CHELHORNIUS in Diatri:. 
ba de' antiquiififtia vfiiblionim editidne impr* Wf»ae in 
4* 171^0.5 & edyputb \exhibuit in Diatriba ad Hbrum 
Cardinalis (^URINI de iX^ptimorum-Scriptouim editio« ' 
nibus impr. £.iWa«^/7^ /at 4» /ia£.> 4t). 

(6) Anno enim'X44^. adhuc.SchoIar's crat » ac Scriba 
in univerfitate Parifma^ tefle infcriptione relata Tom. 
37« Mobumentorum Ac^demiae edit. in ii. pag. ^ao» 
&. a SCHOEFLINO in mndkih r^ffographhh . 



CAPUT PRIMUM 



Cmfembergii ' vic^s abande fupplevit^ & 
jquidquid hadletius defiderabatur pra^fticit^ 
feliciterque exfecutus eft • 

Peritiffimi hujus artificis nomen anno 
i457. Pfalteriilibro praefixum legiiurj iat- 
que hoc ipruin eft opus ^ quod primum e ty- 
pis Moguntinis emerfidfe dicendum eft . Ab 
hoc eod^m anno cudendis charafteribus me* 
tallicis operam dedit, quorum charafterum 
t y p u s in rationale Durandi an n i 1 45 9* 
prodiit ; fed brevi 5 ab annq nempe 146Q. ia 
•edendis Ci^nftitutionibus Qementinis\ cha-^ 
rai5leres jam ad meliorem formam perdu- 
ifti fuere^ atquetemporisprogreffu, &arti- 
ficum induftria perfe<Jtio.nem eundo acqui* 
fivit ars Typographica (7) ufque ad eum> 

quem 

- (7) Capitales Jitteras , quas florcntes vocapt ^; 4xu 
ftis i4f 7-j & *45^* in Pfaiteriis cdcndis excogttavit 
SCHOIFFER, non vero BATDOLT, qnae mnltorani 
fuit-opinio. Chartam primi perfecerc Typographi Roi^ 
tnani , atramcntum vero Germani • Signafuras anno 
1470« pro charaaeribus Latinis ULRIC GERING Ea- 
rifiis; & in Germania ELIAS LOUFfEN Can6nicus 3 & 
Typographus in VilJa BERONENSI apud Helvetios fn- 
troduxere , primus quidem in editione epidolarum GA* 
SPARINI Pcrgamenfis , fccundus vero in iniprefiione MA- 
MOTRECTI^ pro charaaeribijs Gra^cis hUfiiohmm- 

r.9 



m 



— -i-— - . r_-. 




lo DE XYPOGRAPHIA ROMANA 

quem nunc gradura vidpmns . Primi autem 
illi artis magiftri adjutores ^ ac difcipulo^ 

ha* 

no i4«o, fignaturis ufus eft DIONyslUS PAPAVISINUS . 
Cufl<kks induxit apud Vcnetos JOHAN. DE SPIRA in 
TaCITI editione ad ann. 14^^. ChznsLTum Xegifirum prU, 
mi adhibuerc Romani Typographi ; quidquid itotcliiga-- 
tiir XegiHri nomine , fiyc fig|ii6cetur folus alphabetico- 
rum chara£lerum ufus^. (ive fub hoc eodem noQiine ve<- 
niant prima verba , a quibus initium fumit Duernio , 
aut ^aternio quilibet ; utrumque enim pro compin- 
gendo libro iii comniodum Bibliopolae introduaum eft . 
Typographi Romani quoad capitales litteras 5 quas Mi» 
niatai appellant, Typographis Germanfs longe excellcntio^ 
res fucre , atqiie inter Germanos Typographi Germar 
niae inferioris longe fuperarunt Gcrmaniae fuperioris 
artifices • Quoad Typographos Romanos nil mirum , 
fi ANDREAS MANTEGNA Piftor celebris praeci- 
puas hac in re partes egerit • Cyphras Arabicas ad Bi« 
bliopcgorum facilitatem primus adhibuit ULRIC G£*p 
RING in librorum fronte • Ceteros ac praecipiios di- 
verfarum partium inventores> aut perted:ores breviter 
appellarc ffttis fit • SCHOIFFER RuMcas primus ad- 
hibuit in fubfcrJptiooibMs Xationalis DURANDl, & fii- 
bliorum. anni 1^6%. CONRAD SWErNHJEYM ^otaf 
fnarginaies in AULO GELLIO anni 1469. GIofTas adte- 
xti\s explic*tioncmprotatrniVinduxit PETRUS SCHOIF- 
i^ER in Ciementinis anni 14^0.; pro Graecis vero LEQ- 
KICUS CRETENSIS In Batrachomiomachia HOMERI 
-l/enctiis anno i4^^«> in qua fcholia textui appoiita rubro 
pinguntur colore • Tituios chara&ere majufculo libris 

prac* 



''- »r\ 



i..^' 



•1 



CAPUT PRIMUM u 

' mmmmmmm mmmmmm mmmmmmmmtmmmmm ^ 

habuere) quiufu , atque experientia cdoifli, 
ipfi quoque ftiagiftri fafti io aliis Gerrpa* 
niae urbibus^ atque apud exteras nationes 

fuiii 



praefixit ULRIC GERING anno 1477, t vpQmpani ve^ 
To m^jorem in amplis marginibus adhibuit AN lON. VE^ 
RARD Parifiis ; alii fn charta pergamena > & praefer-* 
tim primi Gerraani arttBces , & Vcneti j »ro Ro- 
mani • Alii in charta bombycina ^ talis fait Al^PUS MA«> 
NUTIUS , tefte P. MONTFAUCON Tom. VJ, Monumn^ 
torum Acaitmia^. Alii .etiam in ferico, Gallicc fatin » 
obfervantc CATHERINOT apud WOLFFI Monumma 
Typogr. Tom. 11. pa». ^^58, Alii chajrta virfdJ u& funt , wt 
SEBASTIANUS HONORAl US Lngdqoi isfUy alii c«Cf 
ruleaj ut MOR£LIUS Parifii$ aniiQ ij<;t^, §c ALPS 
hcred^s Venetiis 154^« Alii adhibqere atfanieptum 91%» 
rei cororis , ut RATDOLT Venetiis anno 1^82. in prac- 
fatione atiquorum eyempiarium elementorum ELICLI- 
DI$ . Id miror maxime de pracli Jypograpfiici pcrfe- 
fttone- iMoy ita*-paf nm i fui ffcfoHfeites v trrnfqueiidTrres 
dium faeculum XVT. praelum nifaiMcre^ pliis protcodrit > 
quam GUTTEMBERGIf tcmpor^ , imo ufi]ue ad initium 
faeculi XVII. in eodem ittiperfeilioiiis-g^adii qiia6 per£|» 
veraverit confcrvando formam pfaeli vioarii* ^d di^ 
lcndumeftj quod artis Typogpapiiica» jprogrefilim retarv 
daverit ars politica , qusl fa^^uni eft~> ut pra«la Typogra* 
phica ad eum gradiim perfe£lionis noa pervetierint*, 
quetn in ipfo hujus facculi initiQ intenderant ERitAR«> 
£>US V^^EIGELIUS profeflbr in Academia J^^neiifi^ 9f 
Parifiis anno 17^8. unus «x Acad«mia« Scienii«ieui«i 
Sociis • 



i 



; 



i2 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

fufs laboribus Typographicis fortunani-# 
quaefivere, ficque ^ Scboeffcrl domo exiit 
Typographiae arcanum ^ tant* cura > & re- 
Itgibne cuftoditum . Artificum emigrationi, 
ideoque & artis propagationi non parum 
contulit orta inter Deltericum de //^«;- 
bi^ttrg 5 & Adolpbum ^^ Najffhu dc Mogunti- 
nae urbis principatu contentio ; in urbis 
enim obfidione anno 1462« quadringenti 
circiter cives pcriere . In tanta rerum cala- 
initate tranquillum artis fuae exercitium 
emendicarunt artifices , alii Sublacum adi^ 
verunt anno 1465. ) Coloniam alii anno 
1467. , alii Venetias anno 14580 Auguftam 
honnulli arino 1459. In his diverfis locis 
Typographiam traftarunt^ eamque ad va- 
m idiomata traduxerunt (S) > ficque per 



«-t*- 



gra- 



(a) LASCARIS. Graxnmaticam ^ & DIONIS opera 
Graecc cdidit Mediolani DIONYSRTS PARAVISINOS 
apno X47^* Judaei ctiam originc Spircnfes m urbc Pi« 
^urenfi anno 14 7 7« bcbraicc cdidcrunt Commcntarios 
S. LEVI GERSONIDIS in Job, atquc ctiam Cdm- 
anentarios « R. KtMCKII in Pfalterium in 4* 9 quod qui« 
dem ulcimum opus . exftat Romac in fiibljotheca An« 
gelica 4 item ann.o 1478* iidem Judaei in PIEVE DI 
SACCO ( Plebifacii ) Patavinae ditionis ARBATHU- 
RIM, fcu. J[V>.:Ordincs,R- JACOB BJENASER cdiderc . 

dein- 



CAPirr PRIMtTM ^ 13 

gradus & quafi pedetentim ad remotiflir- 
mzs quoque gentes y Africam ) Americam^ 

apud 

deiiide vero SONCINI ditionis Mccnolanenfis" fuum 
fixcre domicilium , unde SONCINATES diai funt . 
Pofthac Bononiam , Neapojtm , & per totam Italiam » 
in Lufitaniam quoque , 8c Condantinopolim ufque> 
Hebralcam Typographiam Judaci propagarunt • Imo 8c 
in Ariminenfi urbe anno 15.21., non vero 1486.3 ut 
pUcuit MARCHAND , ORLANDO , &aliis, ipfi Judaei 
impreiTere librum IKARIM> feu fundamentum Judaicat 
Religionis contra Chriftianam ( impium opus ) R. JO* 
SEPH ALfiO . Sed de hac Typographia Hebraica legatur 
Difrertatio pJena cruditionis D. JOHANNIS BERNARDI 
D£ ROSSI quae in lucem prodiit Parmac anno 1 7 76. in 4. 
Quod fpe Aat ad Typographiam Arabicam y haec ineun- 
♦e faeculo XVI. nata eft fub JULIO II. , ejufquc fum- 
ptibus fufcepta in Fano Fortunae . Haec autem Typo- 
graphica of&cina inftru^a eft a GREGORIO VENE^ 
TO 5 atque inter libros > qui ex his typis prodiere i 
mihi occ.urrit Diurnak Qraccornm Arabum , feu MtUbi* 
tarum , in quo continentur orationes die , ac noSe a PreJ^ 
i^tcris in templo recitandae ; dc hoc diurnale editum 
fuit in Fano Fortunae fub aufpiciix LEONIS X. anno 
1514* 3 quam notitiam haufi ex indice Biblioth. Regiae 
Tom^I. De.iiac autem Typographia diiTeritnr in opere, 
cui titulus : GiornaJe de^ Letterati di Firenze fom* IR 
Part. i. art* 2. Hinc ex eadem officina exitfTe potuit 
ELADRISI Geographia 3 difta NOBIENSIS ab auaoris 
patria 3 in S. majori edita j & abfque uiia anni nota ;' cu-» 
>us raritatem taiitopere eXto)lit mdicis Cafanatenfjs au«« 

ftor 



V 



14 DE TYPOGUAPHIA ROMANA 

apud ipfos Indos 5 ac Japponeafes (9) feli- 
citer pervenit ars utiliflSma magno fcicn* 

tia- 

{Vc^ Tomt III. in fmfatknc* Hic tamen Romae mi- 
\i\ vidifife contigit quiiu}ue exemplaria ; atia fiprtafiTe 
ponnulla latent • Tituli variatio in di^rerfis exempla* 
ribus licet aliunde iimillimis maxime torquet eruditum 
au£lorem % cui quidem nulia fuperefle poterat difficultas » 
fi meminiiret hoc ipfo faeculo » & maxime itieunte 
XVI. 6K' librafiorum fraude id faepe faClum fuifTe • In- 
certo editionis ieco mac;ia tOrquetur idem auAor y ne- 
cMie enim nolTe videtur officinam Arabicam Medicea 
antiquierem i in qtia anno I5pa. libri hujus editio fa- 
fta eft , qiio Unlporfc vix nafcebatur officina Medicea 
Arabica. Huic auftori ignota fuiffe videtur officinae 
fui Fortmai ruina ; haec enim paucis annis perdura- 
titj & ift ipfo &**« ^"^^" dxtinaa pauciflimos produxit 
librol , quiquidem funt infignis ratitatis . Eumdcm cru- 
dlttim virum latebat hnguarum externarum officina-» 
fub GtlEGQRIO XIII. crcaa , ex qua pfodiit bfficium 
Arabi^um , in hac noftra Biblidthcca SS, Trinitati^ dfc 
Moiitibus in Colle Hortulorum affcrvatum , charaftcre ru- 
bro i & nigro eHaratunypcr DOMINICUM BASAM 1584. 
in 8. Sub codem JUUO II. JOH. POTKEK Romae curavit 
confici charaftcres Chaldaeos antiquos, dc qito infra cap.If^* 
(^) In BiWioth. Angclica v. g. f faftavi librum XVI. 
ftrculo Impreffum more noftfo Apud Japponenfcs , cu- 
jiis tltulus fic babct: EMMANUELIS ALVARBZ e 
SptkMi Jefu /fc iniiUutione Orammaticei Uhri tres &c. * 
actcdit intcrpretatio Japponica impr^ in Collcgio Ama- 
ttiftnft St»c* Jefo arnio MDXCIII. Conftat j 70. folijs 



m 



CAPUT PRIMUM is 

mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 



' tiarutn^ & univerfae fociefatis: coounodot 
atquc emolumento • Sincerum gerant Ty- 
pographi erga artem fuara amorem , ac 
rcientiam hanc fua aucHioritate protegant^ 
fuifque tueantur beneficiis principes , & ve^ 
ri iitt^rarum ikmatores; tuncque hanc nr- 
tem afoiiS) quibus macuUtur, atque de^ 
turpatur vitiis , & abufibus 5 brevi tempore 
liberatam 5 atque repurgatam pro humani 
gencris bono laeti intuebimur • 

iit 4,i & eft ex charta fetina • Norunt autem oinnes> 
quod vix in rdgtiO Japponenfi fteterint Pitre^ Socie- 
tatis JeAi • Tra^avi & fequenctni librum > quem ct>« 
mJtet mihl cgmmunicavit jOit CHRISTOPHORUS 
AMADUTiyS Pmcfc^ Typogr, Sac, Op««reg. de, Propa* 
ganda Fide , & vir de republ* litteraria optinK meritus» 
ideft PcBrlna Chrifihna cn icnguq EfpanQh y Togala , 
corrcglda fer los Rctigiofos dc tas ordcm > ir^frcffa con 
Jiccntiain S^Gairict ic ta ordcn de S^Do^igo. Bn Mt^ 
nila \%9l^ i^ 4* C)t charta fttina % Opus aotem im^* 
primitur iingua j & ^ara^ere Tigal^afi una cam ver^ 
iione Hifpanica e regione. Charade^autem Hifpanic|)$ 
ita finguiaris eft > . ut appareat uni^ ex primift noftris 
tentaminibuf Typographkis • Primum fol. exhibet imagl- 
fiem S. Dominici j & fubfcriptionem fupra relatam • 
Condat CX 1%^ fQliis jfed abfque numeri^ • Longius 
examen exigeret hic , Codex rariiTimus , fed jam prope- 
femutt ad prqpofitum tioftram. . . * 



i6 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 



CAPUT SECUNDUM 

De origine Typographiae in Italia: . 

Typographia ( ex modo didis ) io Ger- 
mania primum nata in Italiam dein^ 
de inve<fla eft; verum qdo audore) quo 
in loco ) & quo anno fukm in Italia primum 
fedem fixerit, ipcertum omnino vidctur 5 & 
adhuc fub judice lis eft . Gilbcrtus Co-^ 
gnatus Nozerenus fabulatus eftj artem hanc 
-ab ipfo aerac Chriftianae initio in Germa- 
niam fuifle introdu(5lara 9 eamque in Italia 
inventore Saturno habuifle antea initium » 
terte Cypriano m libro de vanitate Ido- 
lorum . Idera fenferat Pomponius Lae-^ 
tus (10) j narrante Conrado Peutingero i 
Mo^et mibi ftomacbum praeceptor meus 
rerum 'uetufcarutft alioqui folertifpmus in-- 
quifitor ( Pomponius Laetus ) ; "ooluit enim 
nobis Germanis inventae artis impre(foriae 
artem praeripe^ ^ dicens poft SanBum Cy- ' 
prianum , Saturnum litteras impreffiffe prio^ 

rem , 



(10) Epiftola ad AUGOSTINUM MAPHAEUM prac* 
fixaSALLUSTIO impreflb Vcnetiis 1^91. in foi. & rc- 
cufo £rixiae anno 14^5« in fol« 



CAPUT SECUNDUM 17 

rem ^ O* Jignaffe nammot in Italta (ii) . 
Annoi42S. Typographiam Venetiis janij 
exerceri folitam fuiffe affirmat Kabbl jo- 
fepb (12) fcribens eo anno , e typis Ve- 
netis prodiiflTe fragmentum aliquod ex /^r* 
batburim ^ e Rabbi Jofeph Karo ; ingenue 
tamen fatetur librum hunc (uboculos fibi 
numquam incidiflfe. 

Hadrianus Moetjens ^ aut alius quifquis 
fit Bibliothecae exquifitiflTimae editor (i 9) 
anno 1440. vulgatam , jam apud Italos 
Typographiam fupponit^ quod quidem af- 
firmavit cthm Ho^mannus (14) in fuo Di- 
ftionario, fcribere non dubitans Joh.Gut- 

B tem- 



(ii) In admirandis Sermonibus convivalibus Gcr- 
maniae editionis Argentinenfis 1506. in 4. pag. 17. 

(11) In fua Chronica apud VOLFII Monufmnta 3j- 
fogr. Tom. L pag- jgy- 

(ij) Impreff. Hagae Comitum apud MOETJENS in 
8. anno 1732. Parte II. num. ^o^j. cum hac fingala. 
guiari nota \ Epiflcla y quam mijk Rahbl SAMUEL I- 
SRAEL Onundus de Chitate Regh Marocborum , ai 
Rab. ISAAC tramlata de Uebraeoy & de Arabo in La-- 
tinm per Fratrem ALPHOMSVM anno ij?8. ^amvis 
careat anni nota haec editio , ex qualitate cbaraOeris , & 
I abbreviationtini j banc edg primis impreffionibus Italiae cir-^ 

ca annum 1440. e^uidentia vakt demonBrari ^ 
^ (14) Sub npmine Cuttemberg. 



1 



i8 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

tcmberg jam Romae arti Typographicaq 
initium dediffe> quod probare conatur ex 
fpuria^ 3c mala fide adulterata fepulcrali 
infcriptionej quae praefefert nomen cujuf» 
dam Hapis Von Laudenbacb^ quem ope- 
rarium fuiffe apud primos Romae Ty- 
pographos mihi facile perfuadeo . Hoffman- 
nl errorem haufit Marchand (15)* Inte» 
gram autem ac finceram infcriptionem re- 
fert David Cbytraeus (i^) • Hoc eodero 
anno contendit Comes Antonius del Cor^ 
no (17) j idem quoque referente Apojiolo 
Zeno (18), Pamphilium Caftaldi Poetam 
Fcltrenfem Typographiam inveniffe , eam- 
que cum amico fuo ¥aufto Comeshurgo 
communicaflfe 9 atque inde apudGermanos 
artem hanc fuiffe propagatam . 

Ab anno 144^. Utinae in ftatu Veneto 
praela exftitiffe autumarunt nonaulli ex 

ma- 



(1$) HiBoire dc Vimprimrh impr^ a la Hqye 1740. 
in 4. pag. si. 

(16) /« Dcliciis variorum itincrum pag, ^07,, ubi 
GUTTEMBERGII loco lcgitur HANS VON LAUDEN- 
BACH . 

(17) In mcmoric ifforicbc dcl FcUro impr, Vcnctiis 
1710. in 4. 

( X 8) Giornalc dc' LcUcrati d^ Italia Tow. III. pag. 533. 



GAPUT SECUNDUM 



'9 



male intelle<5la fubfcriptione fermonuiiLj 
Lcitnardi dc Vftno anno compofitionis pro eo 
impreinonis furoptot Jara anno 1454. ira- 
preflas MedioUni epiftolas , Scopqfcula P/&/- 
hlpbf cohtendit au«5tor catalogi de Cambys 
VdlerQit (19) fumpto anno fubfcriptionis 
uniiis ex epiftolis pro eo impreflionis. 

Ante annum 1455^ Typographos Ro- 
mae cxftitifle certo affirmant ii omnes ) qui 
Nicolaum V, Typographiae Maecfnatem ap- 
pellant f*o). Et hoc ipfo anno Neapoli 
editos fuiffe libros ; De didlis > & faftis 
Alphonfi Regis , auftore Antonio Panor' 
mita , opniatur Julius Negri apud Domi-' 
ni(um Manni {^21) ^- anno vcro I45<5. li- 
bros Leonardi Aretini de Bello Gotboram 
Senis impreflbs idera afBrmat Julim Ne- 
^ri {93) ) fcd reftius locutus fuiflct di- 

B 9 cens 

(ip) ImpreC ATcnioQe anno 1774. in S. 

(40) Qnales funt THOMAS GARZONUS apud 
WOLFHI Menttmnta tyfx^raphica Tom, I, pag. 71 y. 
JOHAN, BAPTI5TA NATOLINUS apud eum4em To- 
mo 11, pag. ^»j. , JLORAVANTES MARTINBLLI 
tbid,pag,j>^o., 6( FULVIUS URSINUS ibid. pag. tijis, 

.(»i) ^ella fua Lezione iBorka dtUa prima fromulga- 
t,knt 4^ UM in Firenzt impr, in firenze 17^1. ia 
4. pag. ij. 

(zs) Storig i€iU Scitfort JFHorentht pag. };}« 



20 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 



cens hunc fuiffe de Latino in Italicum 
translatum Senis per LudovicMm Petroni 
die 29. Maii anni 1455. 

Anno 1458. Philelpbi epiftolas Venetiis 
edilas fuiffe ^^tvit Johan. ^renaldus apud 
Freyfag(2i)^ & hoc anno Romam appu- 
liffe Germanos fcribunt . permulti quibus 
praeiverat Polydorus Vergilius (24) 3 acce- 
(dente etiam aucloritate SabeUici (25) • 
Appulfum autem hunc Germanorum anno 
1460. confignat Uenricus Pantaleon {26). 
Scribit autem P* Montfaucon anno 1461. 
praela Typographica in Sublaco primum 
moviffc Germanos (27) ; fed bunc crrorem 
deinde caftigavit • Eodem anno Venetias 
appuliffe Nicolaum Jen/on affirmarunt plu- 
rimijin quam fententiam abiit etiam Mait^ 

taire 



(^S) Apparatui JJttcrarii Tom. I.. pag. 406. 

(24) Ubro de inventoribtii recum . cdit. Veiictac 
anni 1499* iibr. II. cap. 7. 

X^S) Hinoriae f/enctae lib. III. decadc 8. edit. AN- 
DREAE TORRESANI DE ASOLA 1487. in foJ. ad 
iann. 145 S» ftib principatu Mari Pctri . 

(2^) Libk De viris illuflribui Gcnnaniac Part. II. pag. 
iy7»i & feq. edit. Bafileenfis 15^5.3 fcd de infigni 
jiujus crrorc vidc MEERMAN origin. Typogr. Part. II. 
pag. 15^6. 

i^7), JnDiario Jtalico impr. Parif. 1 702. in 4. pag.j j^ . 



CAPOT SECUNDUM 21 

^ mimmmmmmmmmmmmmmmmmmammmmmmmmammmmmm 

tair& (38) . Multorum quoque opinio eft 
in Sicilia eo ipfo anno exftitiffe praela 
Hebraica ; ut videre eft in Bibliotheca 
Rabbinica Buxforjii (2^) ^ uhi legitur Jo/e-- 
pbum Scaligerum habuiffe Grammaticam 
Hebraicam jR. Mo^s Kimki in Sicilia im- 
preflam ante annos 152. » qui proinde nu- 
mcrus fi dcmatur ab anno 161^.^ quo 
haec fcribebat, refpondet anno i^di. 

Bononienfes Ptolemaei Geographia fre- 
ti artem Typographicam anno 1462. in 
fuam Bononiae urbem tranfivifle conten-n 
dunt . Anno 1464. Sublaci imprcflum o- 
pus de fimilitudinibus rerum legitur ia* 
Cataiogo Gerardi Vanloon (36) ; fed er* 
rorem dctexit Meerman (^O* Godefridui 
Olearius praecipiti oculo legens afl^eruit 
Commentaria Tbomae de Argentina iiL^ 
libr. feritent. edita fuiflfe Venetiis anrio 
1454. (g2) ; legere autcm debuiflet an- 
num 15^4. Singulos refellere fuperfluum 
foret ; definito enira accurate Germano* 

B g rum 

(28) AnnaUufn typograph. Tom. I. cdit. anni 171^- 
(25>) Edit. Bapkenfi: anni i6ig. in 8. pag. go». 
'i ,(g©) Impr. Hagae Comitum anno 175^» in 8, 
* (51) Origin.. t{^pograpJ}.,22Lf.t. l\. pag. 17. 
(52) Bibliotbccac Ecckpafiicac pag. ^oj» < ; ; . 



2» DE TYPOGRAPHIA ROMaNA 

rum Typographorurn adventu , determi- 
nato locO) & tempore) contrarias quasli- 
bet opiniones cadere neceflfum eft . Quod 
ut fiat ) totam rem duabus propofitionibus 
exponam) & quidquid dixerim firmiffima 
Scriptorum coaevorum audtoritate con* 
firmabo * 

Affirmo itaque L Germanos inventa ar- 
te Typographica ^ hanc in Italiam fub 
Pontificatu Ptf/y/// //. tranfvexiffe . In Ger- 
mania natam eflfe Typographiam jam de- 
monftravi, neque cft j quod in hac veritate 
diutius immorari oporteat • Romam vero 
primam fuilfe ex Europeae urbibuS) quae 
hanc artem e Germanorum manibus fufce* 
perlt • inviille oftendam . Gafpar Veronen^ 
Jii ) cujus fuit auditor Aldui Manuttut ) qui 
floruit Romae faeculo XV., & dequo vide 
Cl. Marcbionem Maffejum (32)5 ita faftura 
narrat (34) : Hac tempejlate ad SanBiJflmum 
PauIIum II. Romam quidam juvenes accef- 
ferunt , O^ ii quidem Teutonici 5 qui La- 

iftan- 

(jj) Veronae illufiratae Part. II. cdit. Vcroncnfis ao- 
ni I7JI. in 8. pag. »g6. 

(54) Lib.IV. De ^^ffijPAULLI IL , qui cxftat apud 
MORATORI Scrifsoni rcrum Italkar. Tom, IIL part. 
2. pag. 10.^6^ 



CAPUT SECtTNDUM aj 



> 



dlantium Firmianum de hominh opifich 
de Dei tra^ nec non contra gentiles -i men-' 
fe ano formawrunt (55) , Cy dueentot hu- 
ju/modi lihroi quoque menfe eflKiehant ^ 
quorum artificium narratu perdifficile fo" 
ret , fed plurimi omne ipfum cognoverunt\ 
quae fait magni ingenii inventio . Sed ^ 
Auguftinum de Dei eivitate Itidem finxe" 
runt (36)» nec non de Oratore ad Quin- 
tum fratrem (j?) > O* Ciceronis epijlo- 
las (38) , O* vili venumderunt pretio ^ 
ficque alios Codices funt formaturi &e, 

Narrationi huic , fi neceffum effet , aufto- 
ritatem addunt Conradus Swenheym , & 
Arnoldus Pannartx. libello , quem Sixto IV. 
Pontifici Maxirao anno 1472. obtulere, in 
quo haec l^guntur (39) : Nos de Germa- 
manis primi tanti commodi artem in Ro' 

B 4 ma' 

(jj) In Sublacenfi Monaftetio anno 1^6$, 3 & Ro- 
mae anno 1468. 

(j«) Cum charaftere Laffa/itH Sublaccnfis abfqne lo- 
ci nota anno 1467., & Rontae i4^i. 

(j7) Ex cbaraaere Lt^antH Sublacenfia abfque Ofta 
loci, nec anni, & Romae anno 140. 

(j8) Romae 1^69. 

(39) Qui exftat cum Prae&tione JOH. ANDREAE 
ALERIENSIS Epifcopi inTom. V. fiiblioruia cumCom- 
mcntariit ^ Lyra Romanac «ditt anni I47>« 



^o) Dc quo vide MONGITOREM Bibliotb. Siculae 
Tom. I. pag. 56Z. , fed melius MANGET in BibliQtbc^ 
ca Mcdica Tom. II. pag. 80. 

(41) Impr. ab ipfo Romae amio i4 74« in 4» > & 
ibid. anno 1476. in 4« iub annis 1465.» & 14^6* ' 

(42) Lib. Di in7fC9ioriius rtrum loco fupra citato. : 



24 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

mariam Curiatn tuam , muUo fudore O^ 
impcnfa , decefforis tui tempeflate devexl'^ j 

mus . Nos opifices librarios ceteros ^ ut 
idem auderent ^ exemph nojiro invitavi-- 
mus O^c* 

FaAum confirmat Pbilippus de Ligna^ 
mine nobilis eques Meffanenfis 5 & Sixti IV^ 
Scuiifer^ ac Medicus (40) in fuo Chroni-r 
nico Pontificio, {t\x Ricobaldina continua- 
tione (41) • Rem his refert verbis : Sub 
Paullo IL Conradus Sweynheym ^ O* Ar- 
noldus Pannartz $ Udalricus Gallus parte 
ex alia Teutbones librarii infigne^ Romam 
venientes , primi imprimendorurh librorum 
artem in Italiam introduxere , trecentas 
cbartas per diem imprimentes &c* 

Tandem cx juris abundantia adjungam 
teftimonium Polydori Vergilii Urbina- 
tis(42)5 qui vivcbat faeculo XV. , his ex- 
preffum verbis : Anno ^ qui fuit falutis bu- 
manae MCCCCLVIIl^ quidam nomine Con- 

radus > 



rniM ^\ 



r 



CAPUT SECUNDUM «5 

radus ^ bomo itidem Germanus Romam pri'* 
ino in haliam attulit ( Typographiam ) i 
quam dein Nicolaus Jenfbn Gallus ^ primut 
mirum in modum illujiravit 0*c. Quae cuni 
ita fint 5 nemo in dubium revocare poterit 
Romam fuiflc primam cx Europeae urbibus, 
quae Typograpbicam artem aGermanis ac- 
ceperit^quamquidem gloriam tumGerma- 
niaej tum Italiae confpirantibus in unum 
teftimoniis tribuunt auftores fynchroni. 

II. Non fatis eflet rem gcneratini con- 
ftituifle 5 fed hic honos vindicari debet 
Conrado S^eynheym , Arnoldo Vantiartz 5 & 
Udalrico Han ^ qui fecum opcrarios aliquos 
advcxere . Audiatur Johannes Andreai Ale-^ 
rienjis Epifcopus ^ Bibliothecae Vaticanae 
Secretarius 5 qui fua cura 3 & au<5loritate 
protegebat praela Conradi ^ ^ Arnoldi. 
Hic in variis epittolis , quas fuis editionibusi 
praemittebat 5 S^weynbeym , & Pannartz 
primot Typographos Romanos appellavit 
fic (42)) ?^*^* Paule II. Venete ^fove arti^ 
hujus utilijfimae Jub prote&ione Conra- 

dum> 



C4j) In Pracfat. Tomi primi Epificlarum S. HIE- 
RONYMI ediu Romanae mAn^St.^ 8c etiani an- 
ni 1470» 






'-^ >. 



^-*^.^M^.a^,..^ .^,>, ,. . <• ■; ... \^^.,_^ ^' : -:^gtit',.:m^''^-^^*' 



26 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 



v^ 



dum, O" Arnoldum Gcrmamihomlnei^ar^ 
te mprlmendl praejlantes adveffores ) O* 
femen caeli &c. Pariier Sixtum IV. allo- 
quutus in Praefat. Bibliorum de Lyra (44) 
in favorem horumce^ quorum poft exhau- 
ftas fortunas quafi defperata erat fortu- 
na ) ait : Ut digneris mifericorditer occur^ 
rere fervuli tuae SanBitatii Conradus 
Sweynheym , O* Arnoldus Pannartz im^ 
prejfores nojlri ) ac utili[pmae bujus fidfo- 
riae artis primi in ltal)a opifices implo^ 
rant C^c. 

Hanc gloriam Conrado allerit anonymus 
in epiftola ad Sixtum IV. Ptolemaeo (45) 
praefixa, ubi fic legitur iMagiJier vero Con- 
radus Swcynheym Germanus -^ a quo for- 
mandorum Romae librorum ars primum 
profe&a efi . Occajsone hinc fumpta pojleri'- 
tati conjulens animum ad banc do&rinam 
capeffendam adplicuit . 

Hunc honorem Conrado^ & Arnoldo com- 
munem vindicant fubfcriptiones ^ quas ab 
anno 1467* fuis editionibus poftponere fo- 
lebant : Uos 



(44) Impr. Komae annis 1471.* & 147^. Part. V. 
(4^) Iipprcfn Romac pcf ARNOLDUM BUKING in 
foi* anQo 1478» 




CAPUT SECUNDUM 27 

Hoc Conradus oj>us (46)^ Sweynheym 

ordinc m/ro^ 

Arnoldiif^ue J^mul T?a.nnsiTtz ^ una tfr« 

de colendi j 

Gente Theotonica expediere /odales 0*c. 

Tandem ejufdetn gloriae participem^ 

qunque fuiffe Vlricum Han declarat Johan. 

Anton. Campanus Interamnenfis Epifco- 

pus (47) ) qui praelaudati Typographi 

prae- 

(46) Haec jam fubjicitur EpiBolh famiUaribui CI- 
GERONIS impr. Romae 14^7« 

(47) JOH. ANTON. CAMPANUS in Campania Re- 
gnl Neapolitani Proviucia obfcuro loco natus anno 1427. 
Neapoli in humanioribus litteris fub LAURENTIO 
VALLA praeccptore tantum excelluit 5 ut CICERO re- 
divivus fuerit appellatus . Romam a PIO IL accerittus > 
Interamnenfis epifcopus ab eodcm fummo Pontifice re«* 
nuntiatus eft . Neque a ftudio deftitit ; imo cum prae« 
cipuis y qui in Italia florebant y viris litteratis > & ma-« 
xime cum Cardinali JACOBO SILVIO PICCOLOMI- 
NEO Papienfi Epifcopo litterarium commercium fovebat • 
ULRICI HAN 3 feu GALLI Typographicum praelum 
protegere non cefiavit ab anno 14^5^* Hinc ortae funt 
editiones iliaej quas tantis extollunt laudibus eruditi 
viri . Anno 1471. a PAULLO Ii: cum FRANCISCO PIC- 
COLOMINEO Cardinali Senenfi ejus Maecenate ad Con^ 
ventum Ratifponenfem > quem Dietam vocant j miiTus eft • 
Hunc per urbem Mediolanenfem tranfiifle XIX. Kal; 
Januar. ax^i, 1471« refett PHILELPHUS epiftolar. \U 

bro 



28 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

praelucn fua protedlione regebat , & C//r/- 
co eamdem opem praeftitit, quam Conram 
dof^ &; Arnqldo fup ped it abat Jii&/j^;7« Ale^ 
rhnjfs (48) . J?oTroJoban. Campanm ludens 

in 



bro 34. in cpiftola ad ipfum CAMPANUM edttknh r<r- 
net* <inn. i^o^* foU 244* > atque in eadem urbe ora- 
tionem babuifTe fertur pro bello adverfus Turcas exci-> 
tando . Romam reverfus SIXTUM IV, Sum. Poht. crea- 
tuminvenit, a quo honorifice acceptus eft.Sed paullo 
poft. ob fcriptam liberiori fermoiie epiftolam Summi 
Fontificis iram in fe concitavit , quam ob caulTam va- 
rii$ ofiicii^, & honoribus deftitutus eft • Hinc Neapo- 
iim confugit adRegem ^ a quo benigne exceptus eft^ fed 
aulae ftrepitum reformidans ^ Senis tranquiliiorem vitam 
quaefivit , ibique obiit anno 1477. Celebris illius viri vi- 
tam y fataque fufe defcripfit MICHAEL PERNUS in cdi^ 
tione operum illius y quam anno 14^5« Romae adornavit • 

^ (48) JOHANNES ANDREAS cognomine DE BUXIS 
la Ducatu Medioianenfi anno 1421. natus^ ac docente 
yiCTORINO Pehrenfi Mantuae in fcientiis probe ver- 
iktuS) in ipfoautem ftudioruni fuorum curriculo amici- 
tiam iniit cum NICOLAO DE CUSA,,qui deinde fa- 
cro Piirpuratorum CoIIegio adfcriptus ^ amici fui non 
ifiimemor apud NICOLAUM V. , CALLIXTUM, &C 
PIUM II. Romam eum*accerfiri follicitus fuit, & Bi- 
blioth. Vaticanae Secretarium effecit . Quem quidem 
bonorem PAULLUS II. , & SIXIUS IV. eidem AN- 
DREAE manere volucrunt • Neque obftat > quod illius 
pomen inte( BibJiPtbocac Vaticdnae Praefe(los non le- 

- : gatur 



' CAPUT SECUNDUM 29 

in Germano nomine Habn , feu Han 5 quod 
latine gallum galllnaceum fignificat , revcii. 

ca* 

^atur , fed practcrniittatur amnino ab ANGELO. ROG- 
GHA, PANVINIO, atqne ab ipfo aAMPINIO /« Or^j/tj- 
%(yy qmm anno i6S8. exaravh in 4» Etcnim praelauda^ 
tus ANDREAS non fc Bibliothccac Praefeaum> fedBi-i 
bliothccac Secretarlum appeliavit ; mos eaim ab aii* 
quot annis invahierat Sacriflae y ut dicunt, oflicium cumi 
Bibliothecae praefeAura coniunftum effe , idquc in ufu 
fuit ufque ad ann. 1475.3 quo SIXTOS IV. PLATINAM 
hoc diftin^o officio exornavit. Bibliothecac cura rema- 
ncnte pcnes Secretarium illius , ut obfervat ANGELUS 
ROCCHA in cAroniJhifloria de Secrctario ApofioUco impr. 
jRomae 160$. iu 4. pag. yx. A PAULLO II. faflus Epi- 
fcopus Accicnfis In Corfica , deinde ad Alerienfem Epi- 
fcopatum translatus e fiafu miferiae > & faupertath , 
ut verbis illius utar , paullifper emerfit . Romam inve- 
fta arte Typographica a CONRADO , & ARNOLDO, 
ab anno 1468. praeli corum Typograpbici curam fufci- 
pcrc non detra^avit ; Manufcriptos Codices ipfe ad 
examcn revocabat , atque praeparabat ; quod quidem af- 
fidue praeftare non defiit ufque ad ejus niortem , quam 
anno 1475. contigifle fidem^facit epigraphe ejus mo- 
numento infcripta , quae cxftat apud S.Petrum ad Vin- 
cula • Non dcfunt , qui cdcndis cxcmplaribus cum pra- 
vae fidei fufpcdVum habuerint , inter quos RICHARDUS 
SIMONIUS Tom. II. epiftol. pag. »75., ubi fcribit : 
JLorfque l\EvCque d^Akrie trou^oit des moti qui avoient 
J>efoin d'etre tradulti il les mettoit en latin , h sHl y en 
. an)oit quf ne fujfent plus fufage il en wettoit d^ autres 
'...' ' en 



1 



jo DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

catifque anferibus , qui Romam antiqui- 
quitu$ 4 Gallis iny^dendam fuis cUmori- 

bus 

Cfiphee qui fuffcut plus intelUiWesn Mibi dcfforum ahr^ 
tivo, ait JOri, ANDREAS , fatfs vifum , fi in hhro- 
rum recpgfiitione » jui ijuidem impefitorum imuria depravd" 
ti ufque adeo erant , ut inteJligi nullo modo pojfe videren^ 
tur , adhibito lahore mendas fi non valerem omnes , aliquas 
(erte toUerem , & amicorum eonflio j fi qua vertenda ejfenti 
iffieerem Latina , fi nimis ohfoleta ad ufum > nof{rumquc 
fermonem redigerem , Ita JOHt ALERIEN5IS jn pracfet. ad 
JSpiR. S. Cjprianianni 1^71, Ipfomct ANDREAE ALE- 
RIENSIS tcnipore mala fides hacc ipfi objiciebatar ; 
lic V. g, NICOLAUS PEROTTOS Sypontinus Epifco- 
pus cdidit pDmentariolum in proemium hifloriae naturaiis 
flinii Secundi impr, Romae apnd Svv^nbeim y (T Pan" 
part^ anno i^^o. co finc, ut ipfi objiccrct z*. crrorcs, 
quos in fola Praefatione commiferat • Vchcmcncius autcm» 
in Epifcopum Alerlcnfcm infurrexit APOSTOLUS ZENUS 
Ciornale de^ Letterati f Itaiia Tom, XXIL pag, ^6^. , 
^ 4^f* Hujus autem littcrarii vitii rcum ncmo facic 
ANTON. CAMPANUM ; hinc apud cruditos majori ha- 
bentur meritOj & prctio cditiones faflac fub hujus 
dire^ionc> quam quac e praelis CONRADI3 8c AR- 
140LPI cxicrunt. Excmplar epiftolarum ci adfcribunt 
nonnuUi , inter (juos ZELTENERUS in tbeatro virorum, 
qui fpeciaiem fypograpbis operam praeftiterunt pag^ 19*% 
& MAITTAIRE annalium tomo L anni t^ii^pag, iij. 
Vcrum abfquc fimdamcnto huju^ opcri^ au£torcm eum 
faciunt; ex nominis confufione error prodiiiTe vidcturj 
c|UQ U^xm cft 4 ut hic ANDREAS idcm fuifle creda- 

tur 



CAPUT SECUNDUM 31 

bus minitabantur > in coronide editionum 
UlrJcJ ha.c utitur verborum lufione: 
AnferTarpeij cuflos Jovh unde quodalh 
. Conjireperes Gallus decidit *^ uUoradeJi 
Udalricus Gallus ne quem pofcantur in 
ufum^ 
Edocuit pennis nil opus effe tuis . 
Sed adhuc jocofius exprimitur alibi (49): 

Cujlos arcis Tarpeiae \ . 

Anfer vadc foras ^ nil cujioditur in 
arce ^ 

Pro 



tur cum Jurirconfulto quodatn celcbri fiononfenfij qui 
floruft XIV. faeculo . Errori occafionem praebuifle po- 
tuitvolumen aliquod colfe^lionis epiftolarum> quas fuis 
variis editionibus praemifit ; quas quidem epiftolas fic 
feorfim ab operibus in unum voJumen reda^s mihi 
videre contlgit in Comitatn Burgtindiae • Neque potio» 
il jure ei tribuitur volumen Commcntarlorum in Aulum 
GelUum impr. Rmac anno 1^69* quod MAITTAIRE , ic 
ERNESTUS BiBlhth^ Latinae FABRICII iiovus editor 
Tom. III. pag. 7. cx «de Catalegl Gudiani ANDREAE 
adjudicarunt . Porro hic error repetendusr videtur ex 
maie intellef^is Praefationis GELLII ipfius verbis 3 
ficut obfervavit eruditus Cardinalis QUIRINI in libro 
De optimwum fcriftor^ editionsBut edit. SCHSmORNII 
pag. 106. 

^45^) In fine Uirorum LAURENTII VALLAE deele- 
gantla It^uat Lattnae impr. ab ULRIGOj fed in domo 
JQH. PHILIPPI DE LIGNAMIKE anno I4?4. 



32 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

Pro pennis poteras hlc babitare tuh\ 
Hh huc ufque fuit nobis opus : borri- 
da clangis : 
Dehueras Gallos non pepuliffe trucesi 
li tibi nunc adimunt pacerh , vitaeque 
quietem ; 
Vade niji mavis ventribus ejfe cibus\$6). 
Eamdem gloriam IJlrico Han alii vin- 
dicant Scriptores plurimi • Michael Fernus 
Mediolanenfis (51)5 Campani vitam fcri- 
bens 5 quam operibus ipfius praemifit , ait: 
Cum Ulricus quidam Gallicus tunc ^ qui 
formas in urbem librarias intulijfet ^ in- 
terquiefcere illum ajjiduis emendationibus 
non ^permitteret tfc. 

Jacobus "^imphelingius Qyi Selellat > XV, 
faeculi hiftoriographus in epitome rerum 
Germantcarum (52) fic narrat : Praeterea 

Ul- 

(50) Hinc etiam hanc optime c)q>reffit PETRUS PHI- 
LIPPOS ASSIRELLI apud DOMINICUM MANNI in 
opere , cui titulus : Primo dholgamcnto -dt" lihrl in Fi^ 
rcnze impr. in Firenze anno 1761. in 4«> ubi fic : 

Dum caperent vigiles Romae Cafitolia Galli s 
'Plumiger audacei fredidit Anfer avis; 

Hinc docet ULRICUS 'vindex , ut cauUhus ahfque 
Pennarum hiherit chartula pura notas • 

(51) Loco y & editione operum Campani fupefius citat* 

(52) £x editionc fiafileenfi in S« 



CAPUT SECUNDUM jj 

Ulricus eognomento Han /ub idem fere 
tempui formas librarias ^ rem inauditamy 
nec umquam Romanh 7>ifam , Romam attu^ 
lit O^c. : 

Denique in fubfcriptionibus librorum 
jam ab anno 1467. editorum leguntur 
horum trium Typographorum nomina • 
Sine uUa verifimilitudine objiceretur al- 
terum exftitifle artificem his tribus prio- 
rem, 3c fruftra produceretur editio anti- 
quior illis ) quas hi Typographi vulga« 
runt • Inanes , quae in hanc rem affe« 
runtur) conjediuras fuo loco refellam. £x 
his omnibus ergoprobatum manet^ O^r^s^-. 
dum Sweynbeim 5 Arnoldum Pannartz^ & 
Vlricum Han Germanos 3 primos in Ita^ 
liam Typographica praela invexide. Cnta 
autem ex his tribus Typographis nihif aq« 
te annum i^6s. proferri po(fit , hinc ma-* 
nifefte coUigitur, Typographiam llomae 
inftituta^m fuifle^ regnante fummo Ponti- 
fice Paulh II. , qui exeunte anno 1454» 
ad Petri Cathedram eveftus eft . Quae 
cum ita fint , pro apocryphis haberi <le«» 
bent editioneS) quae hoc anno antiquio* 
rcs circumferuntur. Quia yero Veneti, Bo- 
honienfes > & Mcdiolanenfes vcnditant o-^ 

C . pcra 



j4 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

pera apud fe edita etiam anno 14(55. anti* 
quiora > fupereft inveftiganda aetas » qua 
in his tribus urbibus nata cft ars Typo- 
graphica. 

§. I. 

De Typographia apud Venetos . 

Mlchael Maittalre annalium Typogra- 
phicorum percelebris fcriptor (53) 
partim amore patriae deceptus ^ partim 
audtoritate Thomafini^ ^Jtd/liniani 3 & tan- 
dem fide libelli (54) infpe<5li apud Comi- 
tem Pimhrocb Venetiis imprefli, & anno 
14^1. confignati a Nicolao lenfon Gallo, 
in eam duAus eft opinionem ^ Venetias 
jam appuliffe artem Typographicam a Ni^ 
colao Jen/on hoc anno delatam ; verum ab 
hac fua cooieftura poftea defeciffe vidctur 
Maittaire (55)» nec proinde huic fcripto* 

ri 



(j^) ImpreiT. Atnftelod. Hage Q>initum> & Londi-* 

ni ab anno 1.71^. ad i740»> & in V. Tomos diftri* ) 
but. feu in partes IX. in 4, Tom. L anni 1715»* a 
pag. 16. ad 19. '^ ..I 

(54) Cui titulus I)ec/)r puellarum y impr. Venctiis a- j 

pud NICOLAUM JENSON in 8. anno 14^1. . 

(sy) Tomol. novac cdic. anni i7jj. pag. 5., &6. \ 



CAPUT SECUNDUM jy 

ri praeftanda tanta fideseft* Sed niiperri- 
mus fcriptor Jacobus Maria Paitonus de 
litteraria republica optime mcritus anno 
i7j<J«3 & iterum anno 1773. libellum edi- 
dit Venetiis {56) , in quo contra Sa^ 
xium{^7)^ aliofque 3 ipfa in fcenam re« 
vocans , quae jam Mainairc adduxerat 
teftimonia, vindicat auifloritatem , legiti- 
mamque aetatem libri, cui titulus Decor 
pucUarum anni 1451. confignandi . Argu^ 
menta ) quibus innititur , expendamus . 
Affert auftoritatem Tbomajini (58^ fcri* 
bentis : Typograpbiac ars boc anno (1459) 
Vcnctias traduBa ejl a Nicolao Jenfon 
Gcrmano . Addit teftimonium Petri ]ujii'- 
niani (s^) ^ qui ait 5 librorum imprimen^ 
dorum rationcm tum primum in Italia re^ 

C 3 per- 

^ ' — r -11 

(j6) Sub koc titulo ; Vtnezia la frima CinS fisort 
deUa Ccrmania y dove fc cfircita l^artc dcl/a ftamfa , ioipr* 
in Vcnezia in 8. ex 48. paginis taptum. 

(^7) Hifloriae Xyfografhico-liftcrariae Afediolanenfis 
impr. Mediolanl una cum AkGELATI Biblioth. Medio^ 
ianenfi Tomi primi pag. ixxxt. ^ & fequent. totius 
capitis VII. 

(58) /« GymnafioPataifino impr, Vtinac 1^54* in4* 
pae. j5>i. 

(f ^) In HiUoria rerum Venctarum ab Qrbe condito* 
impr. t^cnetiis 1576. in fol. pag, »0}« 



k. 



190-WMMBlMHMMefr,. _ : 



36 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

pcrtam fai/le\ adinventttmque ipfam Ger- 
mani hominix ereditur . ?qftquam Nicolaus 
Jenfon in eo genere laudis maxime Jio- 
ruit-i eui multum civitat Veneta debet in 
injiituendis alumnis nobilijpmo commento'^ 
tttque binc librariae offieinae plurimae in- 
Jiitutae funt . In auxilium practcrea vo- 
cat Paitonus ( pag. xviii. ) Marinum Sa^ 
nudam (60) dicentem ; In quefla terra 
( di Venezia ) poi per tutto /' Ualia fu 
principiata P arte dello fiampar libri , la 
quale ebbe principio da alcuni Tedefcbi , 
tra quali uno cbiamata Nicold Jenfon r<r- 
defco fu il primo , cbe in Venezia facejfe 
flampar libri ; e guadagnh affaifjimi de- 
ttari» 

Denique )a<ftat » au«^oritatem llbri j cui 
titulus ; Decor puellarum , a Nicolao Jen- 
fon Venetiis inspreffo anno 1461* Verum 
nullius funt ponderis tedimonia, quae ni- 
miaprofert confidentia; etenim quac fides 
habenda eft auftoribus unoquafi faecula 
receniioribus ipfo , quod narrant , fafto ? 
NuUa fide digni funt fcriptores Germa- 

nijm 

(«o; Nelh Vite dt Dogi di ftnezia y quae exftant a- 
pud MURATORI Scriptorn rer. Itjlic. Tom. XXII. 
columnii ii6i,in vlta PASQUALIS MARIPIERI. 



CAPOT SECUNDUM j? 



num dicentes eum ^ <5ui in libris a fe edi- 
tis faepius fe natione Gallum profitetur* 
Qua ratione fieri potuit) ut Venetias tra- 
du(5ta jam fuiffet ars Typographica^ quae 
hoc anno dumtaxat a primis inventoribus 
vix perfeftionem acceperat ? Quomodo 
^eri potuit ^ ut Typographfam Venetias 
invexerit Jenfon , quem nequidem anno 
1460. hanc artem didiciffe oftendetur? 
Deinde quaenam auAoritas cffe poteft 7/^- 
ftlniani hiftoriae Typographicae omnmo 
ignari ^ qui Typographiae inventionem-i 
Germanis negat j & alienae gloriae invi- 
dens eam fuae patriae tribuit \ NuIIam 
certe fidem merentur hujufmodi fcripto- 
res caeco patriae amore duAi • li autera 
fecuti funt Qmnibonum Leonicenum (61)^ 
qmjenfonio plus aequo blandiens eum ar*^ 
tit librariae mirabilem inventorem appeU 
lat« Quidni vero & una cum eodem fcri- 
ptore Jenfonem Gallum non dixere ? Mi- 
nus certc culpandus eft Omnibonus , qui 
praeli Jenfoniani correftor , ob eximiam 
charafterum formam 5 vclut invcntorera 

C 3 prae» 

(61) In Praefat/qillNTILIANI cditi apud NICCK 
LAUM JENSON anno 1471.- 



j8 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

praedicabat ^ quem perfeftorem appellare 
debuiffet* Sed verius locuti fuiffcnt prae* 
diAi auAores , fi Zovenzonium fecuti {62) 
Jobanni de Spira gloriam hanc adfcripfif- 
fent) quam fibi tanta cum evidentia vin«- 
dicat • 

Primus in Adriaca formis imprejpt ahe^ 
nis 

Vrhe libros Spira genitus de ftirpe Jo- 
hannes. 
, Nec pluris facienda eft au<floritas libri, 
cui titulus : Decor puellarum . Ex omiffo 
decennio errorera irrepfiffe roanifeftum fit* 
Bt quidcm Paitonus (6g) fe vidiffe tefta» 
tur in Bibliotheca Apoftoli Zeni libros 
duoS) qui titulum, & fubfcriptionem ita 
praefeferebant ; primus nempe: Palmavir^ 
tutum impreff. Venetiis apud Nicolaum Jen- 
fon 1471. 5 alter vero : Parole devote delVa-^ 
nima inamorata in meffer Jefu anno 1471. 
o&avo idus Aprilis apud Nicolaum Jen* 
fon Gallicum . Horum librorum , tefte 
Paitono 5 eadem eft formaj idem chara- 

<aer5 

(62) In Coronide Ef ifloL familiar. CICEKOVIS apud 
JOH, DE SPIRA editar. anno i^6^. , cujus cuanx-» 
pracft corrcftor erat ZOVENZONIUS • 

(63) Pag, XLV, Jaudati operis • 



CAPUT SECUNDUM 39 

^i____ 

Aer, & libri illi duo in omnibus perfc- 
dle conveniunt curo eo , cui titulus: De^ 
cor puellarufn , cujus hic fubjiciuntur ti- 
tulns ) & fubfcriptio (64) ) quod etiaro 
fatetur idem Paitj^nus de altero ejufdem 
farinae libro : Lu^us Cbriftianorum im- 
preff. apud Nicolaum Jenfon an. 1471. 
pridie nonas Aprilis . Ex eodem chara- 
<aere > & forma 3 ac Decor puellarum • 
Item libro VII. operis Dectn" puellarum ^ 
mentio £t ultimi hujiis librrcap. III.) at- 
que aliis in locis meorarantur quoque fe- 
quentes libri : Palma virtutum \ Gloria 
mulierum ; ¥ior di virtti : Bihbia volga- 
rizzata ^ ipfo non diffitente Paitono . Hinc 
facile patet) uno eodemque anno editos 
fuifle > quorum poftremus fuit: Decor puel^ 
larum ^ cum in eo de aliis libris mentio 
legatur . Harum rationum pondus enerva- 

C 4 re 



(^4) En titulus : g»ff?j ftc una ofera la - quaU p 
tbiama decor fucUarum : zcc konprc - dc lc Donzelk : la 
quale - da rcgola fbrma c modo - al ftato de lc JboncBc - 
Donzcllc • Sic vero fequitur fubfcriptio : /inno a CbriQi 
iniarna - ftonc MCCCCLXL pcr Magi - flrum NICOLAUM 
JENSON - hoc opui quod puclla - rum dccor dicitur fcli^ 
ci" tcr imprcffnm cB • "Laus Dco* Fornia vero libri eft 
ifl 8. 1 & liKri chara£ler eft RQtnanus tKimius • . 



^m^mmmmm' 



40 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

■^tSBSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS^ 

t 

le conatur Pahonus rcfpondens ^ libros il- 

los citari potuiffe in libro : Decor puclla-' 

ruw 9 tamquam manufcriptos ; neque enim 

condat libros illos, de quibus in hoc ipfo 

libro fit mentio^ ante 1471- jam typis vul- 

gatos fuiffe. At ego mihi perfuadeo li- 

bros omnes memoratos in opere Decor 

\ puellarum ^ jam editos fuiffe anno 1471« 

' £x ipfo Paltom de duobus primis id con- 

I ftat z nempe Ludfus Cbrlftianorum , & 

. Gloria delle donne . li exftabant apud Gai- 

j g^af^ catalogi num. 898« ex eadem for- 

1' ina , & charadlere » licet ultimum ex his 

operibus careat anni, & Typographi no- 

ta. Pro certo habeo quinqiie illos libellos 

anno 147 1. co fine sl Jenybn impreflos fuif- 

f e 5 ut unum velut corpus efficerent. £//- 

• &US Chriftianorum v, g. IV. die Aprilis ^ 

i & Palma virtutum Vh ejufdem menfis ap- 

? paruere. Quare patet librum Decor puel-- 

I larum referendum effe ad annum 147 lo 

f atque io confignandis annis omiffura fuiffe 

1 decennium; qui quidem Typographi lafpus 

non parum confixmatur audloritate Domir 

ni De Boze 9 qui comparatum Ve.netiis li- 

brum : Decor puellarum invenit antiquitus 

conipailum cum oilo foliis libri LuQus 

Cbriftiqnorumj, la 






..:...A 



CAPUT SECUNDUM 41 

In libro , cui titulus : Memohes de 
PAcademie (65) , de Nicolao Jenfon legi- 
tuf 5 regnante in GaHiis Carolo Vll. 5 8c 
morti jara proximo^ atque fuccedente ejus 
filio LudoDico Xh ad Principes illos fa- 
«latn perveniffe artis Typographicae apud 
Moguntinos inftitutae 5 cujus inventionis 
novitate > & celebritate permoti j tXo- 
guntiam miferunt quemdam Nicolaumjen^ 
jon Turonibus rei monetariae peritum. ( Res 
narratur in antiquo MS^ de jnonefis Gal^ 
liae antiquii , quod affcrvatur in Mufeo 
regio*) Ex quaquidem epochaclareevin- 
QiX\xT Jenfonium anno 1461. apud Venetos 
praela movere non potuiffe \ nam Ludovi-^ 
cus XI. menfe Auguito ann. i^di. regna-^ 
re coepit . Porro omni caret verlfimilitu* 
dinej tam brevi temporis intervallo po- 
tuiffe iter agere 5 artem callerej in Gal- 
liam reverti. Id certe omni caret proba- 
bilitate 5 etiamfi ftatueretur , Jenfonium 
jam ab anno 1459. a Carolo VIU Mogun- 
tiam miflum fuiffe. Tandem creditu dif- 
ficile elt 5 ita' fuo ofHcio, & patriae de- 

fuif. 



(65) Mitnolm dt V Acgimh tm. f^lh Hiftoriaic' 
pag« 400. edit, in 12» 



.^ 



42 DE TYPCXJRAPHIA ROMANA 

fttiflTe Jenfonium y ut Typographicam ar- 
tcm regia liberaliute edo<aus , hanc Ve- 
netiis tentandae fortunae cauda invjexerit » 
ptaetermifTa patria ^ & abfque ep quod 
xnedia quaefiverit y quibus artem fuam 
primus apud fuos experiretur (66) • 

Tan*- 



. (66) Hacoccafione JENSONII vitain^ agendique ra- 
tionem inqiuramus quoad artem Typographicam • NI- 
COLAUS rei monetariae apud Turonenfes peritus arti- 
fex circa medium XV. faeculi j miffus eft Moi^untiain 
% LUDOVICO XL Galliarum Rege > qui Turonibus 
fedem fuam ^ aulamque fixerat • Circa annum \^6^. 
in Gexnumiam profeftus eft JENSON Typographiae di- 
fcendae caufla y quam nbi edod^us fuit , ad fuum Re- 
gem rediit ( at quo anno incertum ) fuae peritiae ex« 
perimenta faflurus; fed cum regnum Galliae iis tem* 
poribus bellis » inteftinifque diffidiis foret agitatum » 
Kex conftituendae Typographiae propofitum abjecit • 
Quae cum ita fint j immerito prorfus artis Typogra- 
phicae primus au6lor in Gallia JENSONIUS pracdicatur 
a multis fcriptoribus y quos recenfet 'W^OLFHUS • Neque 
etiam J£NSONII typis tribuendus eft libellus Florii de 
cm9ribu% CamilH >. & /imiliae l^uronibm cdifus anno 
14^7*» quanfloquidem contrarium demonftravit D.D£- 
fONCEMAGNE. in iibro^ cui titulus : Memoircs dc 
P/icademie Tom. IV* dc PHifloirc edit. in 12. pag. 4^0, , 
& recentius confirmavit Abbas D£ SAINT L£G£R in 
opere : Supplcmcnts a Vhifloirc dc Vimprimcric dc PROS- 
P£R MARCHAND, Parijiis cdito ann, 1775. in 4. 

pag- 



^ 



1 



CA,PUT SECUNDUM 43 

Tandem quid ab anno 14,61. ad 1471. 
ipfe egiffet j cum toto decennio nihil ap- 

parcat 

— ■ • • ' . .. 

pag. iiS.> Sc (cq. ; ubi Otiatn FLORII natales > & 
ipfa > qiia flotuit , aetas defioiuntur • Quae cum ita fe 
haberent ^ JENSONIUS eam j quam comparaverat > 
artis peritiam exercere non potuit , qua de re Vene- 
tias appulit an. 146^. ^ ubt praeclara artis fuae mo« 
numenta reliquit • Teftes funt eximiae editiones cha- 
radlere Romano exaratae > primo tamen a Romanis 
Typographis excogitaio ; hinc ille chara6ler Romanl 
charafleris nomen habuit • Verum ille charafter ab ipfo 
JENSONIO, & a PRATRIBUS DE SPIRA ad eum per- 
fe^ionis gradum perduAus eil , ut mutato nomine ali« 
quando chara£ler Venetus fuerit appeliatus • Sed do- 
lendum eft tantum virum praela fua ^ fuamque famam 
deinde foedafle adhibito charadtere Gothico , qui , du« 
lantfc uno quafi faeculo , non fine magna Typographi-» 
cae artis injuria per univerfam fere Europam graflatus 
eft . Hunc quidem charai^erem Gothicum ufurpavit 
JENSONIUS y non tamen primus invexit , quod non- 
nullis fcribere placuit ; hoc enim ipfo charadlere jam 
ab anno 14^7* Coloniae ufus erat ZELLIUS • Fortuna 
commoda poft breve tempus potitum fuiiFe JENSO* 
NIUM fcribit MARINUS SANUDUS textu fupra cita- 
to, ita nt jam ab anno X47i* ejus fumptibus plurimt 
Typographi Venetiis praela inftituerint , multofque U'' 
bros facros , & canonicos imprimi curaverint • Quae 
quidem Typographicae artis perfcdkio, atque foliicitu- 
do ita placuit fummo Pontifici SIXTO IV., ut JEN- 
SONIUS Romam vocatus Pontificio Diplomate PaIati-< 

ni 



44 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

parcat ex fuis typis profeAum ; contraau- 
i€in ab eo aono 1471. ufque ad 1480. in- 
nunieri exftent libri ab eo editi ? Dici cer- 
te nequit libros toto decennio editos tem- 
porum injuria periifle; id enim quoque de 
altero decennio pari jure fingere liceret . 
Fabulantur 2i\n ]enfonium Romam ^ aliaf- 
que Italiae urbes petiiflTe ad Typographicos 
cbara<5teres curandos^ atqueformandoS) in- 
tcr quos recentius Fournierin fuo libro(67 j^ 

ubi 



ni Comitrs titulo decoratas fuerit 3 ut conftat ex va«- 
riis litteris ^ t]uae ieguntur in Decretalibus GR£GO- 
RII IX. aano 14 75* ^^ ipfo' editis • Qnod autem Ro- 
mam venien» artcm Typographicam perfecerit> ut pla- 
euit POLYDORO VIRGILIO de in^oentor. rtrum libr.i. 
cap, VII. , & MABILLONIO in fuo iHmrt kalico Tom. 
L pag. 65.^ aliifque non paucis , id j inquam , caret 
veridmiiitndine • £t quidem editiones 5 quas primi Ty<* . 
pographi Romani ufque ad ann. 14.74« adornarunt , fua 
elcgantia, & venuftatc longe fuperant eas , quae fe- 
quentibus annis prodiere 3 excepta tamen PTOLE- 
MA£I editione anni 1478.) & aliquibus pofteroribus 
cditionibus HUGONIS DE GENG£NBACH . Vcriffimilli- 
mum eft JENSONIUM circa annum 148J. Venetiis 
ohiifTe^ cum nomen illius in annalibus Typographicis 
poft hunc annum amplius non legatur . 

(67) Cui titulus : Manutl T^pographique a Pufagedes 
gtm dt lettre y impr, a Faris en deux voh in 8. 1766. 
Tom. IL pag. 261* 



CAPUT SECUNDUM ' 4$ 



ubi falfa de hoc/^»/&»ir/tf exaggerando i|ar- 
rat. Sed haec mera funt commenta. Im- 
raerito igitur contra D. Smhh ^8j, & cpn- 
tra Patrem Je Auguftlnh (dp) infurrexit 
Valtonus j unus enim, & alter eodj^m.ju- 
re potuiflet hocjen/oftio tribuere meritum, 
fed conveniunt in affignando anno i^/r* 
pro co imprefldonis Decor puellarum . . 

Quo igitur anno , & quis priraus artem 
Typographicam apud Venetos invcxit ? 
Hunc honorem procul dubio vindicari con- 
venit Jobanni de Splra , qui circa fincm 
anni \/^6%* praela Typographica tratflare 
coepit, & plurima reliquit Typographicae 
peritiac monumenta, cufus funt generis 
Annales Taciti^ Ocemnis epiftolae familia- 
res, quas eodem anno femel, atque itc- 
rum evulgavit. Hinc abfque ulla contro- 
verfia dicere. potuit in uno ; 

Primus tn Adriaca formii imprej^ abe- 
nis , , Ur- 



^ ' (^8) Hic orator erat Regis Aagliae apiid Venetos; • 

Catalogum fuae pretiofap librariae fupeile^liiis impri^ 
mi curavit apud PASQyALIUM ycnaiis 17S5« *" 4* 
ad pag. CXVII. primae partis • 

(69) In libr, cui titiilus ; Scriptori Veucziani . iQjpr. 
.Vwtiis Tom^L ij%x. Tom, IK i7J^. in i^. ad pag. 
XXXVII. Pracf. Tomi primi. 



n 



i 



4« DE TYPOGRAPHIA ROMANA 



JJrbe libros^ Spira genltui dc /tirpc ]o- 

hannes 9 
In reliquiijit quanta videsi fpes \ ledior^ 

habenda , 
Cum labor hic primui calami fuperave" 
rit artem • 
5c in altero: 

Hefperiae quondam Germanus quifque 
libellos 
Abftulit'^ en plures ipfe daturus adeft • 
Namque vir ingenio mirandus Q* arte 
Johannes 
Exfcribi docuit clarius aere Itbros 
Spira favet Venetis . 
Ncque ergo Nicolaus Jenfbn anno 14^1.5 
Tieque Erhardus Ratdolt ann. 1 468. , nt fert 
mendofa inkriptio Mataratii de componen- 
dis verfibus (70) , artcm Typographicam 
Venetias tranftulere. Dixi autem Venetias:^ 
contigiflTeenim potuit, ut eodem anno 1459. 
Vindelinus de Spira Johannis frater 5 aut 
Typographus alter^ locum fortunae fuae 
magis accomodatum quaeritans Veronae 

edi- 

(70) Impr. apud RATDOLT ann. 14^8. in foJ., 
quod mihi in Vaficana traaarc contigitfub mitn.11674., 
in quo non diffitcntc MAITTAIRE icgi debet 1478. 
pro 14^8» 



-— ^- 



CAPUT SECUNDUM 4^ 

■ — — ggg^ 

cdiderit Homcri Batrachomhmacbiam , cu- 

jus exemplar unum fe vidiflTe teftatur Sci^ 

^ pio Maffcjus (71) • Quod vero de PUnio 

Venetiis anno 14(^9. edito comminifcuo- 
tur nonnuUi partem aliquam Veronae im« 
prelTam anno 1468.) alteram autem Ve- 
netiis anno fequente ^ id finc ullo funda- 
mento afferitur, non diffidente ipfo Maf- 
fcjo (72). Praelo jam fudante fubminiftra- 
vit mihi Bibliopola Tomum 11. indicis Bi«^ 
bliothecae Dom. Crcvcnna apud Araftelo- 
damenfes eruditi Bibliographi impr. an- 
no 1775- in 4- (7j)i in quo pag- 77.^ & 

^ feqq» meam vidi impugnatam opiqionem 

de Venetorum Typographia. Attenta hu^ 

jus 

(71) In Vercna illfSrat. Part. II. edit. in 8. pag. 
XXVII. 

(72) Ibidem. 

(72) In iaudem hujus indicisj eruditjque poflefToris 

in ea contentae fupeliedilis dicerem» exoptandum fo- 

re^ ut adltaliae^ Gaiiiaeque nationes perveniret*^ quia 

cum accuratus fit ipfius ordOj notifque perpetuis Bi- 

f bliograpbicis libri illuftrentur^ forfan utrique nationi 

[ ideam fubminiftraret ejufdem fequendae metbodi ; ex 

L qua non levem fru6lum reportaret refpublica litteraria. 

I Optandum tameh foret , ne Bibliographiae inftruAivae 

l' GUILLELMI DEBURE methodo nimis inhaerens ejas 

^ errores quandoque non adoptafle . 



48 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

jus fafta Icftione» Paitoni argumenta re* 
peri fub altero quandoque afpeftu reprae- 
fentata j fed in rei veritate nihil novi, ideo- 
que antea di^is nihil adjiciaoi^ 

§. I I. 

De Typograpbia apud Bononienfcs. 

EX mendofa unius libri fubfcriptione 
colligere non dubitarunt aliqui) jam 
ab anno 14^3. Bononiae cufos fuille Ii« 
bros aliquos. Porro liber, qui huic errori 
occafionem dedit, fuit Ptolemaei Cofmo- 
graphia, in cujus fine.Iegitur: Impreffa 
opera Dominici de Lapis civii Bononienfii 
anno MCCCCLXIL menfe Junit XXllI. 
Bononie. in fol. cum XXVI. Tabuljs Geo» 
graphicis • Haec autem epocha falfitatis > 
& anachronifmi facile redarguitur» 

!• BaUba/far Azzoguidi Bonoriiac anno 
1471. impreffit 02;/V// libros Metamorpho- 
feon , in quorum fine legitur : BaltaiTar 
Azoguidus Civit Bononien/ss boneftiffimo 
loco natus primus in fua Civitate ar-- 

th imprejforiae inventor smprefjit 

MQQCCLXXU Qui ergo fieri potuit , ut 

Azo* 



CAPUT SECUNDUM ' 4«, 

jiz9guidi fe primuni in fua Civitate Borid- 
nienh Typographiae iaventorem appella-^ 
verit 5 fi novem ante annis ipfi praeivilfet 
Dominicu^ de Lapti . 

II. Litterati omnes Bononienfes , neOr- 
lando quidem excepto ^ ante annum 1471; 
nihil cufum Bononiae fuiffe affirmant ; Sc 
praetcrea nullam hujus Dominici d$ La^ 
pis editionem > (quae nomen ejus praefe- 
fcrat 9 ) hucufque inventam efle conftat an*- 
no 1477. antiquiorem . Eo nempe anna 
editum efl: ipfius typis opus BeneJiffi dc 
Nur/ia de confervanda falute , una cum 
regimine fanitatis Thadaei, de Vlorentta y 
indu/lria Dominici de Lapis ^ fumptibut 
tamen Sigifmundi a Libris , Civis , atque 
Bibliopolae^ Bononienfis . Quid ergo- egifle 
dicendus e(l Dominicus de Lapis ab anna 
1452. ad 1477«? Idem fane fieri poteftju* 
dicium ) quod de Jerifonio pronantiarunc 
aliqui 5 hunc fcilicet chara^eribus pcrfi- 
ciendis invigilafl^e • Aft perinde non valet 
ret haec pro ipfo^ ac pro J enfonio aWe^ 
gata ratio) quia hic eximios charadleres 
exhibebat; ille vero imperfeftiflimos in fua 
Vtolemaei editione protulit» 
, III, Hujus Geographiae editores Vicen- 

D tini 



jo DE TYPOGRAPHIA ROMANA 



tiniannii475*(74)non tantae incuriae rci 
credendi funt , ut in editone fua adornanda 
pcoitus ignari fuiflfent hujus Bononienfis vixU 
gatae cum tabuiis, dum interim illi fuani 
pttblicarent abfque tabulis gcog^raphicis ; 
ita ut Bononienfem potius comparaffent 
wi Ittterati prae Vicentina, 
" iV, ^Fronti opcris praefiKUS eft prolo- 
gusi in quo de hujus editionis elegantia 
fit . mentio ) &, inter viros doAos , qui 
fuam in hac pronfmlganda editione operam 
coiioc^unt) notnio^tUT Beroaldus y de quo 
dicitur : extremam emendationis manum 
impafuft Pbitippus Beroaldus ^ qui Pliniiy 
Jtjhakonis y relifmrumque id genus Scri^ 
ptvrum, geograpbiam cum Ptolemaeo con^ 
fffrenf ^ tft ,effet quam emendati^mus labo^ 
nt^it O^c. Quibus vcrbis clare innotefcit 
axi^cJirQnifmus • Cqm enim Pbilippus Be^ 
TMlduS' wn* i4.si* natus effet ) fieri opor- 
terct 9 ut Pbilippus adhuc novennis geo- 
grapiiiac bene peritus , Ptolemaei Cofmo- 
graphiara cum omnibus geographis confer. 



(74) hnpreSa ah HERMANNO LEVILAPIDE Coh- 
nsenp Vicentiae . BENEDICTO TRIVISANO , & AN- 
GELO MICHAELE Praefidibus MCCCCLXXl/. eiib. Se- 
ftemirii in foU 



\ 



re, ^ 



CAPUT SECUNDUM 5, 

re >'eamque emendare potaiflet , quae qui*^ 
dem doftrina in tenera adhuc aetate fi- 
demi fuperat. Et quidem* jBrr^^/i/;r«i no- 
vem dunVtixat annos natum fuifle CQlligiw 
tur ex dubbus ipfius vitae fcriptoribus v 
quique ejus difcipuli ftierant, nempc Jo-» 
bannes Pmtss Tolofanus {js)^ Sc Barib^^ 
lomacus Bianchiniui (76) 5 quorum pri^ 
mus Befdoldum obiiffe fcribit Bononiae 
die 17. Julii anni 1505^ f^^l^e dculatun» 
mortis teftem affirmat : fteundus t vcr» i* 
pfum natum efle refert . feptima die No-» 
vembris anni i^j:}., & mortuum: aetatis 
fuae ann. 51. menfib. §• dieb. 9« Haec aii? 
tem mors idcidit in diem 17. Julii 1505.» 
ficut retiilit P/;y//j . Porro^numefoijojf; 
demptis annis 51.9 natus<eft BerMfidus anno 
1 45 i* ^ 3,c ptoinde Beriwldus anno i^da. no« 
vem annbj non excedebat 3 qiia aeta^te lVfl« 
lemaei editioni curaHdaepar non fuit^ 

V. Tandem poflet etiam objiei fignatu« 
rarum ufus in hac editione adhibitus, qui 
cum apud celebriores Europae Typogra- 

D 2 phos 



(7?) In vi> PHILIPPI BEROALDI imprcA Bonch 
niof anno ifo;. in 4. 

(76) In fua Pracfatione ad SVETONIDM impr. f/f. 
fictiis anno ijio. in foL 



ja DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

phos tardius .apparuerit, non parum dif- 
ficultatis 5 imo non mediocrem falfitatis 
fufpicionera inducit. Quae cum ita fint , 
fua apud omnes admifla laude ) & epocha 
fruatur urbs Bononienfis anni 1471. Quq; 
autem pofitive annd D^minicus de LapU 
fuam ediderit Ptolemaei Cofmographiam r 
didvL difficillimqm eft . 

Si Georgio Martino Raidelio (77) , mul- 
tifqne aliis litteratis viris fidem habeamuS) 
annum 1402« affignabimus. Si vero cha<* 
rafterum ruditatem attendamusj haec e- 
ditio ad annum circiter 1475. rejicienda. 
Licet autem in tabulis geographicis hujus 
editionis . ea defideretur elegantia ^) qua 
falget Romanaanni 1478.^ attamen earum 
compofitio» ac forma ita fingularis eft ^ ut 
in hoc genere nihil infignius exftiterit , 
ideoque pro pifturac, &: fculpturae hifto- 
ria defideraretur eruditus , qui compofi* 
tionem hanc exponeret. Qui autem rario- 
ris hujus cimelii notiti^m defideraverit , 
^ con- 



' (77) In Comtnentar. Hiflorico Utterario de PTOLE- 
MAEI Geograpbia , ejufque codicibus tar» manufcripth 3 
^uam 'imprejjis. Noribcrgae impr. aiin, 1757. in 4* cap. 
VI. pag. j^. 



CAPUT SECUNDUM jj 

confulat Debure (78) , aut exquifitam It 
brorum fupelleftilera D. De. Roffi ExeeU 
lentifnmi Principis Corfini a fecretis Ro« 
mae ) ubi inter alia rarioris notae exem* 
plaria exftat haec Pfolemaei editio« 

§. I I L 

De Typographla apud Medlolanenfei • 

JOfepbus Antonius Saxius Ambrofianae Bi* 
bliothecae Praefeiflus hiftoriara Medio- 
lanenfem Typographicam fcribens (79) 
ab anno 1465. primum exftitiffe Mediola- 
ni artem Typographicam afferere non du- 
bitavit (80)) deceptus audloritate Ji9/«ra- 
fi ) qui in fua Praefat. ad Comnientaria 
in Hijioriam Augujlam (8 c ) fic ait : Ecee 
autem cum In eo effem , ut de nova editione 
Auguftae hiftoriae ferio cogitarem ^ O* hoc 
ium maxime agerem , antiquam illius e^ 

D j di' 

{!%) Bihliograpbie infirfflhe 3 vai^r. a Parit n^f* 
tom. L HiBoriae num. 419». 

(7y) Imprcfla Mcdiolani ann. 1745* in fol. 

(80) Difti opcris pag, 8 5. , & fcqq. pag, 1 1 5. ^ 45 6«, 

(8 1) Imprcffa parifiii fuh f^no navis anno 1 6 ^o. in foJ, 



54 DE TYPOGKAPHIA ROMANA 

^^HHHI^I^HiHiiHHHHHHiBHHiBHHMHIHHHIHHHIHBIHHI^HH^HiA 

dithnem Mcdhlani curatam utcndam mi^ 
hi commodavit optimus , O* doBiffimm Ju- 
retus noftcr , cam cgo mcliori jurc prin^ 
clpcm cditionem vocare poffcm ^ quam quae 
hoc nominc , ac tituh ab crudito Cafaubo- 
no donatacft (82). Mcdiolancnjii cnlm iU 
la totis viginti quinquc annis ifta Vcne" 
ta 5 qua Cafaubonus ufus cft , quam pro 
priAcipc bahuit , anteriorcm cffh , liquida 
fide comprobatur . 

Hac Salma/ii fententia jam ante Saxium 
eruditi plurimi in eumdem errorem per- 
dufti fuere. Sic Daniel Molhrus (8g)pri- 
mam hujus hiftoriae editionem refert ad 
ann. 1455. 5 iiiduftus fide editionis Hachia* 
nae , quae in nota Cafauboni invexit nu- 
merum 1480. loco numeri i45P«9 quinii- 
merus eft in editione Cafauhoniana ex- 
preffus, & unde fequifur annus 1465. Ea- 
dem audloritate decepfus in eumdem er- 
rorcm incidit Vabricius in fua Bibliofhe- 
ca Latina editionis tam Hamburgenfis ^ 

quam 

(8i) Editio fafta Venctih afud Johan* Rubtum de VtT" 
cellis anno 145^0. in foL 

(8j) In frima DiffertaHone de Scriftor. biHoriae Au^ 
guflae, quae cft de SPARTIANO impn /ihorfii i687- 
ptg. 1%. 



CAPUT S^^CUNDUM^ $$ 

quani Venctae . Hoc vera mendum cor- 
rexit recentior cju/d. Biblhtb. editor J?r- 
nejius (84) . Ex dicendis autera facile coU 
ligefur a Saxio Typographiae apud Mc- 
diolanenfes hanc ^ quam dicit ) antiquita«- 
tcni falfo tribui; fuam enim fic texuit hi- 
(loriara Saxius j Sweynheym , & Pannartz 
a Germania Romam iter facientes primum^ 
conftlterunt in bac nofira urbe , ibique 
§pm biftoriae Auguftae elaborarunt 5 iein 
aut loci religione ^ aut amicitiae gratia% 
vel fpe praemli ditioris Sublacenfe NLonm- 
fterium adierunt ; boc confentaneum eft 
opinari ex temporis^ ^ viarum chrcum^ 
ftantiis . 

\%it\xT Salma/^us praecipitanter numeraf* 
fe dicendus cft illos 25. annos , quorum 
loco 1 5. dumtaxat anni iegendi funt > cum 
nullibi in totaEuropa talis editio umquam 
apparuerit ; nifi Salmafius id dixiffe cre- 
datur innixus fide cujufdam notae manufcri- 
ptae alicui horum au<5torum editioni adje- 
Aae; quod quidem fibi contigiflfe narrat 
Erneftui (85) ; aut dicendum eft Salma^ 

D 4 Jium 

• 

(«4) Evi edMone Upfitnfi anni 1774. i» It P«g* ^ii* 
(8j) Ikidcm pag. ^y. 



S6 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

y^um ufum fuille una tantum parte colle-- 
Aionis variorum fcriptorum hiftoriae Ro- 
manae Mediolani editae anno 1475. (S6); 
in cujus principio exftat Svetonius ^ qui 
terminatur rubfcriptiene anni 1475. 20. 
Julii. Sequuntur deinde fex foliti fcripto- 
Tts^ in quorum fide nulla legitur fubfcri-^ 
ptio ) fed interje(5ta pagina alba fequuntur 
Eutropius , & Paul/us Dia^onus , in quo- 
rura fine legitur fubfcriptio anni 1475. 
undecimo KaU Januarii. Fieri ergo potuit, 
ut Salmajii exeraplar Svetonio , & Paul^ 
lo Diacono ceruerit ) quo in cafu abfuif- 
fet omnis anni nota« Cxftarc fimile exem^ 
plar apud fe teftis eft Erne/tus modo lau- 
datus cum nota manufcripta anni 1455., 
aut etiam uni tantum hujufmodi exempla- 
ri impoftoris manu adfcriptam anni 1465^. 
notam » ficut faepe, & adhuc rccenter (87) 

ufu - 

(86) Impr. afui fhlllppum de Lamgnia anno 14 75* 
in fol. 

(87) Singularia hii)us impofturae fa^a referunt SA- 
MUEL EMGEL BiHiotb. felSiffimae pag. 43. MEER- 
MAN origin. typcgrapb. Part# IL pag. 16., & 2 42«j 
& Abbo^ * Sainf Leger Supplment a V Mioire de Vifn^ 
primeriede PROSPER MARCHAND impr. j Parii 1775- 
io 4* pag« 1 f 7* Aft paucjs ab hinc annis Parifiis ex- 

ftabat 



CAPUT SECUNDUM 57 

ufuvenit , poffet fufpicari . Ceterum va- 
riantes leftiones ) quas tamquam cxtra- 
ftas ex editione anni 1465. fupponit Sal- 
mafiut ^ eaedem omnino funt, ac quae in 
editione Mediolanenfi anni 1475. leguntur» 
Praeterea nullus certae fidci codex cum 
anni nota Mediolani editus apparuit ante 
ann. 1470. Quod enim de Aratorf ^ Q^ e* 
ptftolh Hlis/trium virorum anno \ 4^9. Me^ 
diolani impreJlii fcribit J<7a:///j , fabulofum 
eft (88). Infuper Pbiletpbus Mediolani de- 

gens, 

ftabat quidani natione Italus 5 cognomine LAVINI^ 
apprime hac in re eruditus j fed Sabandiae Rex paullo 
pofl: ipfum perpetuo carcere mancipavit • 

(S8) Aratoris Subdiaconl poefis At infignlbus Apo- 
ftolorum AAibus impr. Mediolani 146^. non exfiften- 
tia facile conilat • Pons enim y unde opus iliud hauGt 
SAXIUS» eft indcx Bibliothecae Barberinae curls LU- 
CAE HOLSTENII difpofitus Tom. I. , in quo ita rei- 
pfa annuntiatur • Cum autcm ope illius indicis iibrum 
in Bibliotheca perquirerem y au6lorcm hunc reperi qui-- 
dem 3 fed imprefifum Medioiani in %. anno 156^. , noa 
vero i4^y« Hinc redicula mihi videtur affertio au£lo«« 
ris Hifior. Uttcrariae Ualicae impr. Mutinae anf{0 i77J« 
Tom. IIL pag. g62«j ubi inter principes editiones^ 
^uibus ufus eft in fuo adornando opere 3 hanc allegat 
Aratoris editiQnem Mediolanenfem anni 146^. Pariter 
exfiftentia cpiftoiar. illuftr» virorum $inno 1^69. Mc- 

dio- 



j8 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

genSi in fuis epiftolis Typographiae jana 
ab anno 1465. Mediolani inftitutae men- 
tionem non praeter mififfet . Et aliundc an- 
no 1475* bcriptores illi hiftoriae auguftac 
Mediolani reipfa impreffi funt 5 & editio 
illa neminem cruditum latet ; in multis 
enim Bibliothecis reperitur . Tandcm quod 
fuara fententiam tcmporij ac itineri O»- 
radi^ & Arnoldi magis convenientem af- 
firmet Saxius ^ merum eft ingenii com- 
nientum. Numquid enim illi Typographi 
iter facientes praela exercere debuere Mc- 
diolani potius ) quam Genuae ) Taurini, 
ParmaC) & cetcris in urbibus > quae quidem 
Typographis ad Monafterium Sublacenfe 
iter fa^uris perinde occurrebant . Si cum 

omni- 

diolani fmpreflaruin , fuppofitia eft , quia non allega- 
tur a SAXIO y nec alia innititur au6loritate 3 quam 
BEUGHEMII, quae fola nuliius eft ponderis. Idem di- 
cendum de PLUTARCHI operibus latine impr. Mediola- 
ni anno 1467. > & de XENOPHONTIS Cyropaedia ex 
verfione FRANCISCI PHILELPHI 1^67., quonim ver- 
(ionis annus pro eo impreilionis habitus eft> ut con» 
ftat ex catalog. SMITH. pag. 51^. Idem dic de BA* 
PTISTAE FULGOSI anteros impr. apud PACHEL ann. 
14^^» Error cnim provenit ex cifrarum inverfione» 
quia PACHEL reipfa anno 14^^* librum bunc impref- 
fttj& Mediolani anno 1^78» coepit imprlmcre» 



CAPUT SECUNDUM 



59 



omnibus aliis confentiens fcnpfidet Saxius^ 
ad annum i^/CN annales Typographicos 
Mediolanenfes rejeciflTet , nec ^ ut verbis 
ipfius utar ^ /uvs Leffores per defertas Ly-- 
hiae arenas dcduxiffet > nec juftam incur- 
rifset Patris Paitoni (89) reprehenfionera. 



(8y) In fua diiTertatione fuperius laudata ^ ubi de 




GA. 



6o DE TVPOGRAPHIA ROMANA ^ 

C A PUT TERTIUM 

ZV Typograpbla apud Sublaccn/es in 
Jgro Romano . 

ARtem Typographicam apud Italos 
fub PauUi II. Pontificatu a Germa-* 
nis inventoribus invciftam fuiflej in capi- 
te fuperiori demonftratum eft . Quia vero 
Ladlantii opus dc dc Divinis in/dtutionibus 
apud Sublacenfes Monachos editum anno 
1455. ) liber eft omnium antiquiflfimus ) 
qui ha<5lenus e typis Italicis prodiiffeinve- 
niatur, hinc manifefte colligitur , ditio- 
nem Ecclefiafticam prima fuiffe apud Ita- 
losTypographiaeincunabula. Germani ar- 
tifices haud prius anno 1464. 9 nec tardius 
principio anni 1465. Sublacenfe Monafte- 
rium appulere. Decem enim menfium tem- 
pus parandis praelis fatis fuit, abfque eo^ 
quod cum Pcutingcro , & Polydoro Vcrgi^ 
lio dicatur (90)5 Typographos Germanos^ 
fecum Romam.attuliffc libros jam in Ger- 
inania cufos . Quia vcro ex annalibus Ty- 

po- 

(^o) Apud WOLHI montmcnt, t^poj^r. Tam. I. pa- 






CAPUT TERTfUM 6i 

pograpbicis certo conftat , Conradtnnu^ 
S^weynbeym^ & Arn§ldum Pannartz una 
cum Vldartco Han priores faiffe Typogra- 
phos) qui in Italiam advenerint , ficut & 
conftat ex fubfcriptionibus librorum ab 
ipfis imprefforum, hinc evidens efl: ex his 
tribus aliquem y ll non omnes ^ Monafle* 
rium Sublacenfe appulifle ^ ibique artem 
fuam exercuiffe. 

Probabile ergo quammaxime eft y Gcr- 
manos Typographos in Scbolfferi , & Fd^* 
Jii (91) officina edoiilos, Moguntia profe* 
<5los quofdam operarios fecum adduxiffe, 
& flmul iter fufcepiffe (92) , eofque for- 
fan accerfitos fuiffe a Card. de Cufa (pj) , 
eorum conterraneoo qui obiit die XL Au- 

gu- 

(^i) Ut indicant fubfcriptiones epidolar. SENECAB 
anni 1475., & inftitutionum JUSTINIANI ejufdem an- 
ni , in quibus codicibus ftilo u(i ftint > eademque for^ 
mula , ac FAUSTUS , & SCHOIFFER in prirais edi- 
tionibus Moguntinis. 

(^i) Ut docet eorum teftimonium relatum capite 
fecundo pag. 24« 

{91) Hic enim referente JOH. ANDREA in Pracfa- 
tionc ad PAULLUM 11, praemifla Tom. !• epiftolar. 
S. HIERONYMI tam aoni 14^8«, quam 1470« ^ nihil 
tantopcre pcrQptakof quam ut hacQ fantia ari , quac orlrl 
tunc in Gcrmania vidcbatur , Homam dcduccrctur % 



62 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

gufti anni 1454* Cura vero neminem ha« 
berent Romae ) quem noffent » & a quo be- 
nigne tra6tarentur ^ & liberaii donarentur 
hofpitio, verifljmiliimum eft) Iiac de cauf-* 
fa eos apud Sublacenfes MonachoS) quos 
inagna ex parte fcirent efle Gerraanos (94)) 
patrocinium quaefivifle • Nec fuo officio 
defuere Sublacen fes ^ quibus probe perfpe- 
Cta, erat artis hujus utiiitas • Hinc patriae 
gloriae^ & rei utilitati confuientcs adve-- 
nas benigne acceperunt ^ donec tandem 
contigit Romae Maecenatem nancifci , qui 
artis Typographicac pretium ) & Typogra- 
phorum peritiam Summo Pontifici mani- 
feftaret . 

Qua autem via Romam» adeoque Sa^ 
blacum perrexerint , an omries fimul , an 
feorfim iter fecerint , incertum omnino 
eft . Quinam ex his tribus Sublaci praelum 
inftauraverit j diftu difficile eft ^ cum^in 
libris apud Sublacenfes editis praetermif* 
fum fit Typographi nomen . Quare in hac 

re- 



(^4) Religiofos illius Monafterii maxima ex parte 
€0 tempore fuiffe Germanos teflatur Cardin. QUIRINI 
in appendice ad vitam PAULLI IL editibnis SCHE- 
LHORNII pag. 75, 



C.APUJ TERTIUM 63 

reruni dubitatione Conrado ^ & Arnoldi^ 
priaiitias artis irt hoc Monafterio vindica- 
re videntur rationes plurimae. Ex tefti- 
moniis Jobanfiis Philippi de Lignamine ^ 
& Poiydori ycrgHii (gj) Conradas ^ & 
Arnoldus primi ex ordine in narrationis 
progreffu appellantur . Jobannes Andreat 
in epiftolaad Paullum II. (96) fcribit eof- 
dem Typographos femel ^ & iterum La-^ 
diantii opus prius edidiffe ; quod quidem 
falfum omnino eflet > nifi fermo fit de e^ 
ditione Sublaceafi anni 14<^5« ) Sc Rorna*» 
na anni 1458. lidem Typographi in fuppli- 
ci libello dd Sixtunt IV. anni 1472, (97) 
librorum ^ quos ediderant ^ exhibent catalo- 
gum una cum numero exemplarium) quae 
275, pro editipnis unius quolibet volumi* 
ne effe confueverant (9S) . Pro LaBan- 

tio 

(^5) Capite fecunda relatis pag. 14« 

(^6) Praefixa La^lantio Romae ab illis opificibuS 
anno 1470. edito • 

(y?) Qi" cxftat in Tom, V. fiibliorum cum Com- 
mentariis Lyranis» impr. Romae 14 7^*^ & quem ca« 
pite fequenti referemus • 

(y t) Exceptis DONATO pro puerulis , SPECULO VI- 
TAE HUMaNAE, dcfcnfione Piatonis a BESSARIO^^E 
elaborataj & PLINII Hiftoria naturali > quorum ter« 
centa exemplaria edita funt . 



64 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

tio %25. exemplaria numerantur , qui qui*- 
dem numerus indicat Ladiansium. terrium 
fuiffe editum,* Sublaci nempe anno i^dj.) 
&: llomae annis 1468 ^ & 1470. Editio*^ 
nem J. Auguftini de civitate Dei tripli* 
ceo) quoque numerant > nempe Sublacen"< 
^em anni 14(^70 & duas Romanas anno« 
rum 14580 8c 1470« Librorura etiam C/- 
ceronjs de Oratort exemplariaj^o. nume- 
fantur., eaque ad editioncm Sublacenfem 
referuntur 5 & ad Romanara anni 1459« 
Haec vero luculenter confirmantur aufto-^ 
ritzlQ Ga/paris Veronenfis fupra citata^pp), 
ubi rccenfens tres priores libros a primis 
Typographis Romanis editos , tres Subla- 
ci impreffos reipfa ex ordine nomiciat • 
Quae cum ita fint 5 facile niihi perfuadeo» 
Conradum 5 & Arnoldum adjundis fibi o- 
perariis in Monafterio Sublacenfi praela 
adornaffe, e quibus fequentes libri pro- 
diere . 

Donatus pro puerulis (loo)j cujus ter- 

cen- 
> ' ' 

{99) Capite fecundo pag. iz. 

(100) Hiinc ordine primum appellant in indice li- 
brorum a fe vulgatorum ufque ad ann. 1471.3 licet 
huc uf(^ue a nemine vifus fuerit* Qnod enira de Bi«- 

Wio* 



CAPUT TERTIUM »j 



centum exemplaria edidere Typographii 
& a quo imprimcndi principiura fuiffe re* 
ferunt. 

La&antim de dhinis in/iinstiombus an^ 
no 1465. (101) , praetermiffo Typographi 
nomine • 

M. Tullii Ciceronis libri de oratore ad 
§ltiint. Pratrem , omiflis locoj & anno {102). 

Libri S.AuguJiini de civitate Dei an- 
no 1467. (loj) abfque loci nomine • 

Interim vero quid egit Wricus Hani num- 
quid tota hoc tempore otiofus extitit ? Id 

E cer- 



bliopola narrat Cardin. QlURINI pag. aj^. ex cdiu 
SCHELHORNIIj qui retulit ad iprum ^ fe ununi*tra- 
^iaife > fed in tabulis fixi$ y non vero mobilibus chara- 
6leribus jmprelTum j videtur a veritate alienum , jBc 
contrarium fortunae horum opificum • Non tamen re« 
pugnatj ficut obfervat MEERMAN Origin. tyfograpb* 
Part. II* pag. 145. 

(101) Cujns typum exhibuimus figura prlma j ic 
defcriptionem in Part, II. hujus operis^ ad ann. i4^$. 

(102) MAITTAIRE AnnaU Tvpogr, Tom. I. anno 
^lli* VH* 7^2« 1 & novus editor catalogi fiiblioth. 
Hariejanae Tom. Lnum. 5016. ex charaflerum confor- 
mitate adjungunt huic iibros de claris oratoribus ad Bru« 
tum 9 & de optimo genere dicendi ad Brutum • 

(log) In cujus fine hae exftant littcrae : GOD 

ALv . 



$6 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 



certe de Aibtili ingenio , quod majora me- 
ditabatur ) id fufpicari minime licet. Apud 
Cardinalem de Turrccremafa ^ qui Mona*« 
fterii SublacenGs tunc erat adminiftra- 
tor (104) 9 patrocinium quaefivit^ atque 
invenit; quo fretus Romam perrexit 9 & 
ab eodem Cardinale litteratorum Maecena- 
te non folum benigne tra<5latus eft , fed 
etiam rogatus y ut fuas de pi(5luris in clau- 
ftro S« Mariae fupra Minervam alTervatis 
meditationes incideret 9 atque imprime- 
ret .. Quare Ul^ricus Han prius Conrado , & 
Arnpldo Romam pervenit > ac laboravit ) 
qtto temppre apud Sublacenfes praela fu- 
dabant . tJbi autem dc Vlrici fortuna, 
nempe de invento MaecenatC) ad Subla- 
cenfes Typographos perllatum efl: nun- 
tium) ii (latim anxii & folliciti^ de novo 
charadere tam Graeco ) quam Latino 
quadratae formae elegantioris adornando 
cogitarunt , atque huic characteri Ro^ 
mani nomen deinde adhaefit ; chara<fte- 
ris enim Latini forma > qua haAenus ufi 

fue- 



(104) Rcfercntc AENEA SILVIO in Comcmar* dc 
rcbus ad cum pcrtjncntibus lib* VI. cdit. francof^rt. 
anni ijtfi^. pag, i6i. ^ & 167« 



CAPUT TERTIUM tf^ 

fuerant , licet non inele|;ans , oculos ta« 
men fuo nitore non fatis deleAabat . 

Recentioris igitur chara^eris elegantia 
fub finem anni 1465.) ^ut ineunte 1467: y 
ad eum perdufta eft graduni) vulgatifque 
per urbera variis exemplaribus librorum^ 
quos in Sublaco ediderant ) ita inclarait^ 
ut illuftres MaecenateS) duos magni nomi- 
nis Frafrcs dc Maximh fibi facile compa^ 
raverint. Par nobile fratrum Pefrusy & 
Vrancifcus dc Maximis in fuis aedibus Ty« 
pographis Sublacenfibus , & Typographi- 
cae arti hofpitium conceffere. Hos autem 
Typographos invidiae animo io Ulricum 
excitatos Roniam properaffe facile credi- 
derim ^ du^lus praefertim hac eorum in- 
pofterum erga ipfum agendi ratione. Ne- 
que enim patienter ferebant Ulricum Rd- 
mae fuiffe primum Typbgraphiae auAo* 
rem ; fortunaeque fuae 3 ac famae confu-^ 
lentes diverfos libros a fe Sublaci editoS) 
& in urbe jam vulgatos fibi vindicarunt^ 
aliaque opera chara<ftere ) & fbrma elegan- 
tiori in hunc finem meditantes • Quamvis 
anno 1467. in editione S^ Augu/iini wdtm 
ufi fint cbara6tere> quod in Laffanfii edi« 
tione adhibuerant > tamen tanta praec^ita*^ 

E 2 tio- 



S i DE TYPOGRAPHrA ROMANA 

tione movebantur , ut iis fat adhuc tempo- 
ris , atque otii fuerit pro novo charadtere 
cudendo ^ 8c pro comparandis omnibus 
praerequifitis ad imprimendas Ciceronis e- 
piftolas familiareS) nulia quidem menfiS) 
ac diei nota confignatas ^ quas tamen fa- 
Ctle conjeftamur anteriores maditationibus 
Cardinalis de Turrecremata ^ quac ultima 
die Deoembris ejufdem anni dicuntur ab- 
folutae. Sublacenfium Typographorum in- 
vidiam id procul dubio excitaffe creden- 
dum eft, quod Cardinalis de Turrecrema^ 
la ad fuum edendum librum Ulrici opera 
ufus fuerit . Quam invidiam non parum 
auxiffe debuit fumma Ulrici peritia, qua 
in figuris incidendis excellebat , quam qui- 
dem peritiam tellantur figurae ^ quibus 
itiam priorem editionem exornavit • 

Cum autem Ramam ita feftinanter pro*- 
fe^i fuerint ) hinc vatde probabileeft^ eos 
de ultima manu X Augujlino de civitate 
Dei imponenda ann. 14.67. parum fuiffe 
follicitos) fed quod reliquum erat laboris, 
commendaffe peritiori eorum operario J^- 
ba»fii fcilicet a Laudenkacbio , cui facuU 
tatem fecerunt vulgari Doxologiae fub|un«* 
gere primaro fui norainis litteram* Haq 

ra- 



CAPUT TERTIUM tf^ j 

^ mmmmmmmmmmmmmmmammmmmmmmmmmmmmmm 

ratione facile explicantur ultimae litteraey 
quae funt coronidis inftar : 

G O D ^ 

A L ] 

Gratias Omnipotenti Deo A Laudenbacbio^ ^ 

Quarum litterarum explicatio verior appa^ ^ 

ret ea , quam tradit Scriverius (105)* j 

Hinc etiam patet fenfus epitaphii a Davi^' ^^ 

de Cbytraeo relati (lod), in q\io Jobannes 'j 

E 3 a Lau^ j 

(i9l\Apud WOLFHUM r<?w. /. Monumet. fypogr. > 

/^j:* 3^S*j "bi occaiione harum quinque litterarutn i 

hacc ait : Pcripmile enim eH iunc Itbrum g BELGA ■ \ 

quodam ant confcriptum ejfe 3 aut impreffum . In banc fen* 
tentiam adducit me vox illa GOD , quae in fine legitur, 
quam fi Germanus aliquis fcripfiffet , aut imprefiffet , non 
GOD , fed GOTT legeres • Sed alia quoque ratione ac 2 

nigma illud GOD explicari pofeR . Sl^id i fi librarii^ • 

AL 
^el typographi hic lateat nofnen GODSCHALCUS Ale- 
mannus ^el GODEFRIDUS Alemannus • Hinc patet, 
SCRIV£RIl)M con;eauraliter locutum fiiifle, nuiiam- 
que propofiufle rationem fuae conjeAurae ^ cui firmi« ^ 

ter inniti poffit • 

(i 06) In deliciis Mriorum itinerum editionis anni 1 5 ^9. 
P^g* 1^7 • Epitaphium autem, quod exftat Heidciber* 
gae j verfificatione Germanica fic habet : 
Hans von Laudebacb ifl mein nam 
Die erRen Biicber truekt icb zu Rom 
Bitt 9or mein feel , gott gibt dir Lobn • 

Starb ' 



70 DE TYPOGRAPHIA ROMANA. 

a Laudenbacbio dicitur prlmui ^ qul Ko^ 
mae librot imprejferit . Quaecum ita fint, 
certum videtur Conradum ^ & Arnoldum 
Coenobio Sublacenfi valedixifTe » 3c ob 
praedi(5las ratiooes properaflfe Romatni ubi 
VlricHs Han eos jaih praeceflerat « 



Siarb 1514- auff Sanli Steffan. 

Quae latine fignificani fequentia : 

Ego 9 qui jacco , Job. Laudebacb me appeUo : 

tranBuIl primui Xypograpbiam Romam . 

Orate^ ut in aeternum anima mea det gloriam Deo < 

Obiit die S» Stepbani %6^ Decembris anni i; 14. 




CA- 



j 



(io7) Cardinalis QUIRINI pag. 149. non diffitetur 
plnrimoratn . efle fententiam > ULRICUM. HAN Romae 
:^te COMRADUM, & ARNOLDUM imprcffifl^e. 



/ 
7» 



C A P U T Q,U A R T U M 

De Typograpbh Komam translafa, 

HAclenus fecuti futnus O^r^^/y^n , ^r* 
noldum , & Udatricum per agrum 
Romanum iter facientes, Sc artis fuae v^ j 

ftigia relinquentes \ neque tamen aliquid ' 

detradlum volumus relatis in capite fecun- i 

do teftimoniis ^ quae primam in urbe Ro- ] 

ma Typographiae fedeai conftituunt • His 
enim temporibus Romae nomine non (b^ 
la urbs ihtelligi folebat) fed ipfa quoque ^ 

Campania Romana , in qua fitum eft Su- 
blacum. Jam vero horum Typographorum 
gefta in Urbe perfequamur . Ulricus 
Han (107) ) ( quod jam obfervavimus ) 
Typograpborum primus Rom<lm appulit^ 
ibique apud Cardinalem de Turrecremafa^ 
dum totus in figuris ligneis ejus operi ada^ ^^ 

ptandis erat occupatus ^ Conradus , & jtr^- 
, noldus hanc tarditatis occafionem arripue- 
runt ) ut primum praeli opus in lucem 

E 4 ede- 



72 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 



ederent y faltem quod anni nota fuerit 
confignatum. Neque enim mihi facileper- 
fuadeo Vlrkam Han ab opere Cardinalis 
dc Tarrecremata ftatim artis fuae initium^ 
atqueexperimentumfeciffej ncque alterius 
opufculi antea periciilum feciffe ^ negleftaj 
ut facere folebat > anni nota. Conveniebat 
enim) ut fuam in hac arte periti^m) prae- 
via operis alicujus editione teftatam face* 
ret Cardinali , ut ipfi faAo comprobaret ) 
non perperam fua gratia ipfum donaffe • 
Nequeeft) quod pbjiciatur Cardinalis me« 
ditationes jam opufculum eiTe mole fua 
valde exiguum • Mole fua > ut verum di- 
camus ) exiguum eft \ (ed opufculum illud 
plurimis .auAuni erat figuris ( opus non 
exigui laboris, & temporis pro iis tempo- 
ribus ) atque peculiari editum charadtere ) 
quem pro hoc folo opere paraverat ) & in 
nuilius operis editione poftea adhibitus efl^ 
fed pro repetitis ejufdem opufculi editio- 
nibus unicc confecratus (io8). Verum fi 

con- 



(108) Attamen qiiandoque m fuis primis cditioni* 
bus ufus efl: iiio chafa6lere Medicationum pro capitali- 
bus > aat primis capitum Jineis • Hujus dedi fpecimen 
in figura fecunda exhibente typum j quem «dbibait il« 

le 



CAPUT QUARTUM 73 

concedamus Conradum^ & Arnoldam Vlrlco 
priores fuiffe editionis tempore ^ in apparatu 
tamen Typographico longc cxcelleDtior 
fuit Uiricus ) ita ut a nuUo alio hujus aevi 
artifice fuerit fuperatus (lo^) . Quam ob 
cauffam cum poft mortem Cardinalis dc 
Turrecrcmata anno t^6S.Joif. Andrcas Alc'^ 
rlcnfit Epifcopus Conraal^ Sc Arnoldi Ty^ 
pographicam officinam fufcepiffet protegen- 
dam (i 10). Ulrko Han non defuit Maece^ 

na$ 

le artifex in edendis Jibris CICERONIS de Oratcre^ 
ubi haec verba lineae prifliac Cogitanti milfi faefe nu^ 
mro > funt ex eo Meditationum x;hara£lere • 

(109) Eminet enim charader ilie 5 quem jam abaii- 
no 146^. in ufum adhibuit> ac in cauHa fuit> curixt* 
de charaAer quadratus Romanorum artificum fortitus 
fuerit nomen charafteris Romani ufque in hanc diem • 
Hinc gratis afTeruit D« CREV£NNA Indicii BiHiotb. 
fropriae Tom. II. pag. 7 7. Si au mins le Decor fuella* 
rim «' a fas eti imprimi a Venife JENSON aura toujours 
la glorie d* avoir eti le prmier imprimeur qui abando^ 
nant les carafteres Gothiques ait inventi les beaux ' cara^ 
Qeres ronds &c* 

(iio) Hanc autem ufque ad SV^ElfNHEYM obitum 
una cum THEODORO GAZA ( de quo dicit : Hic efi 
weae navigationis Stftentrio ; abfque THEODORO meo 
non magis quidquam aggredior , quam abfque genio -meo ) 
fua proteAione fovit • Hinc exortae funt innumerae 
ilJae edltiones ^ quas Parte II> referinnis » 



^4 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

nas Antonlui Campanus Aprutlnm Epifco* 
puS) horninum fui cemporis eruditiflimus 
( de quo fupra cap. II. ) qui adjumenta 
Vlrho fubminiftravit tanto (ludio , ut VU 
rhus ( haec funt ipfidima Michaelh Fer'^ 
m in vita Campani verba ) dh , nooiuque 
ipfum ah ajjiduh emendathnibus non re>^ 
hxaret. Hanc laboris adiduitatcm tedatur 
magnus y & fere incredibilis librorum nu* 
meruS) quos ad Campani ufque difcelfum 
edidit • Qua autem aemulatione certatim 
imprimebant Conradus^ & Uldaricus y ea- 
dem quoque) nobiliori tamen, decertabant 
duo praelaudati Direiftores ) ac Corre<rto- 
res in edendis 9 & diligentius recognofcen* 
dis melioris notae manufcriptis Codicibus; 
quo in genere h\idisa,Campano fuperatum 
fuifle Andream^ nemo negabit (m); id- 
que Vltici fortunae plurimum profuit pro 
celeriori librorum fuorum venditione ^ qua 
faAum eft , ut eas numquam padus fue- 
rit rerum fuarum anguftiaS) ad quas Ar- 
noldum^ ^^Conradum jam ab annoi^;!. 

re- 

(1 1 1) Alterationis enim vitiunij ic diligentiae defe£lum 
objecernnt JOH. ANDREAE multi viri eruditi ; quod 
jam fupra cap.II. pag.2y«adnotavimus ; nihi) vero hu«- 
jus genei& umquam de CAMPANOdiftum eft* 



^.^ - 



CAPUT QUARTUM 7J 

rcdaitos fuifle mox conftabit ex fupplici 
libello/^i&. Andreae ad Sixtum IV. Quia 
imo certum eft Vlricum ufque ad annum 
1477. artem fuam fummo honore , ac de- 
core exercuiffe (112), licet cjus.praela pro 
variis temporum 5 fortunaeque conditioni** 
bus modo folus adminiftraverit ) modo 
adjunAis fumptuum fociis, & modo tan^ 
demaere, & expeafis alterius, ficut con- 
tigit ipfi pro Pbilippo dc Lignamine (1 1 j) 
a difceffu Antonii Campani . 

Anijo 147O. Campanus una cum Card. Ptf- 
pienjivck Germaniam profeftusj ficque Mae^- 
cenate fuo orbatus 3 hiftoriae, poefi , & e* 
loquentiae valedlxit > & ad Jurifpruden- 
tiam 5 ac Theologiam fefe convertit Vlm 
ricus majoris fortunac) & lucri fpeaddu- 
Aus ; fed potius defe^u manufcriptorum 
difpofitorum eo modo ^ quo ipfi eadem 
pracparare folebat Campanus ; fervavit ta* 
znen accuratos ^ ac.nitidoS) quibus eo uf^* 

quc 

(111) Hwjus Typographi pcritiam , & eam» qua 
apud litteratos viros valet^ exiftimationem latis tefta- 
tur ingens pretium ^ quo in vendit^onibus publicis com* 
parari folent exemplaria > quae ex illius typis prodiere * 

(1 13) Ab anno 1471* in edendi» LAUREMTU VAU 
LAE clqanfiis Unguae Lafim.^ . 



I 7* ^^ TYPOGRAPHIA ROMANA 

que ufus fuerat , charaftercs . Intcrim ve- 
ro Conradus^ & Arnoldui cujuslibct ge- 
Dcris iibros indifcritninaticn cvulgabant > 
donec tamdem difcipulorum , & ar^ificura 
manu ars Typographica increbuerit j ita 
ut anno 1471. ineuntc ^ jam quinque ce- 
lebres ofBcinae Typographicae emerferint • 
Qua de cauffa Arnoldum 5 & Conradum for- 

t tuna fefellit j atque ii ^ad extrcmas reda- 

^i anguftias anno 1472. Job. Andream ad- 
duxerunt , ut clementiam Pontificiam in 
corum gratiam excitaret fupplici libello ; 
quod fequenti modo praeftirit ]ob An- 
dreas (114) Sixtum IV. alloquens his ver- 
bis : Vox quidem Imprefforum fub tantd 
jam cbartarum fafcelaborantium ^ O* niji 
tua liberalitas opituletur ^ deficientium > 
^ ijla eji ^ Bcatiflime Patcr. Nos de Germa'^ 

nis primi tanti commodi artem in Roma^- 
nam curiam tuam multo fudore , & im-^ 
penfa decefforis tui tempeftate deveximus 5 
nos oplfices librarios ceteros , ut idem au* 
derent , exemplo noftro incitavimus . Nos 

"^ reli^ 



(114) Exflat autem libellus ille in Totno V. Biblio^ 
rum cum Camentar*^ NICOLAl DE LYRA ^ ^uae edi^* 
dere anno \M^% iidcm Typographi» 



2.P ^ 



CAPUT QUARTUM " 77 

reliquh propter impenfarain magnitudinem 
a tanto negotio vel omnino^ vel maxima 
cx parte quafi in falebra baerentibus re^ 
centiore animo , viribufque geminatis cum 
fumma difficultate reftitimus . Jam tandem 
iefeBi nervis ^ O^ fanguine divinam open^ 
tuam implbramus . Dein ftatim fubjiciunt 
indicem librorum) quos ab eorum adven"-, 
tu ufque ad annum i47i* im(>re(Iere, fic: 

Donasi pro puerulis , ut inde principium 
dicendi fumamus , unde imprimendi ini^ 
tiumfumpfimus. Numero trecenti(^) goo 

Ladiantii Firmiani inftitutionum con-^ 
ira GentileS'^ .©•. reliquorum^ ejufdem au^ 
Boris opufculorum. Volumina o(ftingenta 
viginti quinque (^). 82^ 

Epiftolarum familiarium Ciceronis . Vo- 
lumina quingenta quinquaginta fr) . 550 

Epiftolarum Ciceronis ad Atticum. Vor 
lumina ducenta feptuaginta quinque {dy^js 

Speculi bumanae i^/V^^ / Volumina tre^* 
ccnta (r), joo 

D. Au^ 

(a) lo Sublaco anno 1464.^ aut 1465. 
(*) Ero tribus cditionibus annorum 14^5. in Snbla* 
XO> 1468.J & Ih»70« Romae • 

(t) Pro editionibus annorum 14^7. ^^ ^4^9^ 
(d) Anno 1470» (e) Anno 147^« 



^J DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

D. Aagtiftlnl deciwfate Dei . Volumi- 
Ha oftingenta. viginti quinque (/) .825 

D. Weronymi epiftolarum , O* libeUo^ 
rum. Volumina niiiie centum {g). 11 00 
^ M* T. Ciceronis de oratore cum ceteris. 
Volumina quingenta quinquaginta {b) . 550 

Af. r. Ciceronis operum omnium in pbi^ 
lofopbia . Volumina quingenta quinquagin* 

ta (/) . ^ . ^^^ 

L. Apuleii Platonici cum Alcinoo . Volu- 

mina ducenta feptuaginta quinque {k). 275 
Auli Gellii Nodfium Atticarum . Volu- 

mina ducenta feptuaginta quinque (/) . 275 
C. Caefaris Commentariorum Gallici , 



(/) Pro cditionibus annorum I4^7^ in Sublaco, & 
14^8., & 1470. Has cditiones ignoravit ERNESTOS 
Biblioth. Fabricianae Tom. III. pag^ 5^J- 

(^) Pro cdit. annorum 14^8.1 & 1470. 

{b) Pro cdit. ann. 146^. , & a|ia fa^a in Sublaco 
abfquc nota anni , fed fub anno 1^66. Quia autem 
bancnoti noyit Card.QUIRINI, ideo pag. iji. MAIT- 
TAIRII deccptus auftoritatc cxponit haec 550. cxcm- 
platia pro cditionc anni i4^^- * & P»'© altera, quam 
fuppqnit anni 14 71., in quo decipltur , & corum cr- 
rorem fecutus cft SCHELHORNIOS pag. citata . 

(I) Pro edjt. annorum 14^^*» & i47i» 

{k Anno 14^5^» 

(/) Anno 14^^- 



CAPUT QUARTUM 79 



& CHilium bcllorum . Volurainai ducenta 
feptuaginta quinque (»)• 275 

Defcnfionh Divi Phconit . Volumina 
trccenta («) • gOO 

p. Virgilii Maronit opcrum omnium^ 
Volumina quingenta qainquaginta {0). 550 

T. Livii Patavini cum cpitomatc omnium 
Dccadum • Volumina ducenta fcptuaginta 
quinque {p). 273 

Strabonis Gcograpbi^ Vplumina duccn^ 
ta feptuaginta quinque (f). 275 

Af. Annaci Lucani^ Volumina ducenta 

feptuaginta quinque (r) . 275 

; C. PUnii Vcronc^/fi dcnaturali biftoritt^ 

Volumina trecenta (x). ^ 300' 

C Svctonii TranfuHli dc duodccim Cac-- 
faribus . Volumina ducenta feptuaginta 

quinque (/) • ^75 

D. Lco^ 



(to) Anno 14^^- 

\h) Anno 1^69» .^ ^r 

(c) Utraque abfque anni nota , fcd vide f^ib anno 

1469. 

{p) Sine anni nota, fed fub anno 1470. repomtnr. 
(y) Sine anni nota, fcd ad ann. i47i- 'cvocatar . 
(r) Anno ij^S^. 
(1) Anno 1470. 
(/) Anno 14 70* 



1 



8o DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

D. Leanis fapae /ermGnum . Volumina 
ducenta feptuaginta quinquc {u). 775 

M* Fabii ^intiliani inftitutionum ora^ 
toriarum. Volumina ducenta feptuaginta 
quiAque (jx) . ^75 

Continui , iJeyi catbenae aureae D. Tbom 
mae Aquinatis. Volumina quingenta quin- 
guaginta {y) . 556 

D. Cypriani epiftolarum . Voluraina da- 
centa feptuaginta quinque {z) . 375 

Bibliorum cum opufculo Arifteae. Volumi* 
na ducenta feptuaginta quinque (^aa). 275 

Silii Italici cum C. Calpburnio ^ O* He^ 

jffodo. Volumina ducenta feptuaginta quin- 

que (bb). ^ 275 

Orationum M. T. Ciceron/s cum inveBi^ 
vis omnibus in Antonium , Verrem , Cati^ 
linam , O^ ceteros . Volumina dueenta fe- 
ptaginta quinque {cc) . 275 

P. Ovidii Nafonis Metamorpbofeos ^ O* 

ele- 



(u) Anno 1470. 
(x) Anoo 1470« 
(j) Anno 1470. 
(s) Annoi^i47i« 
{aa) Anna i47X« 
(H) Anno 1471« 
(/0 Anno 1471« 



CAPUT QUARTUM gj 



elegiarum otnnium . Volumina quingenta 

quinquaginta (^<^)* 5jO 

Nicolal de Lyra . Volumina raille & 

centum (ee) . i iqo 

Deinde profequitur J^^. Andreas: Horum 

omnlum yoluminum fumma ^ ut tua pietas 

per/picit ^ Pater Beatilfime 5 nifi falUmur^ 

efficit Codices duodecies mille quadringen^ 

tos Jeptuaginta quinque (115) , acervum 

f qui^ 



(dd) Anno »47 *• 
(rr) Anno 1471* > & 147*» 

(115} Secfuentia autem in hunc indice.m obfervabi- 
mus 3 nempe : 

I. Onmes editioncs in hoc Indice non relatas > quae fub- 
nomine illorum Typograpborum y tamquam faflae ufque ad 
ann. 1471* inclufive circumferuntur > valde dubias efie. 
Hinc illuftrium virorum cpiftoJae a Patre L£ LONG > & 
MAITTAIRIO Tom. I. annalium edit. anni 17JJ. pag«> 
2p^. citatae fub anno 1470.3 Item Apocalypfis S.JO* 
HANNIS cum Comment. NICOLAI D£ LYRA ex ver- 
fione Italica Friderici Veneti ab illis Typographis in>* 
preffa circa ann. 14^8. ad 70. ^ ut indicatur in Cata« 
logo Biblioth. regiae Parifiis 3 exigunt ulteriora tefti- 
monia exfiftentiae. 

II. Omnium au^lorum in eo indice relatorum 27^« 
exemplaria tantum excufa fuiflc , demptis Comment. NI- 
COLAI D£ LYRA ^ quorum 220« tantum edita fuere; 
t20. enim quinquies repetiti producunt numerum i ioo.> 

& PO. 



82 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

auidem ingcntem , O" noHs impi^forihus 
tuis ad ferendam , qua parte rejiat , in- 



Sc DONATO, Specuh mtae htmanae 3 Defenfione PLAr 
TONIS, ac PLINIO, quorum joo. ediderc exempla- 
ria . Hinc pro LACTANTIO v. g. 17$. ter repetiti ef- 
ficiunt numerum $25. exemplarium pro tribus iltius 
auCloris editionibus • 

IIL Paucitatatem hanc exemplarlum habita ratione 
pretii exigui , qub ea veudebant > multum in eorum 
ruinam confpirafle » non quod quantitas eorum pro R04 
ihana urbe non fufficeret ^ cum domtn eortm plena ftie^* 
rit qulnternionlbui , fed quia ceterae Italiae urbes , 
imo & Europae nationes ea exquirere > & emere de- 
bttifieat ; cujus rei, exemplum dederat ipfis eorum magi* 
ilcr FAUSTUS , qui videns Moguntiam imparem effc 
comparandis omnibus officinae fuae libris Parifios > a- 
Kafque urbes peragravit in hunc finem • Quod non pa« 
rum confirmatur ex epiftolis eruditorum illius tempo- 
ris > ex quibus conftat maxima eorum aviditas in emen- 
dis libris cx corum pra^Io cmerg^ntibus . Sic v. g. PHI- 
LELPHOS <r//ffc/. /iM i\. edit. Venetae ann. 150** 
/^. 229.^ fcribens ad JOH. ANDREAM w Mediolano 
XU* iCal. DecemM% ann. 1470. ipfum eftixe prccatur , 
ut.quam primum illum certiorem faciat de libris; huc 
ufquc a Typographis Romanis impreflis> & de eorum 
pretio . Unde defeftus commercii , & induftriac oecono^ 
micae cx parte CONRADI y & ARNOLDI etiam-f 
canfia fuit corum infortunii ; in quo fapientius fe gef- 
fiffc ULRICUM HAN veriffimiilimum eft , faltem ufque 
ad ann. 1471* * tum quia miferia perinde > ac duo alii^ 

non 



CAPUT QUARTUM Bj 

tolerabihm ^ proptcr eam , juam in initia 
epijlolae pofueramus > necejfitarem ; nam in^ 
gcns /umptus ad vi&um necejfarius , ccf-- 
fantibus cmptoribus , ferri amplius a no^ 
bis nequit\ O* ementes non ejjfe ^ nullum 
cji gravius tejtimonium , quam quod do^ 
mus nojlra Jatit magna plena cji quinter^ 

nionum ^ inanis rerum neceff^ariarum 

Parati fumus pro clementiaf tuae arbitrio 
dc nojira mercc ^ id ejl de imprejjis qurn- 
ternionibus nojlris tibi tot tradere , quot 
volueris 5 ^ quibus volueris . . 4 . . . Tua 
incredibilis manjuetudo Jubveniat nobis 
de aliquo officio 5 unde pojjimus* nos ^ & 
nojiros alere • Impenfa cji Ja&a in folius 
Nicolai de Lyra a nobis voluminibus 
tanta , ut amplius nihil nobis fuperjit 
ad vivendum . Si venderemus opera no^ 
Jlra 5 non Jolum a pietate tua nihil pe^ 
teremusyjcd ultro in praefentium tem^ 
porum articulo 9 in quo te plurimum ege^ 
re non ncfcimus j ipf nojira offerremus:^ 

E 2 fa^ 

non occubuit 3 nec utnqusim ad PrincipiSj aliorumque 
divitum adjutorium recurri^Te confbit^ tum quia rarlus 
in Bibliothecis Romanis ejus editiones £iltem ad an» 
num irfque 14 71. 3 frequentius vero lllae CONRADI ^ 
& ARNOLDI occurrunt . 



«4 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

faciemufquc , quotiem tuo adjamemo fortu- 
na nobifcum ufa ejfe viiebitur fronte fe- 
reniore» Interea ^ Pater Sanae, adjwoent 
nos miferationes tuae , quia pauperes fadit 
fumus nimfs, XX, Marcii MCCCCLXXIL 
Pontijicatus tui clementiffimi anno prima . 
Qainara autem fuerit bujus libelli fuccef- 
fus , tacent memoriae . Conftat autera an- 
no 1475« s id eft anno fequenti j ipfos fo- 
cietatem folvifle. Arnoldus enim praelum 
retinuit, Conradus vero ad Calcbographi- 
cam artem tranfiit , ficut fufitis enarrabi- 
tur Capite V. , ubi de vitis borura Typo- 
graphorum . 

Auao igitur Typograpboruro numero , 
crevit Ubrorum numerus, imminuto eo- 
rum pretioj minimo enim tunc pretio H- 
bros vendi aperte docet admonitio JoK 
Baptijlae de Brendis praemiflTa Parti lU 
Confm^um PauIIi de Caftro anni 1^7 i*i 
impreff. apud Reynardum . Hac de caufla 
Typograpbi alio viAum quaeritare coaai 
funt, & brevi tempore viluit ars Typo- 
graphica, cujus tam praeclara fuerant ini- 
tia. Crafliores cbaraaeres , atque infor- 
mes in Typographiam irrepferc , quales 
fuere illi , quibus ufi funt Reynardus de 

Enyn- 



CAPUT Q^UARTUM 8j 

Enyngvn , Hanbeymer , & Scburener • Ne- 
que tatnen inter rudes illos opifices > & 
a laude Typographica degeneres annume- 
rari debet Georgim Laver , Herbipoli o- 
riundus % qui a Cardinali Caraffa adfcitus 
in Monafterio 5. Eufebii ab anno 1469. 
praelum inftauravit 5 in quo Pompaniut 
Laetus (ii5), & Bartbolomaeus Plati- 

i^.^— i^»;— I 1 * 11 ■M>«^i— ^B^^— —^— ^ I 

(il«) JULIUS POMPONIOS LAETOS cx iJluftri San- 
feverinorum familia in Calabtia fpurios natales habuit 
anno 1428» Quare originem fuam ut diffimulatet 9 SA-< 
BINI fibi nomen fecit ; atque binc eft > quod per irri* 
fionem SABINIJS cognominafetur • Proveftioris aetatis 
fiiaus Romam profeftus eft , ibiquc PETROM MON- 
TOPOLITANUM, & LAORENTIUM VALLAM huma* 
niorum litterarum praeceptorea audivit; tanto quidem 
fucceflu y ut poft Magiftrorum aiortem litteratorum 
DICTATOR PERPETOOS , IMPERATOR^wi? MAXI- 
MOS fuerit falutatus , ut MICHAELIS FERNl verbit 
utar in efiftola y quam praemifit o/rrj^fi; CAMPANI » 
Expleto ftudiorum curfu , varia fufcepit itinera y quac 
fubminiftratis a parentibus viarum adjumentis commiodc 
peregit . Romam deinde revcrfus pbft mortem VAL* 
LAE, qui Collegii Romani praefeAus crat, annoi45 7» 
a PIO IL in ejus locum fubrogatus cft • Hinc focieta- 
tem iniit cum litteratis viris » qui Romae degebant , 
inter quos PLATINA , PHILIPPOS A S. GEMINIANOi 
JOH, JOVIANOS PONTANOS, SABELLICOS , SAN^ 
NAZiAklOS. PRANCISGUS BETTI, JQHANNBS PE^ 

TROS 






86 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 



na (117) 5 aliique eruditi correftoris o- 
nus fubire non rcnuerunt . Ifque fuit ex 

pri- 

TROS BOLZANOS ; JANOS PARRHASIOS , ANTO- 
NIOS DELLA PAGLIA &c,&c., ^liique permulti , qui 
ad Romanam Academiam inftitu^ndam concurrentibus 
ftudiis convenere • Verum ob graves rationes Aca- 
demia a PAOLLO II. diffipata « Venetias aufugeriint ex 
Academicis permulti, & apud illuftres CORNELIAE 
( vulgo CORNARO) FAMILIAE Senatores hofpitium naai 
funt . Hos vero Venetias ufque exagitavit PAOLLOS IL , 
& POMPONIOM LAETOM pedibus, manibufque vin- 
Aum Romam adduci jufllt y ibique fimul cum PLATINA 
in carcerem conje£^us ita fuam excufationem adornavit» 
& pro fociis peroravit , ut deinde non folum liberati 
fuerint, fed ipfe quoqu^ profefibris munus in CoIIe- 
gio Romano , a quo exciderat recuperaverit • Dein SI- 
XTI IV. , & INNOCENTII VIII. patrocinio, & clemen- 
tia fublevatus aedes in monte Quirinali ad Thermas Con- 
ftantinianas *pxftruxit, quibus infcripfit : POMPONH • 
LAETH. ET. SODALITATIS . ESQVILINALIS; eaf- 
que. amplifllma j & fele^liflima Bibliotbeca 3 ac fupelle- 
^ile antiquarja exornavit . Corre£loris munus > his non 
obftantibus , apud GEORGIOM LAVEROM , apud 
SWEYNHEYM , & apnd SILBERTOM exercere non 
erubiiit . Tandem anno 14^8. fenio, ac I^boribus con- 
feSus obiit . Ahlatui eH nobh jam fcptuagcnarim V. Uui 
Junii fub mtfpcram ( anni 14^8. ) foBcro iU in Ara 
Cacli in editiorc collis tarpeij rupe , lauro coronatus ^/- 
renti tumulo traditus c3» Haec funt propria MICHAE- 
LIS FERNI Ycrlt>a in cjus etogio imprefl'. in /"^/^rfc// J?/- 

blio^ 



CAPUt QUARTUM 87 

primis Typographis poftremus , qui ufque 
ad ann.i^Si. officinam fuam a cbara«5t€re 
Gothico 9 acinformi puram fervavit • 

F 4 Nec 



bliotbeca mcd. , & infim. Latinit. Tont. VL edition. fata* 
vinae in appendice pag. 6. , & Jeq. Cur aiitem APOSTO- 
LUS ZEMJS, & ciim ipfo Pater CASIMIRUS ROMA- 
NUS ipfum tumulatum afirment in Ecclefia S. Saha-' 
toris in Lauro , ignoro • Primus qnidem id alTeruit in 
opere , cui titolus : CiornaJe de^ Letterati "lom. XXIL 
Alter vero in Libro , qni infcribitur : Jlfemarie iBori» 
cbe deJla Chiefa , e Convento di S. Maria in Ara Caell ; 
Impr. Romae 1736. in ^. pag. gx6* MICHAEL enim 
f£RN US Romae tempore mortis, ac fepulturae ip(iu8 
aderat ; elogium enini hiftoricum , quod ad JACOBUM 
ANTIQUARIUM Mcdiolanum mifit , datur rx urbe Ro- 
fua UL id. JunH 145^^» 

(ii7)'BARTHOLOMAEUS PLATINA a patriae no- 
mine fic didlus , fed antea SACCHI , anno i^ii. na^ 
tus fe fe militiae primum dedit , quem deinde ftatum 
in humaniorum Jitteraruni ftudia commutavit. Romam 
fub CALLISTO IIL profeaus a PIO II. beneficiis qui^ 
bufdam adjutns eft ^ officio /ibbre^iatorii , ut dice» 
bant, parci majoris y quo a PIO IL decoratus fuerat, 
fupprefla hac dignitate , a PAULLO IL , privatus eft • ' 
Summi Pontificis faOum acriori epiftola improbans il« 
lius iram ita in fe concitavit , ot in carcerem dctru- 
fus fuerit, ex quo nonnifi poft quatuor menfes preci» 
bus Cardinalis DE OONZAGA liberari potuit • Sed 
paucos poft annos ipfe iterum cum aliis quibufidam 
ex Fomfoniana /icademia fociis oirceri fuit mancipstus • 

Ve- 



88 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

^ Nec intcr Typographos numerabimus 
Jobannem Pbilippum dc Lignaminc nobileni 
Meffanenfem Medicinae Doaorem (i i8) , 

qui 

Verum poftea probata eornm innocentia , & Academia 
qaoque a crimine liberata > libertati & ipfi fiiere re» 
fiituti • PLATINA fuas habebat acdes in monte Quiri- 
nali 3 fuofque hortulosj in quibus ad lauream Acade- 
micorum coronam crefcebant lauri plantae • Mortuo 
PAOLLO IL SIXTUM IV, magis propitium habuitj 
hunc enim Bibliothecae Vaticahae praefefltim creavic 
anno 1475« Interim tamen correAoris munus apud 
GEORGIUM LAVER exercere non erubuit . Tandem 
fexagenarius pefte fublatus eft anno i^Bx.^ fepultuf- 
que fuit apud S. Mariam Majorem • 

(118) JOHANNES PHILIPPUS DE LIGNAMINEex 
nobili apud Meflanenfes profapia ortus a teneris annis 
fefe hnmunioribus litteris dedit non fine aliquo fuccef- 
fu • Ad Medicinam fefe deinde totum convertit j atque 
hanc artem in Lycaeo Perufino ^ concurrente magno di- 
fcipulorum numero > publice tradidit per aliquot an« 
nos • Imerim vero inita in eadem urbe amicitia cum 
IRANCISCO DE RUVERE Generali Francifcanorum 
Miniftro > qui deinde in facrum Cardinalium Coliegium 
adfcitus PHILIPPUM femper amicum habuit. Medio- 
cri forte fruens PHILIPPUS , regnante adhuc PAUL- 
LO II. > Romam fe contulit > meliorcm tentaturus fortu- 
lum y ut ipfe fatetur in Praefattone ad fongiam Lin-^ 
guae DOM. DE CAVALCHA edit. anno 147». Nec 
cjus fpem fefeliit eventus; a PAl^LLO em*m II. primum 
Scufiffr renuntiatuai cft ^ & crcatus in fusimum Pon- 

tifi. 



r 

i. 



CAPUT QtJARTUM 89 

qui ab anno 1470. Romam appulfus exi- 
gua fortuna donatus , honefta quaefivit vi- 



tificem praediaus CBrdinalis D£ RUVERE fub nomi- 
nc SIXTI IV., PHILIPPI non immcmor ipfum Archia- 
trum Pontificium, & Cubicularium renuntiavlt, atque 
beneficiis cumulavit : quae quidem benefici;i grato ani« 
mo impcnfe celcbravit PHILIPPUS m "Praefationibus, 
quas libris afe editis praefixit. 

Paucis poft ejus.Romam adventum elapfis menfibus^ 
novae artis admirator de praecipuis ctuditorum viro- 
tum cvulgandis operibus ferio cCgitavit ; quod ut prae- 
ftarct 5 peritiores adhibuit Typographos , & in pro-^ 
priis aedibus praela adornavit ^ tantaque celeritate o- 
peri manum admovcrunt artifices , ut jam anno 1476« 
flt4fquam quinque' millia Dariorum auSorum volumina e 
fuis typis prodicrint ; funt enim proprla ^jus verba de- 
prompta ex Praefatione , quam pracmifit Hifioriac Ec" 
ckfiaBicac EUSEBII hoc anno editac* In hac Pracfatio- 
ne adhuc fufe exponit rationes , propter quas ad hoc 
laboris genus fefe contulerit i quas rationes adhuc cx- 
plicavit in alia Praefatione y quam praemifit opufculis 
JOHANNIS PHILIPPI MESS ANENSIS ab ipfo editisan- 
I noi48i» Hei.c autem obfcrvandum cft^ hunc PHILIP« 

\ PUM MESSAN£NS£M> qui fuit ex familia Dominica;- 

I norum y errore nominis perperam confundi cum noftro 

Archiatro^ qgem crrorem recoxit editor Bibliotb. Fa* 
bricianac mcd. Latinitatis toht. V* pag. 18^., iy ^y4. 
Sed in hunc ipfurrexit MEERMANNUS in ori^in. %y* 
fogr. Par. IL pag. ago. Ambo vero hi PHILIPPI affi- 
Hitate quidem fu^re conjunfii» ut dicit PHILtPPUS 



. <*«:rv».*-^rf ^:^ _%.^«-4 - 



90 DE TYPOGRAPHJA ROMANA 

vcndi adjumenta • Qua de cauffa erudito- 
rum fui pracfertim temporis opera typis 

man- 



nofter in praediAa Pracfatione > PHILIPPI Dominicarti 
opufculis praefixa nullatenus vero fuere confans;uinei • 
qno autem anno obierit PHILIPPUS DE LIGNAMINE, 
nullo certo documento refcire potui • Tilium habuit 
nomine ANTONIIJM, de quo in ChronUo RicobaUino 
anni 14 74- fermo eft : hunc autem in fua patria Ar- 
chiepifcopum fuiffe fcribit KOCCUS PYRRHUS in no- 
titia Ecclefiae Meffanenfis pag. 16%. 

JOHANNES PHILIPPUS DE LIGNAMINE non fuit 
tantum editor j fed au^or quoque variorum librorum • 
Praeter eruditas Praefationes y quas operibus a fe edi- 
tis praefixit y duo fequentia opera elaboravit ^ nempe 
I . Continuationem Chronici iUufiritm virorum , ac jfot^ 
tificum a RICOBALDINO inchoati , ficut ipfe affirmat 
in Praefatione ad hoc opus • 2. Opufculum de confer* 
vanda fanitate 9 mdiifque pro ea ohtinenda adbibendfs 3 
quod una cum PETRO DE ABANO de Remediis rjene- 
nortm imprefiit anno I475* ^^ 4* Qp^*^ autem variis 
fcriptoribus duo haec opnfcula manibus tra^re non 
contigit 5 ideo fub variis titulis laudantur , ficque o^ 
pera JOH. PHILIPPI DE LIGNAMINE multiplicantur. 
Idcirco VANDERLINDEN De fcriptis medicis pag. 661. 
poft GESNERUM PHILIPPO tribuit opufculum de ci- 
bOy & potu utili i aut nocivo homini impreffum Ro- 
snae ; qnod non aliud effe evidens eft y quam opus de 
confervanda fanitate . Pariter MONGITORE Bibliotb. 
Sictilae tom. L pa^* g6i. Chronicon unum ipfi adju- 
dicat j quod a Chronlci Ricobaldini continuatione non 

difcr- 



CAPUT QJLJARTUM 91 



mandari curavit • Ulricum Han accerfivit 
jam ineunte anno 1471; & in fua domo 
inflitutis praelis eximias editiones vulga* 
vit j hac modefta fubfcriptionc ufus in do- 
rao Joh^ PhHippi de Lignamine . Alios 
deinde Typographos eumdem in fincni 
conduxit ufque ad annum 1482« ^ poftea 
vero illius nomen nullibi inveniot Libris^ 
quorum editionem curaverat) Praefationes 
praemittere folebat ) in quibus fuani eru« 
ditionem non minus 9 quam animi ingenui- 
tatem demonftrat , Summi Pontificis , & 
quorumdam Cardinalium beneficia cele- 
brans • Aliquos tamen perllrinxit aemuIoS) 

in- 



diferre certum cft . Item MANGETIUS Bibliotb. Scripto- 
Tum Medtcorum tom. IL pag. 8o, , & JOH. DOMINICUS 
MANSI Bibllotb. Fabricii Tom. IV^ pag. »75*3 adfcri- 
bunt ipii opufculum de SibjUis s tamquam impreiTum 
in propriis aedibus anno 1481. Hoc autem nih il aliud 
cft, quam unum ex opufculis JOH. PHILIPPI ex or- 
dine Praedicatorum ( de quo fupra ) cujus hic eft ti- 
tuhjs : De Sibjllis y & Frobac Fakoniae Carminibns li^ 
bellus i una cum earum figuris iigno incifis . Opufcu- 
lorum autem hujus Dominicani coilefiionem impreflifle 
PHILIPPUMDE LIGNAMINE fupra memoratum eft. 
Qui autem plura de hoc Archiatro celebri dedderatj 
legat PROSPERUM MANDOSIUM Dc Archiatris Fon^ 
tifieiis cdit» Ronunae anno i4p6. 'm ^. pag. 128« 



^ 



92 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

invidofque viros, qui artem Typbgraphi*^ 
cani) quam exercere videbatur) tamquam 
viliorem^ & generis fui nobilitate non fa- 
tis dignam faftidiofe traducebaot • Tunc 
enim Cives Romani parum addidli crant 
litteris, atque florebant pauciffimi littera* 
ti viri ex populo Romano ^ Audiamus hac 
de tejob. Andream (iip): Nemlnem ad^ 
bu€ reperimus ex Sacro Cotlegh Cardina^ 
lium nojiris ftudiis non incredibiliter af- 
feBum 9 atque favorabilem , adeo ut quo 
major fit in eis dignitatis fplendor , eo 
4tiam bumanitas plenior elucefcat • §luod 
utinam de ceteris gradibus dicere vere 
poffimus 5 forfitan effemus aliquando nonnuU 
lis de laboribus liberati • Sed fciant tena^ 
ces ifii non fe libros amare ^ fed chartasy 
quibus pro ingratitudine hoc folum reci-- 
pimus , nos tanto plus laudis merituros > 
qui quidem fimus etiam in avariffimos char- 
tae bonorum librorum copiae munifice li^ 
berales • 

Sed pro rerum humanarum conditione 
ars Typographica ^ quae a primis ejus ini- 
tiis ad annum ufque 1471« » tanto fplen** 

dorc 
----- 

(11^} In PncfatioiKi ad Litcontm anni 1^1^^« 



V -w 



CAPUT QUARTUM 9j 

dore ) tantaque aemulatione floruerat , a 
priftina gloria tam cito degener fuit , ut 
jam anno 1473. vixfupereffent libri(i2o) 
imprimendi, & annis 14790 & 80/ vix 
adhuc duo remanerent Typographi ) atque 
fic deinceps ufque ad finem faeculi deci- 
mi quinti praecUraars illa in deterius ver^ 
gebat* Neque tamen deerant tunc erudi- 
ti fcriptores , qui fua opera typis com- 
mittenda haberent ; nuraquam enim Ro- 
ma tot tantifque abundavit in omni ge- 
nere littcratis viris . Hoc nimirum faecu- 
lo florebat Academia Romana (121)9 fcd 

cauf- 

(iio) Hoc enim legitur in admonttione praefixa fc" 
cttndac parti Confilhrum PAULLI DE CASTRO cx cdit. 
Romana anni i47J* Sie quia jam tot anuit elaffis baec 
ars imprimendi maxime per totam Italiam floruit , ita ut 
non folum Jurii Canoniei , & Civilii , verum etiam & 
Diifinarum Scripturarum , ac linguae Latinae nullum jam 
volumen ad imprimendum fuperfit . 

(iii) Academia Romana aliarum omnium, quaefu- 
turis temporibus exftitcfe , mater , ut ita dtcam , 8c 
norma circa annum 1460. fub PIO II. ortum habuit^ 
fuamque debet origincm POMPONIO LAETO, in cu- 
ius aedibus ad montem Quirinaiem Academicos coetus 
babebant illuftriores , qui tunc Romae adcrant littcra- 
ti viri. Ad feverum ibi examen revocabant fua, alior 
rumque opera , & ita intemperantcs ; atque fupcrci^v 

iiofv 



94 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 



cauflae plurimae artis progreffum retarda- 
bant. Typographi igitur^ qui & Bibliopo- 

la- 

liofi fiiere antiquitatis Romanae amatores y ut baptiT- 
mi nomen^ tamquam minus Latinum, refpuentes aliud 
fibi finxerint • Ita JULIUS SANSEVERINUS nomen^ 
^OMPONII LAETI adoptavit ; SANNAZARIUS A- 
CTIUM SINCERUM fe nominavit ,• PHILIPPUS A S.GE- 
MINIANO CALLIMACHI nomen habere voluit; FRAN- 
CISCUS BETTI CODRUM , JOHANNES E PONTE 
JOVIANUM PONTANUM fefe mutatis nominibns di- 
xerunt y idemque fecere alii plurimi fub hoc praetextu, 
ut nempe illuflria nomina fibi imitanda proponerent • 
Verum PAULLO II. Summo Pontifici maxime difpli- 
cuit aiFe£lata haec agendi ratio , atque hlnc fa£^um eft^ 
ut in ipfis fere incunabulis extin^a fuerit nafcens 
Academia • Sed paullo poH; reftituta viros habuit do« 
6lrinae fama celebres in quoiibet etiam ftatu • Sic V, 
g. in ordine Epifcopali LUCIDUS FAZINIUS MAPHAE- 
JUS Romanus Epifcopus Signinus ( ob fuam peritiam 
in utraque iingua phofphorus di^us )j ad hunc enim 
icribens ALEXANDER Epifcopus Cortenfis anno 148 g. 
dicit : Sch quanti tt faccrem , nifi ejfcs Potnponlanm • H- 
li ergo ab Imperatore fRIDERICO privilegium obti- 
miere > Romae quot annis die XX. Aprilis natalitia 
urbis ceiebrandi • Jam ab anno I48|. prope domum 
POMPONII LAETI feftivam miffam fuiffe celebratam» 
& inter prandium perle^um fuide conceflum ab Impe<* 
ratore privilcgium ^ fidem facit diarium manufcriptum 
JACOBI VOLATERRANI, quod in Biblioth^ Marchio^ 
jiis POMPNII IRANGIPANI cxftitiffc tcftatur P. CA. 

SI- 



CAPUT QUARTUM 9^ 

larum officio fungebantur, vili pretio li- 
bros vendere) aut eos diutius adfervare 
coaAi) aliis rufcipiendis laboribus Typogra- 
phfcis impares evadebant , adeo ut nulli 
novo operi fefe accingere auderent . Hinc 
eorum major pars praela portatilia circum- 
ferebant , & nafti litteratos viros , qui 
propriis fumptibus fua ederent opera, tan- 
dem praelo manuni admovebant, (latim 
ac parata fubminiftraretur pecunia. Quare 
fa(5lum eft ) ut aliqui libri in domo de €1»-^ 
quinh ^ alii in domo dc Vulterlh , & ita 

de 

SIMIRUS ex ordine Minorum \\\ libro > cui titulus : Me'-, 
morU iBoricic della CMefa, e Om^enta di Santa Maria 
in Ara Coeli , inipr. Romae 1716^ in 4» pag. ^15. An- 
no etiam 1501. miflae hujtis cantatae in Ara Caeli 
mentionem facit BURCHARDOS Caeremoniarum Ma-. 
gifter fub ALEXANDRO VL in diario ejus man^ufcri- 
pto ; quod latet in Bibiiotbeca CBifiana > de quo tam 
fufe agitur Bibliotb. FAJBRICII mediac Latinftatis lib. 11. 
Hunc autem BURCHARDi textum ^ exhibentem pom- 
pam iljius miiTae integrum j & a verbo ad verum re« 
fert P. CASIMIRUS modo fandatusr loco etiam & pa- 
gina citat. De faac Academia Romana apud multos dif- 
feritur , intcr quos nominandus venit ANTONIUS VUL- 
PIUS in vita SANNAZARII > praefixa ejus operibus t%, 
edit. Patavina anni 1731. pag. IX., & fequentibus • 
Huic autem materiaip fuppeditarat Academia Neappli- 
tana , quae ex hac j curante PONTANO $ procefTerat • 



ij6 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

de multis aliis impreffi reperiantur . Por- 
ro haec vaga, & fere dicam circulatoria 
Typographiae exercitatio arti parum de- 
coris ) imo ignominiam afferebat • In hoc 
tamen (latu fuic ars illa ) donec faeculo 
XVL sijutio II. j icLcone X. refufcitata, 
tandem fub Gregorio XIIL ^ & Sixto V. ad 
fummam perfeftionem perdufta fuit. Sub 
primo enim erefta eft in Fano Fortunae 
Typographia Arabica ^ ejufque iuflu ^ & 
Romae Job. Poskens Praepofitus Ecclefiap 
S. Georgii Colonienfis, curavit conficicha- 
raifteres Chaldaeos antiquos , quibus Abra* 
hamum 9 & Heber fuifie ufos exiftimabant 
Chriftiani Aethiopes, in quorum gratiam 
id praeftitit (*) Sub ipfo etiam Romae flo- 
ruere AJazocbius^ aiiique magni nominis Ty- 
pographi. Secundus vero Johannem Lafca^ 
rim y & Zacbariam Qalliergi accerfivit , ut 
unus inftitueret 5 alter veto dirigeret cele- 
brera Typographiam ad radicem raontis Ca- 

bal- 

(*) Pfahcrium , 6* Cantica Cantic$rum » imprefs. in^ 
genio, & impenfis JOH. POTKENS Praefofiti Ecclefiae 
S. Ceorgii Colonienfis . Romae per MARCELLUM SIL- 
BERT alias FRANK , fir finitum die ultima Junii ann. 
falut. M. D. XIIL in 4* Rariffimus hic Codex cxftat in 
fiibliotb. Trinitatis de Monte •> 



•CAPUT CtUARTUM 97 

ballini, e qua fplendidae prodiere editipnes> 
interquas milii videre contigif Poi^hyria- 
nat ; q»aefilmt^5' ^ ^^ "^ anti^o Nymjpb^rum 
in OdyJJea opufculum , impr. Roniac in Gy^ 
tnnafio l^edicoo ad<lahallinum wont^fViflnr 
nb 1 517^ ijT 4*^ quQ. iihy umqu^n* O^tHj" 
didius njihi . oficurrit • ;RarJffinjfli2t inm^ 
per ruQt on^nes edibiones Graecae hujus 
offieiuae. 4 ^ i^regovitkt vero XIII> Rarens 
quafi fuit hujus artis^^ac d^ co atiijdiamu^ 
MidJtnd^rpium libro u Academiarif^ orbis 
univerficelebrium capk^ia^pag^x^iv^^-O^ 187% 
edit. Coloniae ido2»:A^ f&^ Ait autem Or^ 
gorius XIII. imprimendi artem Hebraicisy 
Graecis ^ Chaldaeis ^ Arabicis^ Armenis ^ 
Iliyricis cbarafferibus abs fipiraetipuein^ 
firudiam iia prQmovit y ut jam orientfs ^ 
O" oppreffae a Turcis ^ (> Scbifinat/cis Ef^ 
ropae populi miffis Catechifmis prdpria ai 
pietatem lin^ua inftituantur • Tandem^fiib 
Sixto V. ad perfeftionem perdud^a eft • 
fingularis enim erat inter Typograpbos 
aemulatio 9 ac fub ipfo ere<5^a eit ^ ac 
completa celebris officina Vaticana refer- 
fa charadtertbus cujusiibet idiomatis« 



CA^ 




98 DE TYPOGRAeHIA ROMANA 



G A P U T QLU:I N T U'i^ 
Bc Typographh kotnanh^/aecuU^^^^V. ^^ 

Oma no» foluin -J^riraa atiie ceteras 
^ ^' Italiae urbcs Typographiam exercuir* 
fe gloriatur 1 fdd etiam plarimoP per uni* 
verfam ditioAem fuam- jadlat Typogra- 
pb6« 3 aiAid ceteras adbuc fli^tifente fete i* 
gn6ta»^irte Typogyaphica . Sic vi g- iTre- 
bike (Trew )Xr«2)' Provinciae IMfferiae 
a^JquilBcfio:, ac\nobili: •oppido^^nno 1470» , 
Pulginii ( F^//^;/^)^^iaj) eod; arino, Ae- 

,:V.^V.; . .- ... W ^>.^-- • . . •■ fii 

. -Av^ ' CAH ;? ' >r.' ' . ■' . — ^ ' ■ ' '■ ' ■ : ^ 

*, !(i,^,^) 'Morla- qti^wdq Beatm Francifcui pethlt a. Chri- 
fio.ipdui^ntiampro ^Ecckpa S^ Mariae de Angelii i impr. 
trevia^^ ifibCCCLXX* in fol* * ex charadlere elegante 
qtis^rktAOReperitiir i> Bibliothcca Alexandriha Archi- 
jj^ndii^^Rotnanae S^pieiitiae • 

(1 > j }. : LEON^lRDI ARETINI Hifioria belli . adverfut. 
poiffGs . . • ^,4etmlianut de Orfinis Fulginas , & Job. Nu^ 
heiiter fbeutonicm 9 ejufque Socii iwprejferunt in Donio 
ejufdm /iefntliani de Orfinis FuJginei an* millef. quadring* 
feptu(^ef in fol. Hic autem AEMILIANUS ex nbbili 
pvorapia apud Fuiginates vir Aiit aeutijfimi ingeniii >tf* 
€rii , ac induftrius juxta verba cpiftpJae PRANCISCI PA- 
TRITII Epifcopi Caetani ad AUGUStlNUM PATRI- 
TIUM datam die prima februarii anno 14^4. , quae ex- 
ftat jnaanufcripta in Seminario Fulginati^ ac dein vul- 

'^ :; " gata 



1 



CAPUT, QtriNTUM ' -^ 

fii ( Pfi) (»H) anno 147J. acc. Sed lA. 
nunc agiuius) ut de folis Rordanis Typ6« 
graphis fermonem Ihabere lubeat . 

CONRADUS SWEYNHEYM ET 
ARNOLDUS P^CiJNART:^ . 

ALocis Moguntiae vicinis fic didli Tunt 
duo- illr Typograptii ; « Ba^uflo^ autem 
& Scboiffero artem Typdgraphicam edo* 
G 3 ai ^ 

gataefta Cl. Praefulc STEPHANO.BORGIA Sac. Cong. 
de Propagaiida Fide a Secreris \n Praefationc ad Pll II. 
Oratiojiem dt bcllo Turch hfircndo cditam in Tomo 
III, /inecdotortm Romac ann. 1774* pag. %8j. .Peim!r 
AEMILIANUS faftus eft praepofitus cUriac mon^uria^ 
Romanac fub SIXTO IV. amio 1475* jtixta PHILIP- 
PUM JLORAVANTEM. lib.de. Denariis Pontificiis. , 
imprefs. Romae 1738. 

(124) tihcr ConBnutionum S. HfoMi Ecclcfi(ie cdttih 
rum pcr Dom. AEGIDIUM Efifcoptim SaHnenfim ( AE- 
GIDIUS CARILIUS ALBOKNOTIUS Hifpanus fflortuus 
Viterbii ann. 1367.) /ipoflolicac Scdis lcgatum ^ & Dom. . 
nofiri Papac Uicarium; impr. MCCCCLXXIIL indiBione 
fcxta .... Dic ^cro quarta mcnfis oBobris in Civitatc Acxii; 
finitac fucrunt a Magiffro FHdcrktr^eroncnfi carum imprtf» 
fore; in fol. Exftat in Bibliothefca Afacaelitana Romae • 
Verofimillimum eft ab anno 1472. 'hunc FRIDERICUM 
jam ibi praelum cxcrcuifre 5 quist hocanno innominat<tl 
Joco impreflit ^pera DANTIS, rcfercnte HAYM pag^ i S j* 
edit. Mcdiolan. anni 1771« in 4% 



ioo DE' TYPOGRA>^HrA ROMANA. 
^aBSSSaBBBBBSSSSaBBSSSS^ 
tti, ab atino 1464. Germania profe5ii Sa^ 
blacenfe Monafterium petierunt , ubi an-' 
nis i46s^i &« 1^66. Typographiam tra- 
Aarunt. Sed labente anno 1467. praelis 
Roniiiai translatis artis fuae fedfem pofue» 
re in aedibus nabi4iflimae familiae d^ Ma- 
ximis ^ ibique omniainvenerunt liberaliter 
id Typograpbiara adjumenta, & comrfio- 
da..'Aft vergentfi ad finem anno 147?« 
initam Societatejn folverunt ( nefcimus^ 
qua de cauffa ) j ac tunc uterque ad priva- 
tara fortunara augendam fefe dedit • Faci- 
le conje^ari iicet Qonradum aemulationis 
animo io Vlricum Han excitatum fefe ad 
chalcographiam convertiffe j & novae artis 
txercitium inchoaffe a Gevgraphicii Pto^ 
Umaet /^^/^//x 5 atque ita priraus fuit, qui 
de figuris aere ihcifis Typographicac arti 
adjungendis cogitavit • Hujus Conradi la« 
boris duo nobis fuppetunt monumenta 3 
pracfatio fcilieet praefixa Ptolemaeo anni 
147^8. (1^5) j & .nianyfcripta «qa Domitii 

' CaU 



. (iz$) MagiHer vcrQ CONRADUS SWEYNHEYM 
Gcrmnus , a qt40 formandorum Rmat Ubrorum ars prh 
fmm profSa <P , occafim blnc fumptay poRerhati confu-* 
Um . QHimum primum ai bm dcSrinam adpHcuit , fubin- 

dc 



CAPUT QUtNTtrM loi 

^ ■^■■■■ ■■^■■■^ ■■■■■■■■■■■■i^ 

Calderini^ quaie huic eidem editioni prae- 
mittenda erat y fed quae Calderini mprte 
praevia fupprefla eft. Hanc autem retulit 
ex autographo Scipio Maffirius Vermae il^ 
lu/ir. Part^ U. pag^ 218. edit. in 8. (126) 
& juxta eadem monumenta 5 triennio in 

^^ttm^^i^^mmmm I 1 I I f I ll '•• I «I 

ie adbibMs matbematich ^iris , qumadmodum tahuUt ae^ 
neis imprimcrentfir 5 cdocuit , trienmoque in hac cura con- 
flimpto diemohiit y.in cujus vigHiarum, lahorumgue par^ 
tem non infertort ingenio , ac ftudh ARNOLDUS BU- 
KINK e Germanta 'oir apprime eruditus ad imperfSum 
epus fucccdens . . • . . perfecit • 

(115) DOMITII CALDERINI Secretarii ApoRolici 
in emendationem tahularum PTOLEMAEI ad XISTUM IV. 
Pont. JMax. ita habct titulus ; deinde exhibitis prae- 
ftantia , & merito hujus editidnii fic profequitur ; HoC 
opus tam varium , tam fubtile , tam dhinum jam prideni 
in Codicihus Latinis admdum depra^atum , cum ut emen" 
darem , CONRADUS Cermanus , a quo , ut fcis , ^tf- 
mae formandorum lihrorum induftria primum profeila (R, 
olim diligentigime peteret , feci id quidem non tamen iam 
lihtnter , quam lahoriofe i nam multa ex mathematicis di" 
fcipUnis fumenda ftterunt , ut tiginti fex tahulae aeneae 
( totidem funt a PTOLEMAEO in uniwfum orhem di^ 
firihutae ) diligenter exfculperentur , ex quihus veluti 
exemplis reliqui ducerentur libri iTc. Deinde nota ad 
xnarginem manufcripta ejufd. temporis additur • Deni» 
que acerrimi ingenii vir triennium in hac una opera po^ 
fuit , magno fumptu • mafore cura , maxima vero > f$t qup^ 
4m /pero 4 laude , (y ghria immortqli '. 



10« DE TYPOGRAPHIA ROMANA, 

bocopere confumpto ^ diem ultimum clau/itf 
hoc eft fub finem anni 1476. 

ArHoUui vero Vannartz a praelo num- 
quam deftitit ufquc ad eumdem annufii 
1476.5 multaque opera in liicem edidit, 
minutiori quidem cbaraiftere, fed elegan- 
tiori. An vero tetetrima pcfte 5 quae tot 
Romanorum civium millia eo anno abftu^. 
lit 5 ipfc quoque fublatus fuerit , an vero 
arti Typographicae valedixerit tantum^ 
pro incerto haberi debet • Quidquid fit , 
certum eft taraen , opui Epijlolarum S. fl/V^ 
ronymi hoc anno ab eo inchoatum reman- 
fiffe imperfeftum , ita ut Georgius Laver 
eorumdem charaderum heres faftus volu- 
roen II. anno 1479. pro operis comple- 
mento evulgaverit . 

Hos duos Typographos in arte fua pe* 
ritiffimos fuiffe nemo negare poteft; eo-. 
rum tamen fortunae^ atque ofiicinae ma- 
gnum detrimentum attulit raajor avidi- 
tas. Siquidem invidia perciti in Ulricum 
Han ejus praela evertere meditabantur , 
& quidem ubi primum Ulricus librum ali- 
quem edebat , ftatim hi duo aerauli eum«' 
denl fuis typis rurfus vulgabarit 3 atque 
ita venditionis facilitati > & emolumento 

unius. 



CAPUT QUINXUM loj 



uoius & alt^rius plurxmufli nocebant (j.27)* 
Fraudis infuper acCufantur a Fabricia ^ &C 
Ricbax^o SimMf Aq iiftlem editionibtfs.ire* 
prbdudbis- diverfis fub annisj vi g« -quod 
Hieronymi epittolas ex editi anni 1458.^ 
data nbva fubfcriptione. fub, aucna 147^» 
reproduxerint , quafi nova fuerit editio,^ 
quod & pofitive affirmavit Cardinalis ^/-. 
rini 3 fed //• Pane bujus o/fcris eos vin^ 
dicare conabimur . Chara(5tere quadrato 
ufi funt ; potius enimhujus formae chara* 
£ler appellandus eft Sublacenfis , quam G^* 
tbictts^i & talem hujus chara<5leris formaoi 
fervarunt , ut ab anno 1457. ad I473^ vix 
aliquid in eo inutaflre dicendi fint • Qua- 
re ii quandoque appareat in editionibus 
diverfitas characSleris ^ haec ipfius majori^ 
ve! minori vetuftati tribuenda eft. Hi pri-^ 
mi fuere Typographi , qui integros textuS 
Graecos in fuas cditiones invexerint ) notaf-* 
que in.margine ad textus intcrpretationem 
addiderint • Ipfi quoque ufum praefatio** 
num 3 quas Dedicatorias dicunt) introduxe* 
re; pauciflima edebant , ut ex diftis fu- 

G 4 pra 

(1 2 7) Hoc patet de ^ qUINTILIANO , SVETONIO, 
& JUSTINO anni 1470. 



1^4 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

pra donftat pag. 77» , exetnplaria . Inter 
varios ab illis libros editos aliqui funt ra- 
rltatis infignis ^ & in ejufdem editionis e- 
xemplaribus faepe occurrit fingularis dif- 
paritas, fed hujus optidam rationeni fup- 
peditat Jobannes Andreai (ii8) , ad quarrt 
huc ufque nemo ex Bibliographis atten-i 
dit • Neque ful id circo fegnior ( inquit? 
ille ) in juvandis pro virilifludiofis , quod 
quidam dicuntur mihi ( utinam falfo 5 eo^ 
rum jam quicumque funt ) epijiolas meai 
tuo nomini ^ numinique dicatas e fronte 
librorum detrabere . In quo quod ad me 
attinet illit baheo mirificam gratiam , 
tam hene de lahoribus meis judicant . • . • 
crrores fi funt^ qui mibi infcrihi deheant^ 
multum per eos lucror nuSioris nomine^ 

epijiola fuppreffa citato fgratiam me- 

reor \ boc conatu nibil faciunt fi ta-- 

men hoc quicquam eji ^ fciant , quas relin- 
quunt epijiolas ah impre/forihus cum eo-^ 
rum utilitate pluris venundari &c 

Hinc in ejufdem cditionis permultis e- 
xemplaribus aliqua occurrunt , in quibus 

defi- 



(ia8) In Praefiit. ad EfHWas Qccronh ai Attkum 
Brittum ifc. anni 1^70, 



CAPUT QyiNttJM ^s 

deficiunt illac epiftolae fiSraefatoriae ; un- 
de exemplaria illa quandoquCex editio- 
ne diverfa drdla fiint . • 

ULDARICUS HAN SEU GAtLUS.^' 

LAtine gallus gallinaceus ^ Ingoldadii 
apud Bavaros natus (i 2p) ^ civis Vicn^ 
nenfis diftus a parentibus ex urbe Vien- 
nenfi fortaffe oriundij . Hunc aurifabri ar- 
tem primum exercuiffe , aut chartarum 
luforiarum artificem fuifle fufpicatus cft 
D. Meerman (i^o). Is vero artem Typo- 
graphicam apud Schoefferum ^ aut Guttemm 
herg edo<aus Romanum iter aggreffus eft 
hujus artis exercendae cauffa. An vero 
Argentorati aliquid typis antea dederit, 
ut placuit Kleffekero\\i\) ^ an etiam id 
in aliis Italiae urbibus pradliterit ^ ut o- 

pina* 

■ ■ ■ ■ ■ — 

(129) tta fe appellat in variis librorum a fe editq- 
rutn fubfcriptionibus ^ v. g, InfHtuHonum JUSTINIA- 
NI ann. 1475« , 

(130) Origifi. typograph. Part. IL cap.IX. ca dnftus 
ratione 3 quod illius generis opifices tunc temporis in 
Germania conficerent figuras ejufd. generis, ac quas 
ULRICUS edidit in iibro Card. de TURRECREMATA . 

(iji) J^xxAWOLS^ll Monument. t^pograpi. tom. L 
pag. X034, 



Jiiife^- 



10« DE TYPOGRAPHI A ROMANA 

pinatur Cramerm (ij2)v nihil moranottr .. 
Romam appMlfus haud tardius anno ineun? 
te 1467.^ non vero i^dS* , ut fcribit Mah^ 
tairius^ {}ll) peritiae fuae fpecimen ex- 
hibere ,a?cpitv Meditatjlones Jobannh de 
Turrecremata , quae figuris illuftratae fue- 
re^ primus eft officinae Vlrici fetus' anni 
nota fignatus (134)* Si igitur ex induftria 
Conradi^ & Jraoldi(i^s) diemj & men- 
fem in fua fubfcriptione omififlet Ulricus^ 
deficeret pro hii titulus, quo probaretur 
ab ipfis primura fuiffe in urbe vulgatum 
volumen • Sed aliunde ftat abunde pro 
Vdalrico veritas; primus enim officinam) 
praelumque Typographicum Romae difpo- 
fuitj primufque ad imprimendum fe accin* 
xit . Hoc fiquidem produnt figurae 9 qui- 
bus opus fuum illuftravit ) in quibus con^ 
ficiendis Jongiori opus erat temporis in- 

ter- 



(igg) Tm» L edh. anni 1719- 

(ig4) Prius ipfum aliquid vuigafle non dubitt)^ qua-* 
lis forct , V. g. BuUa PII II. confra Turcas , de qua in» 
£ra; folitum em'm fuit ipfi nulla anni nota fuos confi« 
gnare Jibros * 

' (xgs) Annum tantum defignavere in editione ^00« 
Janm famJiarium ami 1^67. 



".■'£ 



CAPUT QUINTUM tof 

I 

tervatlo , quarti pro imprimendo opiifca-! 
lo epijlolarum famlliarium Ciceronis • 

Nihiloiiainus Udalricus augendae gloriae^ 
& fortunae raagis , quam repellendae in-» 
vidiae {bllicituS) totus fuit ab boc anno in 
parandis charai5teribus ^ ita ut quatuor ho* 
rum fpecies folo biennio prodierint . Sin* 
gulares quidem fuere priores d^ae^ una 
pro meditationihus Card. de Turrecremti^ 
ta 9 huic quo miiralia imprimi folent ^ 
chara(5leri ratione majoris formae iimilis; 
altera vero pro libro Cfceronis de Orato^ 
re ^ Sc alio ejufdem de Officiis^ quae erat 
ex minorij tenuiorique forma* Utriufque 
autem typum) ac figuram exhibet fecun- 
da figura • At charaAeres , qui in Limii ^ 
& Plutarchi^ alii vero, qui in Svetonii\^ 
& ^intiliani editionibus adhibiti fuere ^ 
unus majoris, alter vero formae minoris^ 
de elegantia , formacque pulchritudine^ 
contendunt cura aliis quibuslibct charade*» 
ribus ab ortu Typographiae ad noftra uf-^ 
que tempora ufitatis • 

Vdalricus. tamen trium annorum fpatio 
innumeros Codices fuis typis vulgavit ; 
ficut ?arte 11. hujus operis exhibebitar > 
quamdiu fcilicetcum Campano amicitiam^ 

ac 



*N 



io8 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

ac focietatem fervavit • At profedlo ia 
Germaniam Campano anno 1471. ^ com- 
jnercium iniit cum quodam ex ejus difci- 
pulis 5 Slmom Nicolal de Luca , cum quo 
communem habuit ofiicinam in domo do 
Taliacoxis . Haec focietas ad annum uf-* 
que 1474* perduravit; deinde folus artem 
traftavitj modo fub proprio noroine) Mo- 
guntinorum Typographorum tunc fubfcri* 
ptione ufus, modo Lupi Galli fratris fui 
nomine ufurpato^ ufque ad annum 14770 
modo etiam in aedibus Jobannis Pbilip'- 
pi dc Lignamin^ 5 in quibus celebrem of- 
ficinam inO^ruxit ) huicque ufque ad mor^ 
tem praefuit . 

Charaftcris Romani formam ad perfe- 
<aionem perduxit Vlricus Han > atque e- 
tiam pun(5lorum ufum accuratiorem reddi«* 
dit ) non tamen ab omni errore cxpurga- 
vit 5 ut videre eft in editione P/aUcrii 
Card. dc lurrecrcmata anni 1476. Ipfp 
primus figuras fculptas Typographiae ad- 
didit* Neque etiam dubito hunc fuiffe au- 
ftorem Sibyllinarum figurarum , quae ex- 
ftant in opufculis Pbilippi dc Barbcriis 
annii^Si. Perfecfte enim conveniunt cum 
illis ) quibus exornatae funt Meditationcs 

Cardt 



1 

i 



I 



CAPUT Q^yiNTUM 109 

Card. de Turreerematu. Reglftrl charta-^- 
rum auftorem fecit ipfura Meerman\\i(i)^ 
quem tameti hac in re erraffe mihi per- 
fuadeo (i}7) • In exertiplarium edendorum 
numero parcior adhuc fuit , quam Canra^ 
iut^ & ArnoUui^ hinc rariores funt ejus 
editiones . Sed negligentiae rcus fuit in 
praefigendo fuis editionibus anno , nullo 
enim laudabili modo excufari potcft hu- 
jus defe<ftus . De ejus raortis arino altum 
eft apud Scriptores filentium . Hoc un^um 
conftat) ultra annum 1478« nullam de eo 
haberi mentionem. 



GEORGIUS LAVER. 



M 



Erbipoli apud Germanos natus una 

cum ceteris fuae nationis opificibus 

ttomam Typographiae transferendae cauf- 
fa appulit j nec tardiiis quidem anno 1469. 
Ineunte enim anno 1470- praelum jam 
habebat inftruftum ix\ Monafterie S. Eu- 
^ febii^ unde emerferunt innuraeri auftores 
^ Poe- 

(ij6) Or^in. t^^pograpb. Part. 1. Caf^lV. fag. 7^% 
(ig7) Jam enim reginrum iWwA in cditionibus CON- 
* IrADI, & ARNOLDI ab anna 1470. reperi . 



iio DE TYPOGRAPHIA ROMANA 



Poetae) & Oratores quidem ab hoc &nno 
ad ann. 1472. Anni vero notani qua ra- 
tione omittebat, ignoratur. In fua, offi^j.- 
na curam corre<Jloris exercMere do<ftioref 
illius temporis 5 inter quos P^mppniu^ f^acn 
fusy&c Bartbolom^eus Plaiina 5 tum ipfiw 
xnct Religiofi illius monafterii hoc munus 
praeftitere» Anno autem 1472^ fociet^iem 
iniit cum Leonardo Pflugy 8c ufque ad an- 
lium 148^. laudabilitcr munere fuo fundlus 
eft» Elapfo autem hoc anno non ampliu^ 
fuppetunt illius monumenta* 

SIMON NICOLAI DE LUCA. 

UNus fuit e primis ex Italia ) qui e* 
docti artein Typographicam in patrra 
apud Germanos Typographos eam poftea 
folus exercuerit • Pro magiftro fuit ipfi VU 
ricus Han y qui cognito hujus ingenio po- 
ftea ( anno ncmpc 1471. ) eum fibi in fo- 
cium adjunxit y fimul imprimentes ab hoo 
anno /n domo de Taliacoxis in pinea Re^ 
gione prope palatium S. Marci . At anno 
1475, folus munus hoc exercuit. Nihil de 
hoc 1 ypographo invenitur apud Scripto- 
res Lucenfes • Appellatur autera mercafor 



^A 



r CAPUT QUINTUM : iii 

fequenr curiam 'Romanam in nota manu- 
fcripta fubnexa fubfcriptioni l^etri Bri-^ 
xiefi^s anni 1476. Ultra annum ij^y^.^m 
aniialibus Typdg^rajihicis non ampliuskap-. 
paret Simonis de Luea notiien . 

JOH. PHILIPPUS DE LIGNAMINE. 

HUnc non Typpgraphum v fed Typo- 
graphiae patronum appellandun? di*- 
aum eft fopra Cap. V. pag. 88. , O" fei. 

A D A M R O T. 

HIc Metenfis Dioecefis Clericus ab ah« 
no 1471. Romae Typographiam c- 
xercuit ad annum 1475«» a quo non am- 
plius nomen ejus apparet . Primus inve- 
xit diphthongorum ufum in Typograpbicis 
rebus ) per unicam litteram ex duabii? 
conflatam, feu per monogramma. Cete- 
rum an Adamus Rof cwm ^Adamo de 
Ambergau Typographo coaevo idem fue- 
rit 3^ incertum efl: • 



LEO- 



iia DE.TYPOGRAPHIA ROMANA 

LEQNARDUS PFLUG» 

EX Saxoipt^iOriundus (f 38) anno 147?» 
,R9^aeTypographiam,g€(nt , fed con- 
tihuo arteai haQC diQ)i(it,v S;.patriam re- 
petiit . 

• GEORGIUS SASCHEL. • 

DE Reichenhal oriundus ineunte an- 
.no 1474. Romae imprimere cofepit, 
adjunAo fibi focio Bartholomaeo Golfcb ^ 
& juxta quofdam artecn hanc cxercuit uf- 
que ad annum 1477. > quo impreffit Theo-^ 
phila&i Commentar. in epijlola^ PauUi . 
Quia vcro nemo teftatur ^ fe hanc pro** 
priis vidiffe oculis . editionem huc ufque 9 
& praeter annum 1474. non appareat Geor* 
gii Safchel nomqn , ideo prius Romae 
arti valedixifle veriffimiUimum eft* 



BAR- 



(ijS) Hujus enim nominis exftare in Saxonia &mi- 
liam , tcftis eft SCHELHORNIUS in Mifcclhmh U. 



CAPUT QOINTUM iij 



BAR THOLOMAEUS GOLSEH • 

NAtus in Hohenbart 5 una cum Safchel 
anno 1474. impreflit , nec plus uU 
tra apparuit quidquam ab ejus praelo pro- 
fe(5lum • 

JOHANNES GENSBERG. 

ANno pariter currente 1474. praela 
hahuit 5 fed elapfo anno nomen e- 
jus in faftis Typographicis tacetur. 

THEOBALDUS SCHENCHECHER . 

PAtria etiam Germanus , & artium raa- 
gifter Romae anno 1473. artem Ty- 
pographicam exercuit ^ fed non ulterius . 

WINDELINUS DE WILLA. 

PAriter Germanus ^ artium magitter 
ab anno i^Ti^ ad 1475^ ufque, ha- 
buit officinam Typographifcam^ ex qua e- 
xiere multi au(5tores felecfli Grammatica^* 
les , 



H NI- 



-^ Ai»»«n I- iiT-' 



114 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 
NICOLAUS HANHEYMEa . 

EX Oppenheim oriundus currentibus 
annis 1474. , & 1475. Romae una 
cum Schcurencr impreflit , fed non ultra. 

BARTHOLOMAEUS CaLDlNBECH. 

EX Sultz oriundus anno 1475. Romae 
iroprimere coepit , & anno 1482.^6- 
peritur adhuc in fubfcriptione Summae D/- 
vi Tbomae ; attamen perpauca inveniun- 
tur ejufdem opera . 

JOHANNES SCHEURENER. 

IN Bopardia natos ab aono 1474. ufque 
ad anoum 1477. impreflit , fed ultra 
aonum hunc haud progrediuotur ejufdem 
monumenta. 

JOHANNES REYNARDUS. 

EX Enningerf io Dioecefi Conftantienfi 
oriundus anoo 1473. Romae impri- 
mebat, quod praeftitit ufque ad annum 
1475. Deinde Argentoratum migravit j ubi 

no- 



J 



CAPUT QUINTUM 115 

nomini prioriadjecit illud Gruningen ^ vel 
Gruniger , ab anno fcilicet 1484., ibi- 
que adi>uc ineunte faeculo XVI. irapri- 
mebat (»59) • 

GEORGIUS TIBULLUS DE AMIDANIS. 

EX Cremona oriundus currente anno 
1475. quofdam audtores antiquos e 
praelis fuis Romae vulgavit > fed ultra hunc 
annum penitus ignoratur . 

LUPUS GALLUS. 

ULrUt Galll frater una vice tantum 
nomen fuum in libroruni fubfcriptio- 
ne fubjecitj anno nempe i^yd» Quid au- 
tem de eo accidcrit poftea, ignoratur. 



H a NI- 

(igy) Omncs hi Typographi a CEORGIOnjSASCHEL 
ufqiic ad JOHANNEM REYNARDUM nationc Geitna. 
nij pro|^abiliter majori faltem ex parte Romam appu« 
leriint tamquam opifices cum ULRICO HAN > & CON« 
RADO, ac ARNOLDO. Deindc proprias fibi officinas 
«rcxere 5 fed magiftrorum degeneres > pellimis u£ funt 
chara£lefiibtM > brevique «rtem «elJDqaere Q<n&k i^t • 



Ii6 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 



NICOLAUS LUPUS, 

TYpographus ex folo imaginationis fe- 
tu Krantzii ip memorabilibm Bibliom 
tbecae Elizabetbanae "Wratislavien^s ^ cui 
poftea Maittaire adhaefit ) quique hunc im- 
primentem induxit anno 1482. Ptolemaei 
Geograpbiam , fed errorem detexit > ac re- 
fcllit Scbelbornim (i^oj* 

ARNOLDUS BUKINK. 

NAtione etiam Germanus potius CaN 
cographus , quam Typographus ap- 
pellari deberet; non enim aliunde innote- 
fcit quam ex editione Ptolemaei anni 
1478.3 in cujus pracfatione dicitur fuccef- 
fiffe Conrado Sweynbeym pro terminandis 
geographicis tabulis aeneis . Verum tamen 
eft fuilile etiam Typographum ) quia in 
fubfcriptione laudatae Geographiae dicit 
hanc fe in tabulis aeneis jam jn pitliuris 
formatam impreflilTe • 



EU- 



(14.0) la ootis a4 C»rd, QUIRINI pag. %n^ 



CAPUT QUINTUM . dj 



EUCHARIUS FRANK. 

SE\i Silkerf ex Herbipoli, nomen fuum 
faepe licentia etymologica mutavit > 
quandoque fe Eucbarium Argenteum , 
quandoque Eucbarium Archirion nqmi- 
navit^ quia Frank nomen ejus Gefmani- 
cum Latine fignificat Argentura , & Grac- 
ce ^hf-yxlpQv . Ah aliquibus jam inducitur 
iinprimens ab anno 1475. Sed cur ab hoc 
anno ufque ad 1480. otiofus exditerit \ 
nihil exiis, quae ipfius faltera nominc^ 
infignita fint , huc ufque apparuit • Sed 
ab hoc anno quafi folus Romanus fuit Ty« 
pographus, & artem hanc (uhJulioIL a,n^ 
no 1504. adhuc exercebat j fe Pontificis 
Typographum appellans. Hanc etiam filio 
fuo Marcello una cum officina tranfmifif) 
& charaftere femigothico femper ufus eft 
ufque ab XVh faeculumf 

GEORGIUS HEROLT. 

EX Bamberga ortuS) Romae anno 1481. 
Typographicam artem tra<ftavit ufus 
chara<5lere Romano elegante ; fed ultra 
' H j an^ 



_i<^ 



ii^ DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

annum hunc nihil) quod ad ipfum perti* 
neatj occurrit • 

STEPHANUS PLANCH- 

ORtus in Patavia Germaniae oppido 
(Paffauv) ab anno 1482.5 non ve- 
ro 1472. (141) Romae impreffit ufque 
ad finem illius faeculi • Quandoque fe Ste^ 
pbanum folum nominabat 5 v. g. in Voca^ 
bularlo juris anni 1494* ^ .& aliquando 
Gothico utebatur chara^ere ^ ut in lau- 
dato opere • 

JOHANNES HUGO. 

DE Gengenbach per aliquot annos Ro* 
inae Typographus exftitit, fcd quo 
exprefle anno inceperit 5 ignoratur , quia 
notam anni omifit in omnibus fere libris 
a fe ipfb vulgatis • Primo apparet anno 
1485. in opufculis Gundifahi • Typo- 
graphus ille quoad elegantiam chara<5te« 

rum 

(i40Ut placuit, MAITtAIRIO, qiii ipfum impri- 
mentem luduxit opus de repminc Prlnclpum Aegidlt 
^Rmani y anno I47*» Hunc quidem librum reipfa im- 
preiBt, fed anno i^Sz. 



CAPUT QUINTUM 119 



m- 



rum comparari poteft cum primis illius 
faeculi Typographis . 

PETRUS DE TURRE. 

QUem credo potius Bibliopolam j quam 
Typographum. Dicitur tamen arte^ 
& expenGs Pefri de Turre imprefla 
Vtolemael C§fmographia anno 1490* An-; 
no vero 1 507. curavit Petrus de Turre 5 de 
nova Ptolemaei editione 5 quam aufliorem 
edidit , iifdem tamen femper adhibitis ta- 
bulis aeneis ^ ac in editionibus annor. 1 478«) 
& 1490«) aliquibu^ aliis tamen adjundis • 
In hac autem editioneanni 1507.5 quae e- 
tiam rarifljma eil ) ficut duae fuperiores y 
Petrus fe Bibliopolam nominat • 

JOHANNES BESICHEN. 

PRimum*in Bafilea Typographus (142)5 
deinde Romam anno 1493« una cum 
^igifmundo Mayer appulfus impreflit , & 

H 4 anno 



Cii^z) Siciit colligitur ex T^raBafu de Horh Canoni^ 
cis Bafileae imprejfti afud lobannem Beficben . , 



I20 DE TYPOGRAPHIA ROMANA 

^— ■^^— ^^*^— — ^■— — ^— , ' ^ 

aonoijoo. una cum Martlno Amfterdam 
adhuc ibi camdem artem exercebat. 

SIGISMUDUS MAYER. 

EOdem annoj ac Befichen Romam fe 
contulit 5 unaque cqra eo impreffit, 
fed eodem etiam anno abiit j ac cclebrem 
officinam Neapoli difpofuit ineunte faecu- 
lo XVI. 5 ex qua innumeri 5 & primi gene- 
ris audlores emerferunt (hj)* 

(i4j) Sob anno i49i» occurrit Typographiis nomi" 
ne ANDREAS FRITAGIUS , tum altcr fub anno i joo. 
qui MARTINUS AMSTERDAM dicitur, fcd quiaeorum 
cxfiftcntlae incerta adhuc funt monumcnta , ideo de 
ilLis fpeciatim nihil hic fub>icietur . 



fRiMAE pMtis rms. 



SPE- 



ttm^utt^ 



SPECIMINIS HISTORICI 

TYPOGRAPHIAE ROMANAE 

XV. SAECULI 

V A R S S E C V N D A 

S£a IHDBX UBKOKVM XUO MBCtaO KOMAI JHPRISSCMIVM • 




>.^ 






\ 



f.t l 

La^antflRnntaiirdrdiQittfshj 
Sub aiiodiH.MaXriXVi 
lcciidlaInilldi6txiiiiitiicro| 
labilttRMiiaiAtno SuUacenft . 



f.n 



Ogl 



meyo&memona ueteiut 
uidenfplcfc ||ui iii optim; 
rerumi^iamm glorai 
potuemnt : ut uelin ti 




TYPOGRAPHIAE ROMANAE 

S AE C U L I/ XV. 

f A R S S E C V N D A 

MCCCCLXV. 

p' AcTANTius de Divinis inftitu- 
tionibus de opificio Dei &c. Sah 
anno Domint MCCCCLXV.P^»- 
_____ tificatui Pault Pape lU anno 
ejas fecundo indidiionc XIU, die vero an- 
tepenultima menjii OBohris in itenerahili 
Monafterio Suhlacenji, DEQ gratias * in 

folio ia) . 

^ Mar. 




(fl) Hdc LACTANTH edition; ordine praceft Dona- 
tns pro puerulh fecundum indicem datum a CONRA- 
DO SWEYNHEYM, & ARNOLDO PANNARTZ <» 

PlkMt 



124 INDEX LIBRORUM 



MCCCCLXVI, & MCCCCLXVII. 

r 

Mar. Tullii Ciceronis de Oratore li- 
brktres ad Quintum JFratrcm . in foK (a). 

San- 



Bthlih Lyranh anni i4 7£*> fed ciim claram ejus no- 
titiam habere non potuerim^ ideo hunc ad feliciorem 
rcmitto . De hoc tamen vide MEERMAN origin* ty- 
fGgr. Parf. IL pag. »45. Hanc LACTANTII editionem 
in multis Bibliothecis Romanis pertraflavi ^ inter quas 
Vaticana y Barberina j Corfmiana , Aracaelitana > & 
aliae • Hujufmodi exemplar acceflit nuper inftrufliffimae 
Bibliothecae SSmi D. N. PII VI. , quam pubHco Cae- 
fenatenfium bono non ita pridem de&gnavit • 

(tf) Hic deficiunt anni , ioci , & Typographi notae , 

fed fimilitudo chara^lerum cum fuperiori > & fequen- 

ti induxit omnes BibJiographos ad adfignandam ipfi eam-^ 

dem originem ; & aliunde ex GASPARIS VERONEN- 

SIS teftimonio relato Cap. II. cJare evincitur , ipfum 

prodire debuifTe ante annum 1468. His autem dc 

Oratore librh anneftendos Brutum , & Oratorm ad Bru" 

tum cenfuere M AITTAIRE , & Auftor Catalogi Biblioth. 

♦ Harleianae y dc quo vide MEERMAN Joco fup. cit. 

jp pag. 246. SinguJare hoc babet rariflima haec editio 3 & 

*^< diverfum a cetcris omnino XV. faecuii impreflionibus j 

|1 quod haec iifdem iicet verbis incipiat in tribus libris, 

^f 3c aliac j diverfimodc tamcn tcrminctur . Sic cnini 

terminatur in ca Jibcr I. Se id nefiire confeffus eft ; 

II. 5ic : Curawque laxemus i & III. /^udire velle dixe-* 

runt . 



XV. S A E C U L r ;i2<; 

San<5li ^ugustini Libri de Civitate Dei. 
Suif anno a NatHitate Dominl MCCCC- 
LXVIL , Pontificatus Pauli Pape fecundi 
anno cjus tertio . Regnante Romanorum 
Imperatore Friderico ; indiBione XV. 3 dic | 

n)ero duodecima menjis Junii . DEO Gra^ 
tias. G O D. in fol. (^). 

A L • Mar^ 



runf . In allis vcro fic II 2 Audir< vcUe dixcrunti & 
III : Curamqtic laxewus . Priorem autem ordin^m fubfc- 
cutae funt omnes XVI. faeculi cditiones ab ea 3 quam 
peregjt PETRUS VICTQRIUS nfquc ad cam, quac 
cura Abbatis OLIVETII abfoluta eft • 

(^) Deeftquideni Joci nota, fed cx chartaq, & cha- 
ra6lerum perfef^a convenientia cum duobus fuperioribiis 
non relinquitur dubitandi Jocus y prodiifTc cx eodem Ty« 
pographcio • Abfit enim 3 quod aflentiar fententiae ali- 
quorum prefertim cx reverendfs Patribus tunc in Subla- 
co cxftantibus , qua contcndunt hunc a JOHANNE PHI- 
LIPPO DE LIGNAMINE, quem Romam convcncrat Ty- 
pographus SubJacenfis , impreiTum i cum conftet y PHI- 
LIPPUM Romam anno tantum i^?^. appuJifre^ &non 
alium fuifle Typographum SubJacenfem praetcr CONRA- 
DUM , & ARNOLDUM , cx cap, ncmpc IIL pag.65, Pc- 
culiari charaAere jmprefla manent tria haec opera j cu)us 
typirm exhibct figura prima tabulae hic fubjundlac , 
mcdio quidcm inter Romanum , & Gothicum , fed uU 
tra haec non amplius apparuit . Lineatio rcftiffima , 
charta eximia , amplique margines , fcd deficit atra- 
mentum . Primus textus Graccus in LaSantio impref- 

fiis 



,a6 INDEX ilBRORUM 



Makgi TuLLii CiCERONis Eplftolae ad 
Familiares . 

Hoc Conradus opus Syffeynbeim ordine 

tniro^ 
Arnoldufque Jimul Pannarfz una aede 

colendi 
Gente Theofonica Rome expediere fodales . 
Jn Domo Petride Maximo MCCCCLXVII. 

in fol. (0 • 

Meditationes Johannis de Turrecre- 
MATA fupra figuras Sanftae Mariae de Mi- 
nerva . pinite funt contemplationei fupra^ 

di&e^ 

fus incft capiti XXL Hbri IL, aiiteriores vcro defide- 
rantur • Permiilta exemplaria Romae niihi videre conti« 
git hujos editionis Sanfti AUGUSTINI , v. g. in Biblio. 
theca Angciica Sanfti AUGUSTINI , in Corfiniana , & 
in altera CoIIegii Romani 3 quo in iiltimo legitnr ex 
manu illius /aeculi fcriptum : Hk Uber cB Monaflerii 
Suhlacenfs Congregathnh Cafjinenps ad ufum Monachorum 
ihi inhahitantium . Quid per has litteras G O D. poflit 
intelligi > dixi fupra cap. III. adnot. 1 05 • A L. 

(f) Haec eft pri«a CONR ADI , & ARNOLDI edi- 
tio fa£la Romae , de qua mentio fafta eft cap. IIL , & 
IV. Hu>us infignis raritas eam quafi fubtraxit , ideo- 
que fi occurrat in auAione publica pondere auri ve« 
numdatur; fio v. g. in auftione librorum DOM. DE 
GAGNAT Parifiis 4jo. librar. Galiicarum pretio com- 
parata eft • Exftat autem unum exemplar in Bibiiotbe* 
ca Regia Parifienfi % 



A. 



X V. S A E C U L I 127 

diSfe 5 O" contlnuate Rome per Vlricum 
Han anno Domini millejmo quadringente^^ 
fimo fexagefimo feptimo^die ultima menfii 
Decembrii . L R. in foL cum figuris (d) . 

MCCCCLXVIIL 

Lactantius de Diviois Ihftitutionibus 
cx recognitione Fratris Adara Genuenfis 
Hoc Conradus opus &c. {a). 

In 



(J) Tanta eft editionis hu|us raritas > ut nifi confta-* 
ret au£^oritate duorum peritorum j oculatorumque teN 
tium 4 de ejus exfiftentia poflet dub7tari • Exftare enim 
in BibJiotheca publica Nurembergenfi unum exemplar^ 
& fe illud traaaiTe teftantur MEERMAN origln. Xy^ 
grapb. caf. IX. pag. 250.3 & HEINEKEN in libro, 
cui titulus : Idec A^ unc collcfthn compkttc f cfiampci , 
impr. Lipfiae in 8. 1771« Hujus jam meniiner|it OR. 
LANDI in opere , cui titulus : Orighc y e progrejfi dch 
la ftampa pag. 11$. CharaAere Gothico grandiori ufus 
cft ULRICOS HAN, nec eo alias ufus eft, quam in 
ceteris editionibus, quas annis i4-7>*> & '47g. ejuf- 
dem operis confecit • Exemplar licet imperfeAum po^ 
ftremae editionis reperitiir in Bibliotheca Cafanatenfit 
Romae • Chara6leris autem formam exhibent tria prio^ 
ra verba figurae fecundac Congitanti mibi facpe nu. Tu 
gurae vero ligno incifae & pro eo tempore fatis accu- 
rate delincatae funt numero XXXIV. 

{a) Verbo ad verbun» rcfpondcntc fubfcriptiopcj ut f n 

CI- 



n 



^; 



,28 INDEX LIBRORUM 

In Domo Pcfri de Maximo MCCCCLX- 
r VII L in fol. (b). 

RooEKici Zamorenfis Epifcopi Specu^ 
lum vitae humanae. Eoc Conradui opus O^c^ 
in Domo Petri de Maximo MCCCCLX- 
\ VIII. in foI..(r). 

San- 

(3ICERONIS cpiftolis familiaribus praecedentis anni ab 

iifdem opificibiis SWEYNHEIM , & PANNARTZ edi- 

tis • Frater autem ADAM erat ex familia Auguftiniano- 

tum; de hoc infra. 

V (^) U^decim praeeunt operi folia , qnae indicem 

> ^apitum exhibent > & index terminatur 0^0 verfibiis 3 

', quibus ab ADAMO GENUENSI carpitur ANTONIUS 

w^ RAUDENSIS •• Raudenfis autem crat ex ordine Mino-, 

* rum in Infubria natus 3 qui florebat circa annum i^zo.^ 
f ii WADINGO credamus fag* g 7. Bibliotbme fuac impr. 

Romae 16^0. in foJ. LACTANIIUM corrigere voJens 
acrius , & ftridlius id praeftitit > & propterea in ipfum 
infurrexit ADAM GENUENSIS , & PHILELPHUS efi- 
floU Vihx. V. epiftoJa ad eum fcripta . 

(c) Subfcriptio integra y ut fupra , in finc autem im*> 
inediate ante fubfcriptionem leguntur fequentes vcrfu^: 

Edidit hoc linguac clariffma norma Latinac . 

Excelp ingenii ^ir JRodericus opui , . 

^i Romae AngeUca efi CuHos bcjie fidm in arce 

Sub Pauli Veneti nominc Pontificis . 

* . Claret in Italici Zamorenfii Epifcopm aufn 

Eloquii 6r fupergi gloria parta wi . 
Operi autem praecft epiftgla RODERIG)I ad PAUL- 

LUM 



-_>• 



XV. S A E C U L r 



129 



Sanai AuGUSTiNi libri de Civitate Dei 
XXII. Hoc Conradus opus O^c. In Domo 
Pefri de Maximo MCCGCLXVIIL iti 
fol. {d). 

San(5):i HiEROKYMi opus Epiftolarum To- 
mi duo . In fine Tonii fecundi legitur: 
Jnno Cbrijii MCCCCLXVIII. indi&ione^ 
prima^ die vero XI IL menjii Decembris ^ 
Pontifice Maximo Paulo regnante fecundo y 
anno ejus quinto . Rotnae in Domo Mfigni-^ 
jici viri Petri de Maximo . in fol. (^) . 

I M. 

LUM IL RODERICUS SANCII DE AREVALO Hifpa- 
nu3 natus anno 1404.3 Roniam veniens fub PAULLO 
II. honoribas variis cumulatus y inter qnos fa^lus eft 
Praefeftus Arcis Hadrianae , feu Caftri Sanfti Angeli % 
Obiit autem Romae 1470. Ab Auftore C^tiio^i Bifliotb. 
teUeriunae fag. ^^6. temere refertur ad annum 1457. 
IBxftat autem Romae in Cafanatenfi Bibliotheca . 

^ (d) Operi praceft index 14. folior. Subfcriptio eadcnl 
omnino eft y ac fupra • Exftat autem in Bibliothecae 
Card.RENATI IMPERIALIS Indke pag. ^i. , 8c In Bi- 
bHotheca Patrum Auguftinenfium apnd S. Mariam dc 
Populo Romae , 

(0 Initio tomi primi exftat epiftola JOH. ANDREAE, 
quae incipit fic : Pater Beatiffime PAULE II. , & initio 
fecundi altera , quae incipit : Jnte omnia , & termina- 
tur : J/alete amantijfmi , atque cptatiffmi JeBionum comi-» 
res , (y cafiae latinitatis fiudiofi . Bditionem hanc cpi- 

fto* 



V" 



l 



•,_.,i#/.. i 



ija INDEX LIBRORUM 

^■■■■■■■■■■■■— — — ia— — 



MCCCCLXIX. 

M. TuLiii CiCERoKis Officla, Para^o- 
xa, Somnium Scipionis, de amicitia, & 
fenedlute. Ejusdem Tufculanae quaeftfones, 
Finitifunt libri Tallii Tufculanaram qaae" 
Jiionunt . Kome per magijirum Ulricum_> 
Han de Wienna anno Domini MCCCCL- 
XVlllLdiff vero menjts aprilis ,'in^o\.{a). 

Dio CHRisosTbMo Prufacenfts de re- 

gno 

^ 

RONIS opus de Oratore ab ULRICO HAN hoc anno im- 
prefliim eft^ qui charadleres quidem ultra initium an* 
ni 146^« non amplius apparuere , quam in CICERO- 
NIS Offidis 3 ParadoMs 3 &c. huic Typographo hunc 
adfcribere non dubitamus y & fub hoc teinpore . Ejus 
Defcriptio exftat apud DEBURE Bibllog. infirumveLj 
tom. IV. 4111. Hanc Romae in Bibliotheca PP. Augu- 
-ftinenfium S. Mariae de Populo traAavi • Quaelibet pa« 
gina eft 25. iinearum • 

(a) Sufcriptio exftat in fine Tufculanarttm • Chara6lcr 
antem horum Operum idem cA omnino 5 ac ille CICE- 
RONIS Vi? Oratore ejufdem ULRICI anni 1468. Qiiae- 
libet^ pagina primae Partis eft j2. linearum , fecundae 
vero g5. Perperam vero refertur hacc editio ab ER- 
NESTO Tom. l. BibUoth. Latin. Fabricii fag. i8g. ad 
anutn 1468. Hai;c tra£lavi in Mufeo non fatis laudan- 
do DOM. ABBATIS DE ROSSI . Haec editio , & ai- 
icra GICERONIS rff Oratore^ani 1468. funt rariflimae . 



XV. SAECULl lii 



mo ex verfione Francifcl de Pstcolomineh^ 
%i4m praefathne ad Nicolaum V* in 4« {b) . 
. PaulI db Sancta Maria fcrutinium 
Scripturarum ^ 

Anfer Tarpeii cuftos Jovis , ttnde qu9d 
alis ^ 

Conftreperes Gallus decidit^ ultor adeft 
Ulricus Gallus ne queht pofcantjsr in ufum 
Edocuit pennis nibil opm effe tuis . ^ 
Imprimit illa die quantum non fcribi^ 
tur annoy 
Ingenio haud noceas : omnia vincit 
bomo . 

in foL parvo (O- 

I j M.T. 



. (*) Caret quidem fubfcfiptione , fe<J praeeft epifto-* 
h CARD. SENENSIS ad MAXIMILIANUM filium Im- 
peratoris data ex Vrbe Kah Jan. MCCCC feo^agefimo nono * 
Haec anni nota non relinquit dubitandi locum hoc an« 
no/curantc CAMPANO fuo amiiciffinio , fjuiffe Typia: 
OLRICI vuigaum . Utramque autem epiftolam ad MAXI- 
MILIANUM , & ad NICOLAUM V. rcfert Catahgui 
Smitb . Part.lLpag. LXXL 

(c) In bac editione imprimuntut omnes tituli capi- 
tum cx Gothico chara^erc majori Meditationum JOHAN* 
NIS DE TURRECREMATA anni t^6^.y itH cximius 
cft chara€ler operis . Deftituitur anni nota , fed hic y 
& omncs fequcntcs 9 quos fubhoc anno > abfque co 

quod 



^- ,^-..i.'-fc — 



IJ4 INDEX LIBRORUM 

M. T. CiCERONis Philippicae , cum prac- 

fatione Campani ad Cardinal. Papienfein 

Anfer Tarpejl cis/lo^ O^c^ in fol. {d) . 

JusTiNi hiftoriae ex Trogo Pompeio ia 

cpitomcn redaftae > & libris XLIV. di- 

ftinftae. 

Anfer Tarpeil cufloi O^e. , 
Ownia vincie bomo. in fol. {e) • 

■■■1 ■■liiiiiiil II ll^l—M M— ■^^W^^^^^i^— — — .^i— 11 11 I I I «1 ■■■ 

quod anni nota (ignentur , referam ^ tales funt j ut ul- 
ua ann. 1470. nullus eorum potuerit imprimi , fed 
currentibus tantum annis 1^69. y & 70. Quod genera- 
liter debet intelligi de libris omnibus 3 ubi adjacent 
quatuor CAMPANI verfus : Anfer tarpdi cufioi Scc. , 
quorum formam ineunte menfe Januarid anni 147 !• 
mutavit ULRICUS HAN propter difceflRim CAMPANI, 
nec amplius ultra rc;vixit • Exftat in Bibliotheca Ara- 
caelitana j 8c apud San£tam Mariam de Populo • PAUL- 
tUS autem DE SANCTA MARIA , five PAULLUS DE 
BURGO Hifpanus ex Jndaeo Chriftianus fadlus anno 
ij^o. podea creatus eft Chartaginenfis Epifcopus , va« 
riifque bondribus a Regibiis Hifpaniae decoratus obiit 
anno I4M« 

(d) PraemittituF CAMPANI praefatio , terminatur 
abfque anni nota , & cum fubfcriptione foJita fupra re- 
lata ad PAULLUM DB SANCTA MARIA , quam folio 
fequenti fubfequitur regiHrfm fignaturarum . Exftat a- 
pud Abbate^ D£ ROSSI tinum optimae confervatio- 
nis • 

(c) Aliqui editioQeni JENSONII anni 1470. habent 

pro 



.1 ^.i^. 



j 



XV. S AE C U L I ijj 

JuvENALis & PeRSfi Satyrae • 
An/er Tarpell cu/ios O^c. 
Omnia vincit bomo . infol. pafvo (/*)• 
ViRGiL!! opera oninia cnm Commentar* 
Mauri Servii cx edit. Campani* 
Anfer Tarpeii cu/ios O^c. 
Omnia vincif bomo • iii fol. {g) • 

I4 Ro- 

pro origiiuli > fed tetncre , quia probare neqaetint hanc 
poderiorem efle anno 1470., quinimo contrarium con- 
ftat • In firie HJius exftat fubfcriptio : y4n/€r Tarpcii cu^ 
ftosScc. Hanc apud Abbatem D£ ROSSI oiihi tra6bre 
conti^It rariflimameditipnem. . 

(/) Terminatur fubfcriptione foJita» & abfqud ann. 
nota. Pagina eft 25. Linearum j & pro prima habetut 
haec editio , in qua adneAantur duo Poetae . Satyrici • 
Hinc minus bene fentit HIERONITMUS BARUFFAL* 
DIUS Junior pag. 4^. opufculij .cui titulus: dclla Tipo 
grafia Fcrrarcfc Saggio Bibliografico , antiquiorem aiEr- 
mans eam, quae ahno I47S* Brixiae peraAa eft » fa* 
bente Presbytero Pctravilla ad XIIL Kal. Aug. in foU 
THEBUKE Bihliogr.innr. tm. UL pag. »817. hanc no- 
ftram defcripfit • Exftat apud San^iam Mariam de Po- 
puJo Patrum Auguftinenfium Romae. 

(jg) Haec eft editio prima VIRGILII cum commen-. 
tariis • Solita terminatur fubfcriptione • Laudatus BA- 
RUFFALDIUS, qui hoc anno 1777* edidit fupra lau- 
datum librum y editiones VIRGILII cum diSis commcnn 
tariis a VALDARFER Venetiis anno X47X** & ab AN« 
DREAGALLO Ferrariae 1471* peradasappellat priores 

ea 



t^6 INDEX LIBRORUM 

RooERici Santji ofi Arevalo (alias Za- 
morenlis ) hiftoria Hifpaiiica. De mandqto 
R.P.D. Roderici Epifcopt ?alentini aa&orit 
Itujus libri . Ego Udalricus Gallus /ine cda-- 
mo 5 aut pennit eumdem librum itnpreffi. fti 
fol { h). Pl u- 

ca OLRICI , fcd cx diftis fub nota (c) fatis afferitur 
noflrac prioritatis pretium. Hinc etiam corrigendus eft 
X:atalogui Smitblanui pag.CCCCXXXlX. Aft ad BARUF- 
FALDIUM rcdiens dico^ qwod pag. 4 7« male or^!nes 
Typographicas novcrit Lipficnfcs j anno 1484. has ad- 
fcrjbcnsj Si enim abfque recurfu ad ORLANDUMj & 
MAITTAIRE, ad recentiorcs , intcr quos LESSER in 
*tjpogropbia jubilante > LEIGHWS in orig. , & imre* 
mcnt. typogr. Upficnfis pag. ^. , & PROSPER MAR- 
GHAND bift. dc l iMprimcrie pag. 74. lcgendos fe coii- 
vertiflfet , jam vidiflet ab anno 1480. j & 1481* ibl 
cxftitiffc Typographiam . Pariter mihi vidctur a vero 
abcrraiTc dicens p^g» ^. > & lo.poft Sublacum, ferra-i 
riam , Vcnctias , & Romam, Ncapolim i dcin Tarvifium , 
Bononiam , & Mediolanum intcr priorcs fuiffe Givita- 
tcs, quae artem Typographicam fufc/cperint, anno fci-i 
licet 147'. Aft ipfe ignoravit , Fulginii , & Trcbiae 
jani ab anno 1 4 70. artem hanc obtinuiffc • Dcinde cur 
ibi af&rmat , D. MEERMAN fatis probaffe DONATUM 
ftiiffe imprcffum Sublsici ? Cui enim bono id probaffet , ne- 
mo de hoc dubitavit cum notus (it omnibiis index libro- 
rum in hoc Monaftcrio imprefforum Sixto IV. exhibi- 
tus • Si ctiam propriis manibus traflaffet libros, quos 
Tcfert , accuratior forct in corum defcriptione . 

{b) Rariffimae huio cditioni praeeunt tria folia pro-i 

logi , 



1 



XV. S AE C U L I 157 

PlutArchi Vitae virorum illuftrium e 
XJraeco in Latinum faftae a variis auftp^ 
ribus ) recognofcente Johanne Antonio 
Cawpano . 
- " . Anfer Tarpeii cujloi O^c^ 

Omnia vincit homo . in fol. (/) . 
TiTi Livii PataviniHiftoriarum Roma- 
narum Decadcs > & libri , qui fupcrfunt . 

An 

foji j & indkis * Opus dividituf in Jibros IV. y tituU 
omnes colore rubro imprimuntur > & in fine Jegitur 
Jaudata fubfcriptio abfque anni nota • Ante autem exi- 
tum anni 1470. hoc prodiiiTe docet fubfcriptio affir- 
mansj ipfum fuiiTe imprefrum de mandato Au£loris j 
^ui ante exitum anni 1470* jam exceiTerat • Hinc cor- 
rigendus FABRICIUS BtbL md. , & tnfr. Lat. edit. 
Patav* liom* IV» dicens primam bujus editionem fadlam 
fuifTe Paltntlac in Hifpania • Id in editione bac (ingula* 
re eft , quod obfervavit DEBURE BthUogr. inHruB. nU'-^ 
mr. 551^* inter exemplaria 3 quae Parifiis tra^avit > 
unum fuiiTe impreflum partim in membranis y partim^ 
in charta communi . 

(#) Huic praeeft CAMPANI epift. ad CARD. PA- 
PIENSEM , & eodem folio > fed averfo legitur index 
vitarum cum nomine interpretum , & folio fequenti fo- 
lita fubfcriptio , nulJatenus vero nec in opere , nec irt 
fine operis • Hunc ante annum 1470. prodiifle > ficut 
fuperiores ( nulla fignata anni nota ) certum eft pro- 
pter eamdem rationem • Exftat vero in Bibliotheca RR. 
PP. Araccaeli , quae multis aliunde hujus generis poti- 
tur cimeliis , quae comiter externis communicantur • 






ij8 INDEX LIBRORUM 

Anfer Tarpell cujl§s O^c. 
Omnla vincitbomo . in foJ. Tom.2. {k). 

M. 

(A) QuamviS cetebris haec LIVII editio nullam prae- 
feferat amii notam> ^hujus tamen aetatem inveftigare.» 
conabor • De hujtis editionis anno difpntant eruditi ^ 
quorum tres praecipuas invenio bac de re opiniones nu- 
per jam recenfitas in opere Gailico j cui titulus : Siblic^ 
grapbic inftruBive far DEBURE, impreflb Parifiis 1768. 
1n S. tWM» 4800. Prima opinio eorum eft 3 qui putant, 
hanc editionem , & alteram , qnae e» aedihtn Maxipiis 
circa idem tempus prodiit > antiquiores efle editione » 
quae Venetiis a VINDBLINO DE SPIRA anno 1470. 
adornata fuit ^ ideoque ad annum 146^. eam eflc refe- 
rendam . Altera opinio eorum eft > qui editionem dc^ 
MAXIMIS editione CAMPANI priorem efle aflerunt . 
Alii tandem affirmant editionem VINDELIANAM CAM- 
FANI editione priorem efle quoad duas ultimas deca- 
iles, licet pofterior fit quoad primam. 

Prima opinio his nititur fundamentis • i. CAMPA* 
NUS in fua praefatione in QUINTILIANUM annoi47o. 
mnfe Attgufio teftatur , fe in ^infiliana editione eadem 
uti diiigentia, quam in TITI LIVII edifione adornanda 
adbibuerat. i.VINDELINUS DE SPIRA fuae editioni eam- 
dem praefixit Praefationem,quam JOHANNES ANDREAS 
^ditioni de MAXIMIS ad PAULLUM II. infcruerat . 

Secundam opinionem qui tuentur , id unum affir- 
mant , valde pro.babi/e eflc CAMPANUM in fua editio- 
ne exaranda ea ufum fuifle editione ^ quam jam AN- 
DREAS adornaverat • His autem ducuntur rationibus ^ 
quod idei» ANDREAS BibJiothecae Vaticanac Praefe- 

Aua 






XV. S AE C U L I IJ9 

M. T. CiGERoNis De Oratorc libri III. 

Di 

ftus LIVII maniifcripta prac manibus habuerit ; id ve« 
ro mfnus accurate didlum eft • Legatur enim epiflola^ 
ad CARDINALEM PAPIENSEM, qiiam praeraifit Lfc 
VIO hujus editionis CAMPANUS j & quam iterum im* ' 
primi curavit in Comntarih rerum memoraifiUufn PII !!• 
eMtii Francofurti anno i6i^. in fol. pag. ?»*• ^ ubi 
CAMPANLTS poft fufam tantorum laborum defcriptio^ 
nem diferte fcribit > fe collatis exempiaribui.plurinds unm» 
tandem ah erroribus repurgqtum fuii tjpographis edeudum 
dedijfe , feque primum fuiffe pronuntiat ^ qui hunc lahorem 
fufceperit • Multo etiam probabilius eft,- CARDINA*- 
LEM PAPIENSEM bos Codices mss*, quos ipfe tant* 
diligentia conquiftcrat , CAMPANO fubminiftraiTe > at- 
que etiam certum^ eft cxftitifTe inter baec exemplaria 
illud PLUTARCHI de 'vitis virorum iliuftrium , quod 
DONATUS ACCIAJOLUS comparaverat ( tefte Jib. fu- 
pracitato pag« 542.), atquc hoc idem eft exemplar , 
quo ufus eft CAMPANUS in paranda operis hujus edi« 
tione eodem tempore > ac LIVIUM parabat . Praeterea 
omni carct veriamihtudine CAMPANUM JOHA^NIS 
ANDREAE laboribus indecore omniiio ufum ^aj(rc , eo 
praefertim tenipore 3 quo prinii illi Romanae Typogra* 
phiae nafcentis au^ores fefe mutua acuiulatione procut- 
dubio profcquebantur . Quaena m vere comparatio infti- 
tuf poteft indefclTum inter CAMPANI /aborcm in LI- 
VIANA editione adornanda , & inter nudam j ac fimpii*- 
«em a JOHANRE ANDREA tentatam"imitationem ? 
Aliunde Romae jam aliae erant BibJiothccae y inter quas 
mmicrari vpoffct , quae crat POMPONII LAETI in^ 

Mon- 



140 INDEX LIBRORUM 

De Oratore ad Brutum , & perfefto gene- 
re dicendi • jinno Cbrljii MCCCCLXIX. 

D/V 



Monte Quirinali, & ALOYStl TUSCANI^ qua^que In 
aedibns Mediceis exftabat prope Sandlum ^uftacbium ad 
Thermas Alexandrinas j ubi nunc Praetorium Urbis« 

Tertia opinio efl: primam Decadem a GAMPANO 
vulgatam , priufquidem exftitiffe cdMonc VINDELINI 5 
fed hunc poftea tertiam^ & quartam Decades ex VIN«* 
DELINI editiime defcripfifle • Qtio fundameiito mtatur 
taie figmentufti 3 expendamus • Nulla alia nititur auflo* 
rltate , nifi ufu verficulorum , quos CAMPANUS ULRI- 
RICI edltionibus pro more fuo exarari curavit. CAM- 
PANUS enim ( inquiunt hujus opinionis adfertores ) con* 
fuetos verfus.adjecit tantum poft primam Decadem j 
non vero poft tertiam ; quo argumento probari ajunt 
primam Decadem jam fuiiTe expletam 5 nullatenus vero 
tertiam^ alioqui eofdem verfus poft ipfam adhibui£C^t. 
Sed ineptum fane eft hoc argumentum ; typographus 
enim duo tantum voiumina efformare fibi propofueratj 
itaut hoc modo in fine utriufque folita exftaret CAM- 
PANI infcriptio. Cur non pariter affirmant ii , qui banc 
tenent opinionem , PLORI efifomen in 140. iibros Ll- 
VII fub uno iicct , eodemque trium Decadum regiftro 
impreiTam fuifTe y tamquam opus completum > ut veiuti 
unum corpus feparatum formaret^ cum in ejus fine Ie«> 
gatur infcriptlo folita ? 

Pariter ciir in fine vitarnm PLUTARCHI eodem^ 
tempore editarum haeCnon exftat fubfcriptio , fed fo» 
lum poft praefationem ? Aliunde fi trespecades conti*- 

nuo 



^ 



XV. S AE C U L I 



H.i 



Die vero XI L men/is Juriuarii • Kome in 

Da- 



nuo , eodemque tenipore non edidiffet , qua ratione poft 
PLORI epitmcn per modum regiHri fubiunxiffet ver- 
bum initiale triplicis Decadis^ non vero ipforum Co- 
dicum ? Quis enim illi fuppeditaflet haec initialia ver- 
ba, fi integronim manufcriptorum Codicnm inopia la- 
borafifet ? Praeterea , ut jam fupra monui , aiite C^IN- 
TILIANI editionem datam menfc Augufto LIVIUM jam 
cdi curaverat CAMPANUS anno 1470., quo anno ap- 
paruit LIVIOS VINDELINI , & anno 147 1. ineunte-^ 
Januario Ratisbonam profe£lus eft cum CADIN^LI 
SENENSI5 ficut fupra di^imus : ergo anno 1471. duas 
iiltimas Decades curarc non potuit , tardius igitur in- 
cunte anno 1470. in liicem UVIUM propofuit ULRI- 
CUS HAN , & quidem completum • 

Hancergo priorem ea VINDELINI, & ea JOHANNIS 
ANDREAE alHrnio • Quo vero ad charaaerum venu- 
ftatem , ac magnificentiam aequalis faltem eft Vindeli- 
nianae , fed editioni apud Maximos peraAae longe fu- 
perior , adeoque CAMPANI labori princeps locus eft 
tribuendus « Regulam autem generalem occafione ha- 
rum omnium OLRICI HAN editionum fupra relatarum 
inftitutam pro aflignanda temporis prioritate unius prae 
altera , cum deficit penitus anni nota • !• lOHAN- 
NIS ANTONU CAMPANI foliti verfus , nempe /^nfcr 
Tarpcii euftos 8cc» , alicui editioni adje^i fignificant hanc 
a medio annp 146^. ufque ad finem Decembris anni 
1470. prodire debuilTe , quia toto eo tempore , neC 
ulterius o(5cinae ULRICr HAN praefuit CAMPANUS , 
& eo profeAo ineunte anno 1471« ^li^ ufus eft UL- 

RI. 



142 INDEX LIBRORUM 

Domo Magnijici viri Petri dc Maximo. 
in foU (/). 

Ejufd^ OcBROMis libji de Officiis^ li«> 
ber Paradoxorum; Laelius^ Cato Major) 
& verfus XII. Sapient. Hoc Conradus opus 
e^r. Anno Cbrip MCCCCLXIX. die vero 
XXIIIL men^s Januarii Rome in Domo 
Magnifici viri Petride Maximo. in fol.(«i) • 

Lu. 



RICUS formula ^ ficut indicant libri ex ejus officins^ 
boc anno vulgati • IL Aprimis anni j^6p. menfibus du- 
plici charaaere Romano ufus eft ULRICUS H.AN, mi- 
nuto unoj qualis eft ille LIVII , & grandiori aItero> 
qualis eft ille QUINTILIANI. Mimito antem prius ufus * 
eft» tumquia minus elegans eft altero ^ minorque ejus 
correftio , tum quia grandior fuit ille , quem , profefto 
CAMPANO, & inita fociet^c anno i47i.,proprie fibi 
refervavit , fpecialique JOHANNIS PHILIPPI DE LI- 
GNAMINE ufui confecravit , in cujus aedibus ipfc UL- 
RICUS HAN artem fuam exerccre non erubuit . Ex 
quofequitur libros , cui adjunguntur verfus CAMPA- 
NI , charaaere minuto impreffi priores effe editis cx 
charaftere' majori . 

(/) In finc fecundae Partis cxftat allata fubfcriptio, 
ac immediate a textu au6loris volumcn incipit abfque 
prae&tione . Hanc defcripfit DEBURE Bitliogr. inRr. 
nuM. 2 j ^ 2 • 

(m) Poft allatam fubfcrlpfionem fequuntur duo folia, 
^uae exiiibcnt verfus XIL Sapicntum. Opus vero im- 

media- 



XV. SAECULI 



^4? 



Lucii Aputeii Madaurenfis opera item 
Akinous de doftrina Platonis , interpre- 
te Petro Balbo Pifano una cum praefatio" 
ne Joh, Andreae Alerienfis Epifcopi , -^»»^ 
faluth MCCGCLXIX. Paulo Veneso regmn. ' 
te fecundo , Annoejus quinto , dle vero ul- 
tima menjii Februarii^ Rome in Domo Pe^ 
tri de Maximo • in fol. (») . 

AuLii Gellii Nodtes Atticae una cum 
praefatione Joh. Andreae ad Paulum 11. . . . 
anno Cbrip MCGGGLXIX. Pauloregnan- ^ 

te 11. 5 afsno ejus V. , die vera XI. men" iu# 

fi ApriUs in Domo Petri de Maximo . in T^ 

foL {o). / 

QJu^ 

m^diate abfque praefationej & titulo incipit. Exftatin 
Bibliotheca Angeiica Auguftinenfinm • 

(«) Prima eft rariffima haec editio ex libris a CXDN- 
RADO, &ARNOLDO imprcffis, cui JOhANNES AN- • 

DREAS Epifcopus Alerienfis praefationein addiderit , in 
qua totus eft in laudibus ceiebrando Card. BESSARIO- 
NE . Hinc erronea occafio fuit DEBURIO Bibiiogr. 
iftiir. num. g^8j. huic Cardinali adfcribendi hanc prae- 
fationem . Refertur autem integra illa praefatio a Card. 
Ql^IRINIO in Appendiit ad 'vitam PAULLI II. Exftat vero 
hoc Apuleii opus in Biblioth. Vaticana num. ^^65. 

(p) Praemittitur iila curiofa , fed ampliffima praefa- 
tio V. foliorum , quam integram rctulit CARDIN. QUI- 



144 INDEX LIBRORUM 



C Juwi Caefaris Commentaria , una«# 
cum praefatione Joh. Andreae • . • . yiftHo 
Cbrijli MCCCCLXIX. , die vero XI L menJ^s 
Maijy Paulo florente IL , anno ejus V. Ro- 
me in Domo Pefri de Maximis . in fol.(y&) . 

M. Annaei LucANi Pharfalia una cum 
praefatione Joh. Andreae ad Paulum IL 
Hoc Conradus opm C^f. Soiales MCCCC- 
LXIX. in foL (f ) • 

Bes^ 



RINIOS Az optimorum Scriptor. editionibus ex eflit. SCHE- 
LHORNIl perafta Lindaugiae anno 1761. in ^•pag.i^^. , 
& fequent. > quam femper editionem in citationibus fun- 
ponam utpote ampliorem • In hac vero editione repe- 
ritur amplus Capitum > & Librorum index i ^. folto- 
rum . Quidam , ac MAITTAIRE praefertim editionem 
hanc habent pro Coment, JOH, ANDREAE in GEL- 
LIUM , fed de hoc jam fupra . Hac editione potitur 
Bibliotheca Angelica , & Sanftae Mariae de Populo . 

(/) Praeeft praefatio JOH, ANDREAE a QlURINIO 
xelata pag. 146. Aliqua exftant exemplaria in membra- 
»is ; unum erat v. g. in Bibliotheca Hulfiana Tom. L 
pag. 1^2. Editionis hujus inter rariores Jibros rariffi- 
niae exftat exemplar unum apud Sanftam Mariam de-* 
Populo . In auftione Ilbrorum D. DE GAGNAT , ubi 
duo erant^ imum 60 j. libras gallicas^ & aliud 500. fo- 
Jutum eft . 

(g) Suam huic praefixit praefationem JOH.ANDREAS 
tma cum LUCANI vita , & in fine exftat allata fub- 

fcri- 



XV- S A E C U L I ,4j 



Bessakionis Cardinalis Sabini) & Pa- 
triarchac Conftantinopolitani libri VI. de 
natura & arte adverfus Georgium Trape- 
zuntium calumniatorem Platonis • 

Afpicis illu/iris Le&or quicumque libellos^ 

Si cupis artificum nomina noffe^ lege ; 

Afpera ridebis cognomina Teutona forfan 

Mitiget ars Mufi^ infcia verba virum • 

Conradus S^eynheym ^ Arnoldus Pan-^ 

nartzque magifirt 
' Romae imprefferunt talia multajimul . 
Petrus cum fratre francifco Maximm 
ambo 
Huic operi aptatam contribuere do* 
mum . in foU (r) . 

K M.T. 

■■■"■"■'■"■■■■■■■"■■■■"■■■^ . ~ \ 

fcrlptio , in qua nuUa cft mentio domus 4c MAXI- 
MIS . Unum habet cxemplar Biblioth. San£lae Mariae de 
Populo , & gus prae£<itionem rcfcrt Card. QUIRINIOS 
pag. 171. 

(r) Praemittuntur operj \%. folia indicis librorumy 
& capitumi tum in fine legitur relata fubfcriptio abff- 
que anni nota • Hanc vcro non anno 1470., ut pla- 
cuit DEBURIO num. ii^j., fed i4^P* rcvera impret 
fam fuiffc cvincitur . Inter cpiftolas enim MARSIJ-II 
IICINI quaedam cft BESSARIONIS ad eum iata Romae 
idibui fcptembr^ anni i^dy. , quae comitabatur exem- 
plar unum ipfius iihri , quod PICINO ipfe oflfcrcbat . 

Tum 



I 

\ 146 INDEX LIBRORUM 



M. T. CiCERoNis epiftolae ad Farnilia- 
res ex rccognitionc Joh. Andreae*^ 
jypnis illujlrh Le^orO^c. 

contribuerc domum. 

MCCCCLXIX. pridie nonat novembris . 
in fol. (0 . 

P, ViRGiLii Maronis opera ex rcco- 
gnitione • & cum praefatione Joh. Andreae, 
ejus editio prima. 

Afpicis illujlrii Le&or O^o. 

. . • « con- 



Tum alia cft PHILELPHI ad BESSARIONEM pro gra- 
tiarum aftionc reccpti Jibri , data ex McdioJano HL no^ 
nai cBobrk i4^y- 3 Hbro ncmpeXXXhepiflol. PHILEL- 
VHl edit. f/enetae anni 1502. in fol. fag^ ai^.Exftat m 
Biblioth. Corfiniaua , & apud San^lam Mariam de Pb- 
pulo • 

(i) A tcxttt immcdiate incipit abfque pracfatinne > & 
tcrminatur fuperiori fnbfcriptione • Qiiidam propter ejus 
infignem raritatcm dubitarunt de ejus exfiftentia; fed 
praeterquamquod cx indice iibrorum SIXTO IV. exhi- 
bito anno 147 »• conftat, 275. exempiaria fuifle hujus 
operis edita, aliundc a CARDIN. QUIRINIO pag. 87. 
referturi, & DAVID CLEMEIXI BibiiotJbeque curieufe 
&c. ifnpr. a Hannover , & Gottinqut ab anno 1 75 o. , & 
fcquenti ufque adann.i76o.j quo Lipfiae IX. impref- 
fus cft , & ultimus ( quod opus morte auAoris incomple. 
tmn remanfit ) in 4« tom.Vll. pag. 125. dicit fe vi- 
diffe unum venditum in auflione Petaviaiia i $ i. florenos 
Germaniae . 



XV. S AE C U L r 






contribuere domum • in foK {t) . 

K 2 . P.VlK- 



(/) Editio haec immediate incipit a praefattone JOH. 
ANDREAE ad PAULLUM II., cujiis titulus in aliqui- 
bus exemplaribus imprimitur, non vero in alii?, cujus 
variationis rationem ignoro. • Refertur autem aCardin. 
QUIRINIO pag, i6%^ y &c feq, Haec quidem editio 
una cum indice contentorum in volumine duo occu- 
pat priora folia • Licet autem defit annus editionis , ex 
praefatione tamen colligitur hi^ yerbis; Hac noi^potiflmum 
ratione cum jam ab ipiprejforibus noHHs efflagitarcntur poe^ 
te.y Pater beati^me PAULLE IL Venete pontifex Maiei- 
me y a MANTUANI VATIS operibus poetarum exprimen- 
dorum inltia y Domino auxiliante , fumus aufpicatt ^ ceteros 
item temporibut idoneis , prout tibi placere didicerimus , 
per ordtnem omnes imprejfuri &c. Ex quo- cvidcnter infer- 
tur VIRGILII editionem praeceffiiTe editioncm LUCANI , 
quam fupra recenfuimus y ideoque ante exitum anni 
1^69, CONR^DUM^ & ARNOLDUM jam editionem 
VIRGILII piiblicafTc • In prima autem fequentia conti- 
nentur , 2c hoc ordine • Pracfatio • Cuicx • Dlut • Copa • 
Eft & non . Vir bonus • de Rofis . Morettim • Verfiaili 
VIRGILII NoBe . Verfus in Baliftam latroncm • Verfus 
OVIDII S^alis . Summa Virgilianae narrationis in Buco- 
licis , Gcorgicis , & Aeneide , Eclogae X. Georgicorum 
iibri IV, Aencidum libri XIL Vcrfus SULPITII Cartha- 
ginenfis Jufferat . Carmina CAESARIS AUGUSTI . Ergo 
ne . Epitaphia illuftrium virorum Cohditus . Verfus dc Mu- 
farum invcnti^ Clio . Elegia ia MAECENATIS obitu 
Defleram^ Et haec omnia terminantur fubfcriptione fu- 
pra relata , Editioni$ hujus exemplar unum mihi fiip- 
peditavit Illuftriffimus MARCHIO DE MAXIMIS • 



k 



148 INDEX LIBRORUM 

p. ViKGiLii MARONisopera ex editione, 
& cum praefatione Joh. Andreae , 
Afptch illujlrh LeBor m. 

♦ • . . contrlhuere domum . in fol. (u). 
P, ViRGiLii Maronis opera ex editione 
Joh. Andreae 5 & cum duplici hujusprae- 
fatiqnej un^ ad Paulun^ IL , & alia ad Pom- 
ponium Laetum . Conradi ^ & ArnQ^di virgi- 
liana editio altera. 

Ajplch illuflrh Le&or O^c. 
. , • . contrihuere domum. in foh (a?) . 

Mak- 



(u) Immediate iacipit a pra^fatione , 4}uae eadem efl: > 
ac iQ fuperiori , Ted abfque titulo. Prs^eter laudata^ 
VIRGILII opera in fuperiore edita haec . infqper fcon- 
tinet Lufu% fottarum circa PRIAPUM , qui quinque oc- 
cupant folia ; in aliis vero perfeAe fimi]i| videtur utra- 
que editio. Hinc unamj eamdemque eue editionenxji 
cum fuperiori fufpiqarer » adjeflis folis quinque foliis 
Lufus poetariim in PRIAPLTM, Exftat unum exempkf 
apud Sandlam Mariam de Populo » 

{x) Immediate fic Jegitur charaaere capits^Ii : JOH. 
ANDREAE epifcopi Akrienf in Cirno , id eft Corfica 
Infula in fuundam VIRGILH itnpre^nem ad POMPO- 
NIOM INFORTUNATOM fuum epiBola > Eloquentiat^ 
fplendore &c. , & haec praefatio incipit , & tcrminatur 
eodem prorfus mqdo ^ ac in duabus fuperioribns , & 
licet titulo tenus ea ad POMPONIUM dirigatur , inea 
tamen fempci: appelUtur PAULLUS IL 5ed poft hanc 

im- 



i^- 



XV. S AB C U L I 149 

^ssasasBBasaassBSBBSBBaBSs^ 

MCCCCLXX. 
Marci Fabii Quintiliani inftitutionum 
oratoriarum libri XII. edente Campano 
una cum ejus praefatione ad Cardinal. Pic- 
folomineum Senenfem. Abfolatui Romae 
in via ?apae propc SanBum Marcum , anno 

K j >. 

immediate alia haec fequitur epiftola : Huc ufquc epi^ 
Bolam chuferam , amantijftmc POMPCWI , Jn fupcrion 
edenda impreliione Virgiliana 3 in qua tu fe^it es optimut 
noflros artefices plus > nefcio quomodo communiter folent, 
dormitaffe . Dein ipfe antiquitatis totius Hudiofifflmus , 
MARONIS tamen aliquanto amicior dedifti operm > ut e>i 
manibus tuis antiquijfimum VIRGIL.II esiempJar majufculis 
cbaraBeribus defcriptum , ifix carptim poffem emluere* 
Erant in eo 9 quod meminifHs minusprimoy Bucolicorum 
Eelogae , Geor^ica , /lenHfque abfoiuta . Praeterea nibil * 
Fateor aliquibus in locis , & wbis Codicem tnibi vetuBum 
iilum Judicatum effe noHro ^riorem . Et fi fieri peterit , 
quod fp^o 9 ut pojjhn , diutius iltum per Dominum ejuz 
in meis manibus tenere diligentijfime curaturum me fpon* 
deOi ut tertia fiat imprcffh ^ ne quid omnino videatur ex 
Vlrgiliana a nofiris majeflate defiderari « Tu tamen mibi 
etiam /ietnam Maronis > & Cirin integras quidem > fed 
inemendatas > Catalceton ^ero etfam corruptius y & imper'* 
fcfium tradidifU - Pitam itcm ditini Vatis breviffime fcri- 
ptam , dy nonnullos fummgrios operis t/erficulos > eos quo- 
que , qui bortuli nomine infcribuntur , ^ae tgo omnia di* 
ligentia tua > ut dcbui , mirum in modum oblcffatus 9 ^d^ 
fcribi buic ncvae imprejfioni ct^ravi > tali tamen conditic" 

nc 9 



ijo INDEX LIBRORUM 

falutii MCCCCLXX. dle vero tertia mefi' 

Jt: attgufil . Pauh Veneto Papa W^floren- 

te , anno ejus VI. in fol. {a) . C.SvE' 

fte i ut ft quid imprimendo ndStri ariifices errarint ^ tua 
fit etiam emendandi cura y qui ut haec legi a pluribm 
fojfcnt , fedulitate tua effecifli • Vale . Ex hac epiftola fta- 
tim conftat 3 quid contineat haec editfo ^ & in quo a 
duobus fuperioribns difEerat • Sequentia autem de his 
VIRGILII editionibus obfervanda funt . 1. Anno 1471. 
die XIIL novembris duas jam vulgatas fuilTe , quia in 
indice> &'libelJo hac die ab illis opificibus SIXTOIV. 
oblato memorantur 550. exemplaria ^ qui numerus in.^ 
duas partes divifus producit 2.75. > & erat confuetus 
Codicum operis^ quoc^ tunc imprimerent illi opifices, 
numerus . IL POMPONIUM LAETUM apud PAUL^ 
LUM 11. male exceptum fuiffe > ficut fupra obfervavi 
Cap. IV. adnot. 116. , adeoque JOH. ANDREAM non 
fuiffe adeo impudentem , ut PAULLO adhuc vivente-» 
communem uni, Sc alteri dedicatoriam epiftolam fron- 
ti Virgilianae editionis praefigeret . Quapropter hujus 
editionis nulla babcbatur ratio a CONRADO, & AR- 
NOLDO in numero 550, exemplarium , ficque pofte- 
rior debet cffc Bibliis Lyranis hatc POMPONIO dicatg 
editio . Multa adhuc circa tria baec diverfi generis Virgi- 
liani Codicis exemplaria inquirenda 3 dubiaque refolvenda 
effc non ignoro , fed haec ad eruditiores Bibliographos^ 
remitto ; mihi fufficiat dediffe variam unius ab altero di^- 
fcrcpantiam . Has autem rariffijnaseffe neceffum eft; vix . 
enim iinus eft Bibliographus>qui unam npverit Virgilianam 
cditioncm c praelis CONRADI , & AR^NOLDI vulgatam . 
(a) Operi pr^e^iMit qu^tuQr fplia praefationis j & 

in- 



li. 



XV. S AE C U I I iji 

C. *vETONii vitae XII. Caefarum curfi 
praefationc Antonii Campani . • . . Ahfolu- 

K 4 tm 

indicis nibricaruni XII. librorum. Haec antem quando- 
que etiam exfta])t l||ata in fine voJuminis • Pagina quae- 
libeteftg^. linearum , & tituli funt manufcripti . ^//- 
nam qnod nufer in LIVIO PAPIENSIS «c>Wr/ (Cardina' 
Ih JACOBI PICCOLOMINEI ) juffu conatui fum faccre, 
ut cjfct quam cmcndatijjimus , idcm nunc bortatu fuo & 
. in QUINTILIANO licuiffcty quorum divcrfo in gcncrcca- 
dim profc utilitas , ccrtc far dignitas cH . Ex quibus 
verbis CAMPANI patet , LTVIUM prius impreflum fuif- 
fe QIJINTILIANO . Integra autem refcrtur haec prae- 
fiitio in Cataiog. Smyth* pag. 8 1 . Ex libris impreflis vix 
unus raritatis infigniora habet teftimonia . FABRICIUS 
Bibliotb^ lat. lii. IL ( fed hujus crrorcm correxit no- 
vus illius editor ERNESTUS ) LA CAlLLE bift. dc 
IHmfrimn fag* 17., FRElfTAG affarat. littcr. tom. 111. 
fag.72.3 PHILIPPUS MASSON bifloirc critiqtic dc la rc- 
fubliqucdcs lcttrcs Tom. V. fag. 1%^. quamdam indi- 
cant editionem QUINTILIANI 4 CAMPANO anno 1468. 
procuratam ^ quia nemo eorum hanc novit . Card. QUI- 
RINIUS fag. 184.5 & fequen. dicit fe fa£ia quavis di-» 
ligentia numquam vldere potuifle unam QUINTILIANi 
editionem a CAMPANO curatam 3 licet JOHANNES 
ANDREAS in prae&tione ad fuam au^ris hujus editio-' 
nem illius meminerit 3 integramque referat praefationem, 
Hinc in auaione iibrorum DOM. DB GAGNAT foluta 
eft haec editio 807. iibras Gallicas • Exftat hujus edi- 
tionis exemplar Romae ia Angelica fiibliotheca Augu^ 
ftinenfium > & in Janicuienfi S. Onuphrii Itatruxauj 
B. Petri Gambacurtae de Pifis • 



ija INDEX LIBRORUM ^ 

fus Romc in Pinea regione via Pape^an-^ 
no a Cbrifti natali MCGCCLXX. fextili 
menfe , Pauli autem Veneti IL Pont^ Max. 
anno fexto . in foK {b) . 

JOHANNIS DE TuRRECRBMATA expofitio 

in Pfalmos . Die quarta OUohris per ho^ 
norabilem virum Magijirum Ultfalricum 
Gallum ex Bienna anno Domini mlllejimo 
quadringentejimo feptuagejimo . Laui Deo • 
in ' fol* (0 • 

Sanfti Leonis Papae fermones , & epi- 
ftolae cum praefatione jfolx. Andreae • 
Afpicii illujiris Lecior O^c. 

% % . • . con** 



{b) Opcf i prafcmittitur folium exhibcns ptkcfetionem 
CAMPANI od Card. SENENSEM ( a Card. QUIRINIO 
rclatanl pag. ip4. ) & indiccm rubricarum XII. libro- 
f uih . Haec editici prior eft ca JOHANNIS ANDREAEy 
quac anno l/IJ. Pontipcatm PAULLI IL imprcffa Aicitwt. 
Hacc autem repefitur in Bibliotheca Barberiniana > iu 
Angelka > & apud S. Mariam de Populo . 

(0 Paucis nota fuit haec cditio , ut DEBURE Bl^ 
bliogr. inflr. Tom* L num* x^i. Moguntinam annii474. 
appcllct primam . Ab hoc menfe dereii^us vidctur UL^ 
RICUS HAN a CAMPANO ; defcau cnim manufcripti 
ytl hiftorici f aut humaniorum litterarum fe ad hoc re- 
cens prioris fui Maecenatis opus Theologicum conver.' 
tit • Hujns exftat excmpUr in Vaticana Bibliotheca fub 
num. ^^4. 



k^ 



k% 



Jfes--.-"*-' - 



XV. SAECUil tjj 

. . . contribuere domum, MCCCCLXX. 
in fol. (</). 

L. CoELii Lactantii libri de Divinis 
inftitutionibus una com praefatione Joh. 
Andreae. Tertia editioEomana, fed pri- 
ma Epifcopi Alerienfis . 

AfpU 

{i) Opcri tria praemittuntur folia prarfatioins, in-. 
dicisj & ngi^ri. Epiftolas fequuQtur fermones, alia« 
que opufcula, quae occupant ij. foiia • Quaeiibet pa^ 
gina eft 3 S. linearum , & in fine legitur fubfcriptio in« 
legra/»* anno 1^6^. BESSARIONIS ar$icuJo rtlata fi- 
iBul cuni anni nota • Editionem hanc ignoravit Cardi». 
QLHRINIOS, qui in pra«f<itione^ pag* ij4, dicit fe-» 
hanc deprompfiiTe ex duplici exemplari , quorum neu« 
trum uUa fubfcriptione 3 ac anni nota fignabatur ; ficut 
reipia mihi videre umim contigit in CoIIegio Romano.^ 
eujus hic defcriptionem fubjicio • Tria {H^aeeunt folisi^ 
qifae JOHANNIS ANDREAE prae&tionem eamdem ^ ac 
quae legitur in editione modo recenfita y una cum fegiBr§ 
exhibent • Tituli fermonum imprimuntur chara£iere ma« 
foii eo, quo opus conficitur | quaelibet pagina eft g^. 
linearum 3 excepta ultima , quap eft 2 j« Hacc aueem^ 
editio certiffime procedit ex oficina ULRICI GALLI 
fubfinemanni 1470*3 aut initio 147 !• lidem enim funt 
charaaeres , quibus iifus eft in QUINTILIANI editio- 
ne • Immerito ergo ad annum 1475« hanc lefert DE.i 
BURE in cfiB. rtfponf. ad P. de Mercicr pap 2^. Ed|T 
tio -autem perfpicue cxhibet notam antii 1470. Exftat 
' adhuc i^ Bibliatheca Collegii Romani ^ in .Corfiniana ^ 
& in Janiculenfi S« Onuphrii • 



154 INDEX IIBRORUM 

Afphh illuJlrU Le&or O^c. 
. . .contribuere domum. MCCCCLXX* 
iii foK (^) . 

San- 

(r) Pracmittitur praefatio JOH. ANDREAE ad 
PAULLUM II. 3 quae iina cum iiidice c^itiim ^ & o6lo 
vcrfibus contra ANTONIUM RAUDENSEM duodecim 
occupant foJia , & terminatur fubfcriptione modo re- 
Jata * Multi , inter quos RICHARDUS SIMON epin<h 
iar. Tm* IL fag* i t6. editionem hanc unam , & eam- 
dem efie cum ea anni 1468. eorumdem opificum mu- 
tatis fubfcriptione , & anno affirmant • Sed quanta in- 
juftitia a£Eciant illos opifices ^ &cile patibit. i. Prae*' 
snittitur JOH. ANDREAE praefatio, qua caret altera 
anni t^6%*y & in liac verfus fubfcriptionis dififerunt • 
2. In editione anni id^6%. fubfcriptio legitur fol. vct'* 
/(?, & in editione anni 1470. fol. re^o . g. In editio- 
nc anni i^6Zn tituli capitum funt manufcripti, & in 
cdit. anni i470» imprimuntur. 4. Ex oflo verfibus Ira- 
tris ADAM Genuenfis contra ANTONIUM RAUDEN- 
SEM unum fic fcribitar in edit. anni i^69. I CUfilTUM : 
NAM TE PENSITAT EtEhORVM , 8c in edif. anni 
r47o: I CUBITUM: NAM TE PENSITATH ELLE- 
BORUM . 5. Tandcm JOH. ANDREAS in fua praefa- 
tione commemorat editionem Stiblacenfem , & alteranL^ 
anni 14^8. his vcrbis : Sumant igitur Rudiofi abs te hoc 
tempore noflroi ingenuos opifices LACTANTIUM FIRMIA- 
NUM femei ab iis , iterumqae imprejfum prius > nonnullis 
in Jocis profe^o ^eriorem . Praefatio autem cxftat apud 
Card. QUIRINIUM pag. 19. Exftat hoc LACTANTII 
cxemplar in Coliegio Romano ^ & in Bibliotbeca Col-* 
iegii Urbani de Propaganda Fide. 



\ 




XV. S AE C U L I ijj 

Sanfti HiERONYMi epiftolarum opus uoa 
cum recognitione , & praefationibtis Joh. 
Andreae. Secunda editio Rotnana^ & Epi- 
fdopi Alerienfis . In fine utriufque Volu- 
minis legitur : Impre^um Romae opus in 
domo Vetrt , O^ Franci/ci de Maximis ju^ 
xra Campum Plorae , praejidentibus Magi-^ 
ftris Conrado S^^einbeym , O* Arnoldo Pan^^ 
nartz an. Dominici natalis MCCCCLXK. 
S. D* A^* Pauli II. Veneti Pont. Maximi an. 
VI. 5 Urbe j O" Ecclejia fiorente . in foh 
Tom. duo (/*)• 

San- 

■ II m \ ■■! I ■ I M i. M ■■ , ^ 

(/) Utrique tomo praeeft epiftoJa JOH. ANDREAE, 
& utraquc de verbo ad verbum eadem eft 3 ac quae 
cxftat in editione annli^^^. In fine utriufque volumi- 
nis una , eade mque eft fubfcriptJb hic reJata , fed di- 
verfa ab ea anni 14^8., iicet RICHARDUS SIMON 
efifloJar. Tow. I. fag. 275.5 &* »87. id de editionibus 
epinolarum S. HIERONYMI annorum 1^6%.^ (5r 1470. 
affirmct , quod de LACTANTIO eorumdem amiorum 
inftitnerat • In eamdem ivit opinionem Cardinalis 
QUIRINIUS pag. 122. edit. SCHELHORNII fic : UBo* 
rem monitum ( nunc fatere voh ) fententiam , quam dc^ 
uhica 3 non 'Dcro duplici , ea editione PAULLO II. ab 
/ilerienfi nuncupata ex conjeQura tantum fuperiui ad^rtt* 
Bam , certam nohsi modo evafijfe &c.^ Quibus verbis nihil 
expreifius 3 ut impudentiam oleat propemodnm contra- 
4icere tantls auAoritatibus; fed tamen i. praeter pa«- 

gina* 



1 



156 INDEX LIBRORUM 

. Sanai AuGUSTiNi deCivitate Dei libri 
XXII. Editio tertia Canradi ^ & Arnoldi , 
fed fecunda tantum Rotnana. 
JfpicU lUuftrh LeSior O^c. 
. . . contrlbuere domum. MCCCCLXX. 
in fol. (^). 

San* 



ginartim difcrepantiam in utraque editione infuper in 
edit. anni 1468. tituli omnes epiftolarum funt manu- 
fcripti^ qui in edit. anni 1470. imprimuntur. 2. inii« 
ne Tomi I. anni 1470« quacdam Jegitur fubfcriptio , 
nulla vcro in edit. anni 1468., & diverfa eftpro utra- 
qne • Ampliores rationes fuppeditabit liber j cui titq- 
lus : Mmoires dc l^revouxpour le nioh de feirier 1764, 
fag. si2. arficie XXJILy in quo eruditus P. LE MER-» 
CIER tunc fiibliothecariuS' apud Canonicos S. Geno« 
vefae apud Parifienfes y nunc vero apud Litteiatos ma-« 
gis notus fub nomine Ahbatis SanSi Leodegarii , qui an» 
no i77i5» fuppkmentum ad biBor. typographiae PROSPE- 
RI MARCHAND dc novOj fed ampiiatum anno 1775« 
typis niandari curavit y ilie 3 inquam ^ eruditus totus 
cft ibi in vindicandis CONRADO, & ARNOLDO a 
caTumniis fup radiAis j tanto autem id facilius erat ipfij 
-quod In eadem Regia BibJiotheca utraque exftat editio 
annorum 1468.3 & 1470.3 unde commoda evafit ipfi 
inter utramque comparatio • 

( g) Ipfi praemittitur. indeK 14. foliorum 3 fedprae- 
fatione deftituitur . PABRICIUS autcm Bibliothecae Lat^ 
Uhr. 11/. id de editionibus S. AUGUSTINI ann. 1468., 
& 1470. a CONRADO, §c ARNOLDO impreffisaffir* 

mat3 



XV. S AE C U L I 



»57 



San<5li Thomab Aquinatis Catena in qua- 
tuor Evjngelia, , recognofcente Johanne 
Andrea . Impreffum Romae in damo Petri ^ 
^ Vraneifcl de MaxlmU^ anno MCCCC- 
LXX. , dle VII. Decembrh . in fol. Tomi 
duo ) & partes IV. {h) , 

C Plinii Secundi hiftoriae naturalis li- 
bri XXXVII. cura praefat. Joh. Andreae. 
Injlauratum a^liquantulum fuh Romano 
Pontifice Maximo Paulo II. Veneto , atque 
imprefum Romaeindomo Petri^ O^ Vran^ 

ci- 

mat , quod SJMONIUS , & QUIRINIUS de LACTAN- 
TIO, & HIERONYMO; undc;i. diverfa cft in utra- 
que fubfcriptlo. ^. tituli . inaitufcripti funt in editione 
anni 146^.5 in altera vero anni 1470. imprimuntur . 
). in editionc anni 146^8. littcra conj^unSiva ^ fic 
qu2^(i fcmpet imprimitur 3 in altcra vero anni 1470. 
<}uafi fcmper duabus litteris ct • 4* p^gi^^ prima textus 
S. AUGUSTINI in prima c.ditione mcndum hoc cxhi- 
bet MAM /f/o quilfrn virihm opus p 8c , quod corri- 
gitnr fic : NAM /m in cdit. anni 1470. Excmplar 
urium exftat in Bibliotheca Collegii Romam' . 

ib) Tomus Evangeliorum JOHANNIS., & LUCAE 
t«rminatur allata fubfcriptionc * & altcr Evangcliorum 
MARCI, & MATTHAEI epigraphe fohta . 

Jfpkh iUunrii UBor &€. • 

. . . • coiitribuere domufa . MCCCCLXX. 
Reperituf autcni \xk BibUoth.. Vaticana num. 81^.1 in 
Corfiniana ^ & in Alexandrina Archigymnafii Sapientiac . 



158 INDEX LIBRORUM 

cifcl de Maximh juxta Campum Vlorae , 
fraejidentibm Magi/iris Qonrado S^ey^ 
nbeym^i^ Arnoldo Panaratz{pro Pannartz) 
anno Dominici natali^ MCCCCLXX. Pon- 
tif,catus ejus felici/jfmi , ac placidifpmi an^ 
no Vlf in fol. (/}♦ 

t M. 



(/) Operi praeponitur praefatio JOH. ANDREAE , 
in qua totis nititur viribus demonftrare y fe curam ^ & 
labores immenfos adbibuiCfe in adoraand^ hac editione ; 
imo in fine voluminis immediate ante praefationem ob- 
teftationem quamdam pronuntiat fingularem > quam hic 
refero ; HERENUS lugduncnfti Epifcopuii itcM JVSTl^ 
NUS ex Philofopho Martjn itcm cum Dim HIERONr- 
MO EUSEBZUS Caefaricnpi . ScriQ poiteritatem adjura- 
runt{ nonvero adjuvarunt , ut placuit DEBURIO) ut 
corum defcripturi opcra conferrent diligenter excfnplaria , 
& folcrti fiudio emendarcnt ♦ Idcm ego tum in caetcris li^ 
hris omnihui , tum maxime in Plinio ut fiat vehcmcntcr 
obfccro y ohtcBor ^ atquc adjuro , ne ad priora mcnda^ & 
tcffchrat incxtricabilei tanti fudoris opus relahatur . luflau- 
ratum &c» y ut fupra . Attamen haec deprccatio difpli- 
cuit Epifcopo S^itontino NICOLAO PEROTTO , qui in 
epiWa ad FRANC, GUARNERIUM , quam ALDUS fub- 
)tc\x Cornucopiac pag^ loii^ y vehementer in.eam infur- 
git . Verum quidem eft & ibi defendi a CORNELIO 
VITELUO ( in cpiBola ad PARTHENIUM pag. fcilicet 
1 o^^.)i\k^ntCi PEROTTUM male accepijfe quaedam pracfa^ 
tionis Plinianae ifcrha. CeterumAPOSrOLUS ZENUSin 
opere > cui titulus : Giornak d^ Lcttcrati fom. XXIhpag. 

464 



XV. S A E C U L r 1 59 

^^- ..,^_^ ^.^ . ^ - - 

M. Fabii Quintiliani inftitutiones orato- 
riae ex editione Job* Andreae^ & cum-* 
ipfius praefatione . 

Afpich llluftrh Le&or 0*c. 

. • . • contribuere domum.in fo\.(k) . 
C. SvETONii Tranquilli vitae XII. Gae- 
farum cum praefatione Joh. Andreae. 
Afpich UluftrhLe&orO*c. 

.... contribuerc domum . in fol. (/) . 

M. TuL- 

464. novis argumentis difficilioris folutionis, quod PE- 
ROTTOS non fecerat , ille foftiter praeftitit . Praefa- 
tionetn refert Card. QIURINUS/^^. i7p.> & fiqutnt. Ex- 
ftat aut^m exemplar unuih m Bibliotheca Angeiica • 

ik) Huic praeeft praefatio JOH. ANDREAE relata 
a Card. QUIRINIO pag. iSj» Annus vero impreifionis» 
qui in (ine fubfcriptionis delideratur y praefationi poft- 
ponitur fic : anm MCCCCLXX. > Fontificatfn vcro tni 
anno feptimo . Prae£ationem JOH. ANDREAE ea fequi- 
tur , quam boc anno fronti .editionis ejufdem au6^oris 
a fe editi praemif^rat CAMPANUS. Haec autem utra- 
quc praefatia una^cum reglftro chartarum IV. ptiora 
occupat folia . 

(0 Praemittitur praefatio JOH. ANDREAE Alcricn- 
fis Epifcopi cum multis verfibus AUSONII de SVETO- 
NIO, & tandcmhaec leguntur : 2V^/, PATER BEA- 
TISSIME , of^met njitam optant , 6* felicitatem diutiffimam » 
Jhminici nataln MCXJCCLXX* > Pontificgtm wo Tui an^ 
no VIL Et haec duo occupant priora folia . Editionem 
hanc poffidet Bibliotheca Corfiniana . Praefationcm vc- 
X^ refert Card. QinRINIUS pag. 1^1. 



i6o INDEX LIBRORUM 

M. TuLii CicERoKiB epiftolae ad At- 
ticum 5 Brutum , & Qulntum Fratrem una 
cum praefatione Joli. Andreae . Imprej^um 
Romae opm in domo Petri » O* Pranci/ci 
Se Maximis , juxra Campum Florae ^ prae- 
fidentibus Magijiris Conrado Sysneynbeym ^ 
O* Arnoldo Panartz , anno ^Dominici na^ 
talis MCCCCLXX. , S D.M. Domini Pau- 
//11. Veneti Pont. Max. anno VI o Urbe 
O^ Ecclejia florente . in fol. («;), 

TiTi Liva Hi<5loriarum libri fuperfti- 
tcs ex editione i & cum praefatione Joh. 
Andreae. 

J/picis illuftris Le&orO^c. 

.... contribuer^ domum . in fol. (n) . 

It- 



(w) Praefatio , quam rctulit Card.. QIIIRINIUS pa- 
gina 8 y, , praemittitur opcri , & tcrininatur fi<; : Da^ 
tum Romac cnno Dotninki nataUs MCCCCLXX* , fontl- 
ficatm tui glorioftffmi anno fs^to* In hac JOH. AN* 
X)REAS fc dicit plurimum fuiflc adjutum a Cardinali 
PICCOLOMINEO PAPIENSI. Duplot cxcmplar cxftat 
apud Patres S. Mariac dc Populo . 

(«) Practationcm opcrl pracmilTam fefcrt Card. QlH* 
RINIUS pag. 145?. In fiac totus cft ALERIENSlS in 
laudibus urbis Venctiarumj mcmorans fcilicctj ab ca 
Romam migrafle intcr cruditos do&iorcs> eamquc Ro* 
mac fubminiftrafle , quod ad ^rt^s , & fcientias fpc- 

fiatj 



XV. S AE C U L I ,6i 



Illustrium Vxrorum epiftolae. Impr^ 
Komae in domo Petri ^ O* Franei/ci d p . 
Maximis MCCCCLXX. in foK {o) . 

Sanc^i JoH. CHRrsosTOMi Homiliaem 
Evangelium Sanfti Johannis ^ interprete 
Franc. Aretino {p) . Rome in SanBi Ew^ 
febii Monajlerio fcripte y & diligentet 
(orreBe anno Domini MCCCCLXX. y die 
LunaeXXlX. menfis o£iobri$j Ponfif.S.in 
Chrijiq Patris , ac Domini nofiri Domini 
Pauli divina providentia Pape Secundi^ 
anno ejus feptimq • Expliciunt ^ Dfo htts . 
in fol, {q) . 

L 3i- 

ftat, quidquid produxit perfcftius, &fimilia. VICTO- 
RINUM ctiam PELtRENSEM ibi primam appellat , 
qui LIVIOM aperuerit t Omni anni nota deftituitur bacc 
cditio, quae tamen communiter creditur.edit^ fui> an« 
no 1470. Vide quid de ea di^um (it fub anQoi4^y«9 
ubi de CAMPANI LMana edMone » E^ftat autem in 
Biblioth. Vaticana fub num. 7138«, & 71^99 

(0) Nixus fide Annai. typografbmr. parentis 7*^»^ /. 
eilt. anni \ll\* pag. lyy. hunc rcfero , fed uberiori 
mihi videtur indigere confirmatiofie • 

(/>) PRANCKCUS hic ck Aretjnae yrbis ACCOtTO- 
RLIM famili» prodiit 3 excelluit autem iq Graecis, ac Lati- 
nis littcris . Dc hoc fufe difTcrit JOHANNES M. MAZZU- 
CHELLIUS de Scriptaribui Italiae tom. 1. Part. I. pag. 71. 

(jf) Opcri praefqittitur proiqgi fpef^ie^ , in q^o IRAI^- 

Cl- 



t6z INDEX LIBSORtJM 



MCCCCLXXI. 

Biblia Sacra Latfna cum opufculo Ari- 

ft^ac de 70. Interpretibus 3 una cura Epi- 

• ft o:- 

CISCCS ARETINUS dicitur hanc verfionem fcciffe • Hiinc 
vcro fequitur index ij. foiiorum una cum Efiftola 
PRANCISCI ARETINI ad COSMUM MEDICEM . Pro- 
Jogus aiitem, & cpiftoia exftant iit Cafalcgo Sr/jhJbh' 
no pag% %9* 9 & feqoent. Llbrum hunc autem vix novit 
Card. QUIRINIUS pag. »54. Licct autem editio hacc^ 
careat Typographi nominc, cewo taraen affirmo GEOR* 
GIUM LAVERUM hanc vulgaffc, quem per tres an- 
no$ ad minus praela fua habuiffe conftat in praedifio 
S. Eufebii ( ordinis S. Caeleftini ) Monafterio > in cujus 
probationen» fatis fit Jegere fubfcriptionem , quae exftat 
in coronide triMam de inffituHonc fimplicium Confef- 
forum in boc Monafterio edit. anno 1472. , non vero 
in fine IJhrl fexti Decretalium , ut mendofe fcripfit Car- 
dinalis QUIRINIUS pag. 154- De LAVEROautem fupra 
di^um cft cap. IV. ,pag.« 5 . , & feq. , & cap. V. pag, 1 o^. , 
& fcq. Eod^l autem tempore, ac anno , ut fufpi- 
cor , ideqi LAVER fermones ejufdem S. JOH. CHRir. 
SOSTOMI edidit , forfan ut fierent pars difti voluminis 
Homiliartim ; idcm enim omnino eft charafter , & ca- 
demcharta. Conftat ^x ^^. foliis, 6c quaevis pag. 27« 
lineis • Initio dicuutur e Graeco in Latinum fa6li hu- 
jufmodi Sermones , ac adhiifiti$ poflea ftellulis loco no- 
xninis , ac in epiftola dedicatoria appellacur Mae<:enas : 
PATKR praefianiijfme y abfque ullo quovii nomine . Prac» 
ftantis hujus Codicis exftat exemplar unum apud Pa- 

tres 



-^^J&aiaaM 



XV. SAECULI i6^^ 



ttolis Joh. Andreae, 5c M^tfaiae Palmerii 
ad. Paulum 11* 

Afpich lllujlrh LeBpr &c.^ 

, . . . . . , ^confribudre d§mum . 
MCCCCLXXI, iH fol. Tomi duo . {a) 

L 9 S.Cy- 



tres S. Mariac de Populo , & apud Patres Congrega* 
tionis B. Petrl Pifani ad $• Onuphrium ; Hotniliarum 
verp es^dat umim quoque iu CafanatenR Bibliotheca . 

Locus hic clTet referendi innum^ras quad aditiones 
a laudi^to Typographo in praedifto Monaftcrio vulga- 
tas , dirigentibus praela POMpONIO LAETO , BAR-- 
THOLOMAEO PLATINA , aliifque eruditis ; ab hoc 
cnim anno ufque ad i^yi. multj prodiere iibri ; fed 
quia pra^t^rtpilit in jis omnibiis editionis ^nnum ^ ideo 
ipfas ad incerti anni cditionum indicem revocamu$ . 

(a) Textui Biblico praemittuntur duac epiftolae lau- 
• datae, quaQ una cqm Ariftea conftituunt XIV. folia . 
Utramque vero epiftolam rctulit Gard. QOIRINIUS 
pag. i2g. Tomu^ primus terminatur cuin Pfalterio abf- 
quc fubfcriptione , & fecufadus inclpit cum praefatio- 
ne D. HIERONYMI in Hbros Salomonh y & tcrmina- 
tur cum Apocal^pft p & fubfcriptione rclata , & fequ>. 
tur Infuper index interpretationum Hebraicorum noroi- 
num. In Bibliotheca Vaticana rcp^ritur num. 62., & 
6g., & i» Aogeli<;a. MATHIAS autpm PALMERIUS, 
qui medio faeculo XV. 'flpruit ;, crat Abbr^viator , & 
Secretariu? Pontificius , de quo vidc ClariiT. BONAMI- 
CIUM De (laris pontifictarum epiBolarum Scriptorilms 
impr. Romat in ^« fai* 210. Obiit autem ajmp 14^^« 
aetat is fuae 60. 



i64 INDEX LIBRORUM 

S. Cypriani epiftolarum opus una cuni 
praefatione Joh. Andreae ad Paulum II. 
J/picus niufirh Lcdior O^c. 

« • cantribuere domum . 

MCCCCLXXL ift fol.(^). 

SiLil Ttalici Punicorum Ubri XVII. 
recognofcente Joh% Andrea . Anno Domi- 
nici natalis MCCCCLXXL , die V. men/is 
aprilis 9 Summo Pont. Paulo 11. Veneta^ 
anm Pont. VIL Job. An. Epi/copus Aleriek 
in In/ula Cyrno recognitionem ab/ohit 
diebus circiter XV^ Ledfor bene^ole vale 
perpetuo • 

A/picis illu/tris Ledior &c. 

....... contribuere domum • 

in foU (/)• 

- Hb- 



(*) Praemittitur pracfatio JOH. ANDREAE , quam 
pag. I iZ. rctuJit Card* QUIRINIUS . Inter Jibros CON- 
RADI y & ARNOLDI unus eft ex rarioribus , vixque ob* 
vius eft in Bibliothecis Romanis • Exftabat autem Cp 
xemplar unum in feJedliffimo |4ufeo DOM. CREVEN- 
NAE Amftelodami • 

(c) NuIIam editioni huic praemifit epiftolani JOH. 
ANDREAS 3 nili tamen expenae fuerint omnes fortem, 
quam multas in variis fuis libris expertas fuilTe tsfta- 
tur in fraefatienc ad Efiilolas Ciccronh ad Brutnm , iyc. 
*£n(iti 1^70. Igitur immediate textus aufloris incipit 5 

& lalt- 



r 




t V. S AE G U L I i6s 

Hesioo'! Georgicbrum Libri duo ^ & 
CALPrtURKii Bucolicum Carmen e Graeco 
in Latinum verfi per Nicolaum de Valle ) 
& Pio IL nuncupati . in fol. ( abfque an- 
ni nota ) (d) 

SiLiuslTALicus Punicorum LibriXVlt. 
ex editione Fompbnii Laeti . Opui jam fti^ 
gleSfum Pomponius recognovh anno Dom» 
MCCCCLXXI. VL Calend. maji KomaB . 
in fol. (ef)ji 

L 3 PU- 
■ 11 1 1 iii . .( V ii I 

& laudata fubfcriptidne terniinatur ^ Exftat autem in 
Bibliotheca Vaticana niim. 1,0875., ^^ Cor&niana 3 in 
Cafanatenfi , Sc In Janicuienfi S. Onuphrii • / 

(d) Verfionem hanc HESIODI , & GALPHURNII 
NICOLAI de VALLE juvenis ingenii exttaordinarii , 
fed nimis cito mortis fato erepti , ut dicam infra , e- 
didit ipfe JOH. ANDREAS ', &^uia e;itguae molis eft ' 
volumeii , id confilii cepit JOH. ANDREAS , ut 
compingcrctur una cum SILIO>ITALICOi ficuti fae- 
pius fimul compa6li ^inveniuntur • Talia funt v. g. exem- 
piaria Vatieana mim« 10875., &num.io84^#> & Ja- 
niculenfe apud S. Onuphrium . Obfervandum etiam 
quandoque compingi cura OVIDIO JOH. ANDREAE 
if4jus anni . 

{e) Editio hacc rarifiima immediate a textu au^ris 
incipit abfque epiftola , & in fine voluminis Jegitur fy- 
nopfis vitae au^oris,cum relata fubfcnptione . Non 6 
pracJis CONRADI, & ARWLDI era«rfit . haec cditio, 

ut 



~f?"^^ 



i$6 \- INDEX LIBRORUM 

PubLii QviDii Nasonis opera cum 
Epiftola Joh. Andreae ad Paulum II. 

AfpUh iUuftris Le&or . » 

........ contribuerf domum . 

in fol. Tomi duo (/) . 

M.TuL- 

ut contendit DEBURE Hom^ llh num, 27^3.1 fed LA** 
VER in Monailerio S. Eufihii hanc vulgavit , tum quia 
PCJMPONIUS pracli LAVERII erat direaor , tum quia 
adverfatur index librorum ab illis opificibus imprefiTor^ 
rum ufque ad annum 1471« Librum hunc ignorarunt 
omnes fiibliographi , DEBURlO excepto , nec huc uf- 
que aliud exemplar agnofcitur praeter illud y quod ex- 
ftat in Bibliotheca Regia Parifiis • Eruditis notum erat, 
POMPONIUM lucubrationes edidiffe in SILIUM , fed 
hunc ufque in tcnebris latuerantj de quo conqueritur 
FABRICIUS Bibliotb. Latinac lib. II. cap. IX. novae eH- 
tion* Tom. II. pag. 174, 

(/) Editionis hujus rariifimae Tomus L exhibet tan- 
tum XV. Libroi Mttamorphofeon , quibus praemittitur 
JOH. ANDREAE ad PAULLUM II. epiftola a Card. 
QUIRINIO /^j-. 165^. relata, quae fic terminatur : Cae* 
tera omnia Poetae ofera qmnta curtf poffumus congre^a- 
mm y ut lenifimus J/ates in duobus legi totus voluminibus 
pcffi0 . Rof^tae quinto decimo Kalen. auguftr MCCCCLXXL 
Pontificatus tui candldijjimi an> VIL Volumim vero 
finem imponit folita fubfcriptio fine nota aiini . Tum 
II. Tomus continet Elegias de Arte amandi , Piilicem y 
de remedio amoris > ConfoJationem ad Li^viam , Epifloias 
Heroides 3 Ibim ^ Libros triBium ^ & FaHos . Licet nuf- 
la otnmno eitftet ibi fabfcrjptjQ ^ ncc nota loci y 
f - anni 



-* . t 



X V. S, AE C U L I f6y 

M. Tviin CiCfiRoNis Orationes una 
cum praefatione Joh. Andreae ad Pau- 
lum II- 

Afphh slluftrh Lector O^c^ 

contribucre domum\ 

MCCCCLXXl. in ftl. (g). 

M, T. ^iCERoNis Oificia ^ Paradoxa, 
de amicitia^ & feneftute, de natura Deo- 
rum 5 de divinatione 5 Tufculaoae quaeftio- 
nes, de finibus, fato, petitione confula* 
tus 5 pars libelli de Philofophia j Timaeus , 
Academica , & de legibus : omnia ex edi- 
tione Joh. Andreae. 
^ Lj^ ^/- 

anni ^ aut typographi , volumen tamen ho^ ob chara- 
f^erum conformitatem ex. eadem prodiiiTe officina con- 
ftat ; & cx indke toties memorato ad SIXTUM IV. rel- 
pfa impreirum eft anno 1471., nec prius^ ut indicant 
relata fuperius JOH. ANDREAE verba ; ^mta cura 
fojfums eifsgregamus y ncc pofleriu&^ cum.in indice 'Atk^ 
x(i i47%* una cum Librit J^tamrpbafcou appellentur 
& EJegiae • Exftat autem integrum opus i» Bibliothc- 
ca Vaticaiia Aib num. ioSy<$. > pTimnm v^erb dumtaxat 
videre eft in Janiculeofi Sandli Onupbrii . 

is) Praecft Epiftoia JOH. ANDREAE a Card. Q^Ti;- 
RINIO pag. ^%. relata. Data cB auten^baec Romae na^ 
talis Dminici M.QCCCIXXU Pontificatns vero PauUill. 
anno Vlh Hanc fequitur index orationum in ea conten» 
tarum > & vohunen terminatur foiita fubfcriptione • 
Sxftat apud S.Mariam deTopulo > & apud S.Onuphrium . 



"^ 



i6S INDEX LlBRDRUM 

Afplch Hluftrh LeBor &c. 

• contrihuere domum . 

MCCCCLXXI. XX.feptembrh in foK {b). 
Ejufdecn M. T. CiceRoMis Epiftolae 
familiafes ex editionc Joh. Andreae. 
Afphh lUuftrh Le&or &c. 

• ••.#.• contribuere 4fi^um . 

iMCCCCLXXI.///V V.feptembrh . in fol. (/)• 

Strabonis Cappadocis rerum Geogra- 

phicarum Libri XVII. Latine ex verfione 

Guarini Veronenfis (i&), & Gregorii Typher- 

natis 



(iJ) Vix hanc novit edftionem qUIRINlUS , & pag. 
8y. dicit tantum i pariier orationes CICERONIS ( a 
CONRADO) antti 1471. Tcrminatur autcin volumen 
mole fua maxithum fiibfcriptione^ foUta , abfque Epifto- 
la JOH. ANDREAE . Editio hacc tantae eft raritatis , ut 
nifi ab indice ad SIXTUM IV. pfimo dcfignaretur , lo- 
cus effet dubitandi de ejus exfiftentia . 

(1) Licet efuditifiimi Bibliogfaphi auAoritate innita- 
tur haec cditio , nempe D^VIDIS CLEMENT Bihlioth. 
hiftoriqiic i & curieufe tom. VlU fag^ i^p^» ubi am- 
pla exftat ejus defcriptio ^ nihildtninus dubia eft, quia 
ipfi non favet index ad SlXTUM IV. Dicit autem au- 
ftor Jaudatus , ante fubfcriptionem legi : JOH. AN. E- 
PISCOPUS ALERIENSIS recognovit ^om; & fe unum 
traaaffe exemplar in urbe HANNOVERAE apud D, 
DUVE . 

(*) GUARINUS Veronenfis patria , Graecis , ac La- 

tinis 



mmm 



^^ 



■P 



XV. SAECULt 



169 



natis (/) cum praefatione Joh. Andreac ad 
Paulum II. 

AfpUh Hluftrh Ledior 0*c. 

contribuere domum. 

in fol. («/). 

P. VMrgilii JVIaronis Bucolica, Geor- 
gica, ScAeneiSj una cum opufculoi quod 
comniiiniter appellatur XIIL liber Aeneidis. 
MCCCCLXXI. 

Mincladae quicunque cupit cognofcere 

Vath . 
Carmina ^ feu quifquit Vegi fimul optat 
habere 

Me 

tinis litteris eruditiflimus ^as Venetils , Ferrariae , Vc- 
Tonae j florentiae> & tandem Romae maximo omnium 
plaufu docuit> & in hac ultima obiit anno 1460. Pa- 
fe de eo loquitur Marchio SCIPIO MAFPEIUS V^q* 
nac ilhSratae Paru Ih pag. iji. 

(/) Hic pariter utraque lingua peritiis , &• profeflio- 
ne Medicus Afiam , & Afrkam STRARONIS latine 
vertit , & GOARINUS Europm . GREGORIUS florebat 
circa. mcdium XV. faeculi. 

{ni) Prtefixa eft fronti epiftola JOH. ANDREAE a 
C^IRINIO pag. iij, relata, Opus fequitur indcx li- 
brorum, & oapitum, & clauditur fubfcriptioric relata, 
fcd abfque anni nota . Cum autem epiftola dirigatur, ad 
PAULLUM II. , qui obiit mtxd^ iulio anni i4Vi«> 
idco antc finem anni bujus imprimi debuit, Hujus t^ 
tiam fidem facit inda^ ad SIXTUM IV. : 



\ycy INDEX LIBRORUM 

Me legat : aat fratrh parvo numerofa 

juventtii 
Vno eodemq\ fumui preffi fefqulfq*^ locoq\ 
Non Salomon neq*^ Hyram no Daedalus 

atq\ Sibyla 
Graeclq pon omnisfapientibus inclyta q q. 
Non armis Romana potens aequandaq*^ 

dhis 
Gloria jaSiavit tali fefe arte decoram . 
Nos igitur peperit patrem qui nomine 
primufn 
• Retulit alter Adam formis preffit abenis . 
in foh (») . 

Jo- 



5 

(n) Multi hanc editionem fplendidam Romae fa£Um 
affirmarunt y non alia dii6li ratione > quam nomine A-* 
DAMI , quod de ADAMO ROT intelligi volunt , abf- 
que eo quod ulio nitantur firmo argumento , quo id 
adftruant • Immediate a textu incipit volumen abfque 
quavis epiftola^ & in fine poft anni defignationem fe- 
quuntur continuo barbari verfus relati • Ampla exftat ' 
ejus defcriptio apud DEBURE num. 2660. Ex eodem 
charaflere > & apud eumdem Typographum eoden) pro- 
i>abilitcr anno prodiit libellus Elegantiohrum AUGUSTI- 
NI DATHI fine nota anni , in cujus fine legitur : 

Preffcrat boc prim placuit farmare ( ^ro formare ) fecundo 
Ne defit quodvts ftt brene : do^m Adam • 
in 4. Ab codera DEBURIO defcribitur , & ADAMO 
ROT adfcribitur BikUograpbide num. %%6Z. • 






■i 



X V. S AE C U L I lyt 



Jqhannis ToRTELLii Arretini Com- 
mentaria Grammatica de orthographia di- 
ftionum e Graecis tra(5larum (o) atl Ni- 
colaum V. una cum praefatione Adam de 
Montalto Genuenfis ordiois S.Auguftini (^). 
Hoc opas exaBum eft Tortelli infigne Jo^ 
bannis , 
§luo funt fcripta foni nomina cun&a 
graves . 
Infculptum eft Rome in domo de Taliaco- 
ocis fub jufu Ulrici Galli Teutonici : O" 
Simonis l^icolai Lucenjis anno Do. MCCCC* 
LXXI. Pont. Sixti llll. Genuenjii anno pri^ 
mo . in foi. max. (^) .• 

LaU' 



. {o) JOH. TORTELLIUS Cathedralis Ecclefiae Arrc- 
tinae Archipresbyter ^ Romatn anno 1445. fe contiilit^ 
NICOLAO V. Siimmo Pont, pcnquara dileftus fuit . De 
eo fufc differit APOSTOLLIS ZENUS in opere, cui ti- 
tulus : GiornaJe de^ Lctterati tom. XL pag. go6. 

{p) ADAMUS de MONTALTO ex Ordinc S. AUGU- 
STINI , & patria Genuenfis multa fcripfit . De co au- 
tem jam.aliqua memoravi fub anno 1468.^ ubi de LA* 
CTANTIO. Obiit auteni circa annum-1480. 

(}) Praeeft operi epiftola Pr. ADAMI ad PHILI(>- 
PUM Areiatenfem Archiepifcopum, in qua agitur de lau- 
dibus au€lbris , & operis y & in medio haec leguntur : 
Stib Sixti qtdarti Centienfn Poutifcio , qtio tempore fcten- 

tia 



I^ 



,72. INDEX LIBRORUM 

Laurentu Vallae filegantiarum lin- 
guae Latinae ad Johannem Tortellium Li-* 
bri VL (r). D. G. anno grath MCCCC- 
LXXI. Rome in Pintra Regione^ Paulo y&- 
denfe II. anno Pontificatm fui VII. B. R. 
M* in fol. (s) . Jo- 



fia in iucm 'venit : mri circumJpeSii Vlritus Gatlui 7*^«- 
tonicm j & Simon I^icolai Lucenfis ofifices imprefferiae fa^ 
cultatis magnis fimptihus y & -impenfis inftrumentorum ad 
hujufce artis indigentiam opportunorum i hoc inchoatum ad 
finem Jaudahiiem detorferunt . Deinde iequitur prooemiuiii 
TORTELLII ad NICOLAUM V. , in quo ftiuJtum agi- 
tur de cura hujus Summi Pontificis pro formanda Bi- 
blio^heca Vaticana > & volumen terminatur moda fu- 
pra relato • ^xftat autem in duabus Romanis Biblio- 
thecis 9 nempe apud S. Andream de Valle ^ & apud 
S. Mariam de Ara Caeli • 

(r) LAURENTIUS VALLA patria Romanus, & Ca- 
nonicus S. Johannis Lateranenfis > Latinae orationis ftu- 
diofiflimus natus eft anno 1415. > & obiit an. 1457. 
(i) Operi praeennt folia XII. ^ quae occupantur 20. 
verfibus LUCIDI ARISTOPHULI SURRONEI in laudeni 
Typographiae ; turii cpiftola VALLAE ad TORTEL- 
LIUM fequitur , & tandeni index librorum y & capitum^ 
ita ut /0/. verfo hujus indicis legantur fcquentes verfus : 

Cuflos arcis Tarpeie &c. 
& reliqui , ficut jam fupra pag. gi. etiam relati funt . 
Deinde fubjungitur : 

Multus eras primum , Laure^tl plurimus es nunc 
Haec tu Meffani dona Jobannis hahes . 






X V. S A E C U L I ^i7j 

"Tii Mi— — — — — r 1^^- 

JoHANNis DE Arragonia (i) Proto- 
notarii Apoftolici Oratio habita ad Si- 
xtura IV. nomine Ferdinandi Regis una 
cum praefatione Joh. Philippi de Ligna* 
mine ; item ejufdem Joh. de Arragonia ad 
Regem Ferdinandum oratio, cam ab ur- 
be Roma Neapolira reverfus ipfi gratias ex* 
hibet de benigna fua apud Summum Pon- 
tificem receptione propter ejus litteras 
commendatitias. Impr* apud Joh. Pbilippr 
de Ugnamsne. MCCCCLXXl. in fol. (^)* 

Bbr- 



Jmprcffe funt in domo nobiUs viri JOHANNIS PHILIPPI 
de LIGNAMINE de Megina y ut fupra y Scutiferi S. D. 
M Pape . Opiis vero terminatur fubfcrlptione fupra re- 
lata . Ex his fubfcriptionibus conflat , ULRICUM if AN 
impreffiffe in pinea Regione , & id praeftitifle pro PHl- 
LIPPO de LIGNAMINE etiam fub PAULLO II- Vide ubi 
de edition, antiquior. abfque nota loci , & anni • Re- 
fert PABRICIUS lU. XX. Bihliotb. med. Latin. Tom. UL 
fag. 281. Exftat autem exe^nplar unum in Bibliothcca 
S. Mariae Arae Caeli . 

(/) JOH. de ARRAGONIA obiit m fine 3tV. faeculi . 

(«) Subfcriptio relata exftat }>oft prinium opufculum, 
fed utrumque fimuJ compingitur , & ejufdem eft cha- 
rafteris . Hujus autem fit mentio apwd MAZZUCHEL- 
LIUM in opere , cui titulus : Scrittori (f* kalia fom. /• 
Part. IL pag. 227. Exftat autem in Bibliotheca Ale- 
xandrina Archigymnati Romanac Sapientiae. 



174 rNDEX LIBRORUM 

Bernardi Justin! ANi (:v) Oratiogra- 

tulatoria ad Sixtum IV. contra Turcas no- 
mine Senatus Veneti . • . . . In domo tifkilh 
Viri ]ob. Philippi de Lignaminc Siculi Scu^ 
tifcri Papae Sipcti IV. , anna ejus primo ^ ^ 
O* millejimo quadringcntejinio feptuagefi-^ 
mo primo. in fol. (;y) • 

SixTi IV. Pont. Max. Commentaria con- 
tra errores Carmelitae . Impr.Komei^Ti. 
in fol. (^)» 

Leftura Dominigi oe S. Geminiano 

fuper fextam partem fcxti libri Decreta- 

liuip (^«) •• . • • Nulla calami cxaratione ^ 

fed quadam artificiofa karaBerizandi , ac 

im^ . 

(x) BERNARDUS JUSTINIANUS LEONARDI Pm- 
cuFatoris filius variis funftus eft legatiohibus , & obiit 
fenio confeiflus anno i^S^. 

(y) Libellus cft tantuni novem plagul^rum. Hunc 
tradlavi in fiibliotheca Vaticana nuni. 6^78. ^ & in 
Alexandrina Archigymnaiii Sapicntiae . 

(it) Ita a GUILLELMO CAVE Jppendke ad fcrlpu 
EccJeJisfikos pag. iz«. edit. anni 1705., fed valde dii*- 
bium eft ipfyra confudiffe hunc librum cum l^rcBatu 
4e Dei potenth hujus aufloris , quem feorfim ab aliis 
ejofdem opufculis ipfura ofiFendiffe probabile eft • De 
'•hoc autem fiet mentio fub anno i^li* 
. (aa) POMINICUS ex S. GEMINIANO fuit auditor 
30H. de BUTRIO > cl^rus Jurifconfultus circa medium 

XV. &c. 



XV. SAECULI 



175: 



Imprimendi imehtione campleta feliciter ••.• 
per Magijl. Adam Rot Chricum Metenjis 
diocefit anno MCCCCLXXI. , die vero Lu- 
ne ultima /eptembris . in fol. (bb) . 

EuTKOPius ) ac Paulus Diaconus de 
Hiftoriis Italicae Provinciaey & Roniano- 

rum • Rome impreffus anno Dni M- 

CCCCLXXr. die Lune , XX. men/is mail 
Pont. S. in Chrijio Patris 5 ac Dni nojlri 
Domi Pauli Divinaprovidentia Pape Jecun^ 
di^ anno ejusfeptimo . Explicit . in fol. {cc). 

Regulae ^ ordinationes 5 & conftitutiones 

Cancellariae Sanftiffimi Dfli noftri Domini 

Sixti Di vina providentia Papc IIIL Scri^- 

pte 5 O* correBe in Cancellaria Apojiolica .... 

. Date 



XV. faeculi floniit . De hoc fufe agitur apud COPPIOM 
in Vlrh inpgniius Sangmihlanenjib(4s > impr. Ilorentiae 
16^5. in 4» 

{bh) Ita hunc retulcrat MENTEtlUS in Paracncp de 
^era Typcgr. origtne fag. 7 j. , excepto , quod fcripfit 
iAttma deoembrit pro. nltima feftembrii . Exftat autem 
apud S. Marlam de Poputo» 

(cf) Praeeunt opcri oQlo foha indicis materiarum, 
quae immediate opus confequitur; terminatur vero al- 
lata fubfcfiptione . Hunc ,. aliquotque ex fuperioribus 
tion novit Cardinalis QIJIRINIUS . Exftat tamcn haeC 
editio in Bibh'oth.^ Vaticana num. 71^4» 3 i^ Ange- 
H^ra j & apud S. Marjai^i de Populo • ' 



1 



176 INDEX LIBRORUM 

Date in crajllnum a[fumptionU fuae ad /um- 
mi Apojlolatus apicem^ videlicet die declma^ 
menjis augujli anni a Nativitate Domini 
MCCCCLXXI- in ^.(dd). 

NoNius Marcellus de Lingua Latina. 
Jmpr. Romae MCCCCLXXI. in foL {ee) . 

Biblia in lingua volgare tradotta da Nic- 
coLo oi Malbrmi ••^^. Roma MCCCC- 
LXXL in Kalende d' ottobrio in fol. To- 
xni dyo {ff)* 

Ni. 



(Jti) Non aliimde editfo haec mihi innotuitj quam 
cx MAITTAIRIO , qui cam ex PROSPERO MAR- 
CHAND ^c^cpit . Ait autcm MARCflApip fe hunc li- 
brum traaafle, effe formae in 4* parvo , abfque nota 
loci j & Typographi , & quod regulas iequantur taxac 
cjufdem Canceiiariae • Ego hanc feduius per Romanas 
Bibiiothecas invefligavi > mihique afiirmaverat eruditu^ 
quidam hanc haberi jn laudata Bibliothcca Archigy- 
mnafii Sapientiae j fed ibi etiam fruftra quaefivi • 

{ec) Ita refertur* in Cataiogo Bibliotb. Meaddhnac 
impr. Londini in 8. pag* 8^« j ubi appell^tur fub hac 
nota: Romac 1471. editio frincepi . Porfan hacc eadeui 
cft, .ac iila , quam MAITTAIRE tm. L fag. 304? r^- 
fert , & in cujns fine legitur : Finito iibro iaus & glo- 
ria Chriflo MCCCCLXXL 

(ff) Horum Bibliorum titulum , ac fubibriptionc^m 
de verbo ad verbum fumpfi cx Catalogo Regio Parijino- 
tom. L ^ieolog. fag. i;, num. s88. ^ fed tamen haec 



XV. S AE C U L I 177 



I» 



MCCCCLXXII. 

NicoLAi DB Lyka (a) Commentar. in 
Biblia ex editione Job. Andreae una cum 
ejus epiftola &c. * \ 

Afpicis illttftrU LeBor 0*0, 
. . . . • . ctmtrtbuer» domum % 
MCCCCLXXI. & LXXII. in fol. To- 
mi V. (^} . ' ., 

M Ro. 

credo tSt , de qiiorum interprete , & loco impreffionis 
difput^tur intef eruditos Italiae . Sic v. g. APOSTO- 
LUS ZENUS in notis ad Pontaniniaiiam Bibiiotbecam 
ItaJicam tonu 11. fag. 421. agens de dupJici divetts^ 
Bibliorum in Jingua vuJgari editione > hancque noilram 
liabens prae manibus eam exprcfle a verfione Mal^r- 
mitana diverfam aflirmat, deftitutamque elfe agnqfcit 
vei ipfo Joco impreflionis • (^idquid fit j haec e(t 
brcvis ejns defcwptio m Tom. I. Novem textui facro 
praemlttuntur foJia indicis , & prologl S. HIERONT-t 
MI , & tituJu» Genefis coJore rubro capitali ch^ra^e- 
re imprimitur, in quo haec difcrepat ab i^lia Italica 
e)ufdem anni editione . Terminatur vero Tomus pri- 
mus cum Pfalterio • Secundys vero terminatur cum 
Apocalypfi , in oij)us fine. legitur : E il fine del nc^o 
Ixfiamento MCCCCLXXh in Kalende df dSoMo . 

(a) In Normannfci natus , ex Judaco faftus Chriftianu^ 
Ordinis Minorum regulam profefTus eft anno la^i.» 
ohiit vero Parifiis valde fenex anno i}40. 

(^) Tom, li impreffo anno I4 7i* pra^mittitur cpir 



INDEX LIBRORUM 



RoBERTi DE LiTfO (c) Opus Quadrage- 
fimate • 

Afpicli illuftrU Ledior O^c. 
.•••... talia multa /imul • 
MCCCCLXXII. die vero XVll. novem- 
hris . in fol. {d) . 

C. SvETONii Tranqujlli Vitae XII. 
Caefaruin ex editione 2. Joh. Andreae . 
*Afpicii illujiris Le&or O^c. 

talia multa Jimul . 

MCCCCLXXII. die XVlh feptembris in 
fol. ((?)• 

JusTiNi Hiftoriae ex Trogo Pompeio una 
cuni hiftoria Romana Lucii Ann. Flori^ 
edente Joh. Andrea, Af- 

ftola JOH. ANDREAE ad SIXTUM IV, data die 13. 
novemMs flf», 1471. , & In finc folita fubfcriptio: Bie 
XVIIL novembrh . In x.XXVL maii 147 *• I" l^XlV* 
januarH . In 5. X/iA martii , & in hujus fine cxftat 
cpiftola, & libcUus JOH. ANDREAE ad SIXTOM lY. 
jn favofem Typographorum fupra rclatus . Exftat au» 
tcm in fiibliothcca Angelica ^ Corfiniana > Aracaciitana 3 
& Janiculcnfi $. Onuphrii. 

(r) ROBERTUS CARACCIOLUS lycii in RcgnoNca- 
politano initio XV. facculi natus Ordinis Miiiorum te* 
gulam profefTus cft, & obiit anno 14^5. 

{d) Exftat excmplar unum apud S. Mariam de Populo • 
{e) Reperiuntur quidem AUSONII verfus de &VE- 
TONIO y fed non amplius appiret praefatio ., Exftat 
vero baec editio in Bibliotheca Arataelitaiu . 



b 



XV. S AE C U L I i^^y' 

Jfpicis ittujiris LeBor &c, 

tolia mulfa Jimul* 

MCCCCLXXII. die XXVU feptembris in 

fol. (/). ' 

TiTr Livii Hiftoriarum Romanaruin d^ 

cadi^ • 

Afpicii illuftris Le&or &c. 

talia multa fimul , 

in domo Vetti de Muximit . MCCCCLXXII. 
di<f XVL julii. in foU(g). 

C. juLii Cabsari s Commentaria de 
bello Gallico ex editione fecunda Joh. An- 
dreae una cuni ejus praefatione . Aftho 
Chrifti -MCCCCLXXII. die wro XXV, 
menjfis augufti . Kome' in domo Petri de 
Maximis^ m fol. {h) 

M a Au- 

(/) Idco praefertur hacc editio iliis JANSSONII an- 
ni 1470., & ULRICI HAN fub anno I4^j^., quia fe- 
cum editam babet rLORI HtHorlam . 

{£) In hac editione deficit epiftola JOH. ANDREAE 
ad PAULLUM II. Volumcn immediate iiKipit ab epito- 
Hie XIV. decadum^ & fequitur rerf /^r»«r codicum . In 
fine ultimae deoadis^^ legitur fubfcrjptio eb mpdo , quO 
^am hic fubjeci . Aliqui Bibliographi indicant quamdam 
LIVII editioneih hujus anni Italicat lingua expreflim > 
fcd nullo fundamento nititur eorum aflertio • 

{h) Praceft eadem cpiftola, ac in editione anni i4<^o 

una 



i8o INDEX LIBftORUM 

AuLi Gellii Noftes Atticae) qx edi- 
tiofie fecunda Joh. Andreae . 
j4Jpicis illu/frh Le&or &c. 
.#.•... talia multa /imul i. 
In dmo Petri deMaximis MCCCCLXXir* 
die VI. augufti ^ in fol. (/) . 

PuBLii Terentii Comoediae cum com- 
mentarns Aelii Donati t 

/ Afpicis iUuJlris LeSor O^c. 

talia multa fimut . 

MCCCCLXXIL die X. decemkris . in 
fol- (i) . 

M. Tu'* 



iina cutn regiSrc , & textus terminatur (gbfcnjptiond 
hic fubjunaa. Non diffitctur ipfe QyiRINJUS Cardi- 
xi^ilis hanc a priori vere deferre > nempe p%. 146. £x- 
ftat autem in Vaticana Bibliotheca num. 721^. 

(J) Non amph'us apparet praefatio Epifcopi ALE- 
KIENSIS5 praefixa editioni anni 1^6.^, , fed termfna- 
tur 5».- vcrfibus JOH. ANDREAE in prima editionc 
cxftantibus . (^aevis pagina eft gS. linearum , tum tii 
tuli capitum, & librorum > qui in prima editione 
erant manufcripti j imprimuntur in hac fecunda «l 
Exftant rn (ine 15. foHa indicis > quae terminantut 
cum ailata fiibfcriptione • Exftat autem ia fiibliothe-» 
ca CorQniana. 

' (*) Volumen incipit cum fyno{>(i vitae .TERENTII 
«um aliquibus in ipliils Comoedias obfervationibus» & 
ferminatur allata fubfcriptione • Si fides forct hal^ei^da 

LA- 



tV. ^ AE C U L I i8i 



M* ToLLii CiCERoNis epiftolae ad fa- 
miliares, Itxs^v^ komae apad Sweynbeym^O*, 
Pannartz anno MCCCCLXXII. in fol. (/) . 

CLEMENtfs QoiNTi ConlHtutionum ©• 
pus . Impr. Komae per Leonard. PJlug^ O", 
Georgium Laver MCCGCLXXlIJn foI.(»). 

Sextus Libcr Decretalium per-Xeonard. 
Pflug^ O" Georg. Laver Romae MCCCC* 
LXXIL in fol. («). 

Traftatus de inftitutione limpliGiunu* 
Confeflbrum a Patfe Fratre Antonino Ord* 
Fratr. Praedicatorum • ^ 

Seudio corre&a diligentl , fepeque hSfa 

J>er Geleftinum nomine ^ /ed re puheri^ 
num M j San-^ 

■ • ' ■ ■ ■ ■■ 

LACAILLE hm^ire * /* llbrairie pag. 17. j h"jus anni 
adhiic aliam TERENTII cditioncm abfque Coihmcnta- 
tariis apud eofdem artificcs excufam haberemui ; fed 
jpfius teftitaonium confirmationc indiget * Exftat 4iu- 
tem hic rclata editio in Biblioth, Angelica * 

(/) Haec cditio fola MAITTAIRII auaoritate inni- 
titur Tm.L pag. gi4-> nec ampiiorem dat illius dc* 
fcriptioncm . 

(tn) Hacc editio cdrtftat eit indice Bibliotbecae ex-' 
qutfitijfime HADRIANI MOETIENS , impreffo Hagae 
Cotnitum anno 175». in 8. Part. L num. ^^9* 

(«) Ita ex LACAILLE loco fupra citato pag. 18. 
Hujus tamen exfiftentiam confirmare vidctur Cardina'- 
lis QUIRINIOS pag.. 254. dicens in fine hujus libri e\- 
ft^re ofio verfns , quos fub feqncnti atticulo raferam • 



r\'i 



iSs INDEX LIBRORUM 

Saf^o in Eufcbio degentem Coenokio. 

f^i me fcribehflt Ge. Laver nomen ba^ 
bebat , 

Kome verfatus tunc ^fed Uerbipoli natus. 

Anno mitleno quater C. fep. que deno 

Bis uno jundfo y fed menfe fub februo. 

Sub quarto Sixto Pontijice Zerapbico . 
in 4. parvo (o) . 

ConfeflSonale S« Antonini MCCCC^ 
LXXII. in 4. (/>). 

Sextus Liber Decretalium^ Alma in ur- 
be Roma totius mundi regina O^c. ad Dei 
laudem^ indujlrieque eji confummatum per 

Vdal^ 

(cj Ex his Rithmis conftat , GEORGIUM LAVER 
Imprcflifie- in Monafterio S. Eufebii , ubi a Cardinali 
OLIVERIO CARAFFA iUius Monafterii Titulari adfci- 
tus fuerat > & ejus praeli corredtorem pro eo libro fuif- 
fe Religiofum quemdam iliius Monafterii • Editio hacc 
rariffima eft , ^uriquc pondere in auflionibus folvitur : 
unum enim 3400» libris Gallicis folutum videre mihi 
contigit • 

(/») Editionis hujus omnimoda eft affinitas cuui cha« 
Ta6leribus fuperioris. Hanc ergo adfcriberc GEORGIO 
LAVER nulio modo dubito , licet deficiat Typographi, 
& ioci nomen ; & forfan ob hanc ratiouem MAITTAI- 
REpag. gi2. uium tantum fimpliciter refert fub nomi- 
ne hujns Typographi . Sub una columna vero imprimi- 
tur , & quaelibet pagina eft z^. linearum • Exftat in Bi- 
Utothecg apud S» Fetrum ad Yincula • 



X V. S A E C U L I i8j 

Udalricam Gallum , O^ Simon. de Luca 
MCCCCLXXII., dic vero XIII. offoMs . 
in fol. (^). 

Conftlia Frioerici D£ Senis (r) • Rome 
impreff^. per Magijlrum Adam Kot Metenf. 
Dioce/. Clericum anno falutis MCCCC- 
LXXII. XXV. junii^fub Sixto Illl. Pon^ 
tijice Maximo^ in fol. (s). 

Ejurdem Friderici Traftatus fuper per- 
mutatione Beneficiorum cum additionib. 
Dominici de Lapi de Podioboniti • in foI.> 
abfque anni neta (t) . 

Confilia Antonii de BvrMo(u) . Ror 
M 4 me 

(q) In hac fubfcriptione aemulatus cft UDALRICUS 
GALLUS fubfcriptioncs Moguniinas SCHOEFFERJI , & 
FAUSTI • Editioncm autcm hanc tra£^avi apud S. Ma« 
riam de Popolo • 

(r)PRIDERICUS de SENIS Jurifconfultus cclcbris 
variis in Itaiiae Academiis docuit^ & pracfcrtim Pe« 
rufii • floruit autcm anno igia. 

(i) Duo hacc e|ufdcm auQoris opera fuppcditat mi* 
hi SCHWARTZIUS in indice liir&rum /acculo XV. l/ff- 
prcjforumy cdito Norimbcrgae ann* 17» 7» in ^•pog» '04» 

(f) Ex cadem forma » cx eodcm chara£^ere 3 ac prae- 
cedens > fimulque compad^um fub antiqua ligatura tc- 
ftatur SCHWARTZIUS ioco citato; iilud ergo cidem 
Typographo adfcribamus . 

{u) ANTOlllUS dft JKITRIO > patria JBoQOAicAfis » 

va- 



n 



184 INDEX LIBRORUM 

tnt impr. per Maglji. Adatn Kot Meten/is 
Dhecejfs Clericam an. MCCCCLXXII. in 
fol. max. (flf). • , 

M. TuLLii CiCEROKK Orationes . 

Hoc ingem Oceronis opus , caufafque fo- 
nenfes^ , , 

■^ai inter patres dixit-^ O* in populoy 

Tu quicutnque leges . Ambergau naius 
abenis 

ImpreJSt formis i ecce magifter Adam . 
MCCCCLXXII. in fol. (». 

Meditationcs Jqhuvnnis ob Turrecre" 
MATA fuper figtiras 5. Mariae de Minejrva . 
Die 24. decembris MCCCCLXXII. in fol. 
cum figuris editio 2. (2)* 

An- 

Variis in Italiae locis Jutifprudeotiain profeiTu^ eft^.o* 
biit autem Ferrariae anno i4oS. 

. (x) Ita mihi conftat ex SCHELHORNIO in tom. tlU 
Mifcellaneorum Upfienfium pag* 68, 

(jy) Rariffima haec editio communlter ab eruditis 
^dfctibitur ADAMO ROTj quia nuUus alius agnofci- 
tur Typographus hujus nominis > qui ante annupi 14.76« 
praela habuerit • In fine autem leguntur quatuor relati 
verfus cum anni nota . Haec autem in audiione libro- ^ 

nim DOM. DVtAY Parifiis anno i^i^ vendita fuit ' 

loo. llbras Galliae; In altera vero librorum Cardinalis \ 

DUBOIS 100. florenos , i 

(%) Prodiit cumi iifdem omniiio ^harafleribus ULRI- 1 

a 1 



at w fc i&ii rfT' w^ 



XV, S A>E C U L I iSj 

Antiquae Decifiones Rotae Romanae) 
colle(5tore>& editore Guillelmo Herborch 
Alamanno. in foK max« {aa). 

Novae Decifiones Rotae Romanae ex 
ejufdem Hekborhii editione • Jlma m 
urhe Roma tottus mundl regina^ O* dl^ 
gnijjima ttmperatrix ^ quae Jic ut prae cae* 
terii urbibui dignitate praeejl , ita ingenlo^ 
Jis virii eji referta ; non atramehtopluma^ 
U y neqtie Jiylo aereo ^ fed artijiciofa qua-^ 
dam adinventione imprimendl ^ feu cbaram 
Berizandi Jic effigiatum ad Dei laudem ^ in* 
duftrieque eft confummatumper Vdalricum 

Gal^ 

iCI GALLI , ac editio anni 14^7. Hujus autem aniplam 
exhibent dekriptiontm jKchtiones Cottingcnfe} Germani* 
iae ai diem martii ann. 1760. pag. »65, , & fequent.^ 
tcfte MEERMANNO Origin.^Typogr. cap. VIII. pag.zo^.^ 
& cap. JX* pag. 250. .Praeterea cxemplar altcrnm cx- 
ftabat apud DOM. DUFAr Parifiis, ut in Catalog^ 
mim. 4^41* 

Xaa) Editio haec <;aret anni j lcci i & Typographi 
indiciis.3 fed cx eodem cbarad^cfc in codem voluihimb 
compingitur 3 ita ut cvidens Qt ftiiiTe imprcfiam prO 
prima parte totius voluminis • Mihi 4iutem contigit 
iianc invcniile feparatam , & tx. boc priorum^- pofiefib*' 
^rum 3 aut pro prima vice librps compingentium vitio fcr 
cutae funt innumerac illae editiones j qua^ nunc alio ti* 
tiiJo defignari nequcunt , quam hoc ; Ahfftc nUif Qnni 
pota editio • . 






f 



k 



iS6 INDEX LIBRORUM 

Galltim > 0^ Slmonem de Luca anno Domu j 

ni MCCCCLXXIL , dle vero XX. novenh 

hrh . in foL max. {bb) . n 

CatULLUS ) TlBULLUS 9 PROPERTIUS ) \ 

Statii Sylvab . Tabula Itbrdrum , qui - \ 

funt in praefenti volumine : Albius Tibul-- 
lus ) Elegsaefcriptor optimus Akrelius Pro^ 
pertius Bevanus ) Clarif/imi poetae Catulli 
Veronen/is Epigramma^ Pub. Papinius Statius 
Syharum . MCCCCLXXII. in fol. (cc) . 

DoMiNici Cavalcha de vico Pifa- 
no (dd) PongiaJLinguae . Romae in domojoh. 

Phi- 



{bb) Hoc opus una cum fuperiori unum conftituunt 
volumen formae maximae • Exftat in Bibliotheca Cor- 
finiana. 

(cc) Licet hujus» editionis taceatur iocus , & Typo- 
grapbus 3 vere tamen fe produnt chara£leres ULRICI 
HAN. His faepe poetis adhuc adjungitur Horatius ex 
eodem charaftere » & ita fe aliqua prae manibus ha- 
buiife exemplaria cum primiori adhuc fuperftite eorum 
intcgumento teftatur GUILLELMUS DEBURE Biblicgr. 
inilruB. num. 1642.^ i3t num. 1711. Hujus autem ge- 
neris exftat exemplar unum in Bibliotheca Corfiniana cum 
notis manufcriptis ANGELI POLITIANI . HORATII 
exemplar feorfim compa£^um 3 quod habet commetaria 
30H. ALOYSII TUSCANI Advocati Confiftorialis , rc- 
peritur in Bibliotheca Janiculenfi S« Onuphrii • 

(^^ DOMINICUS CAVALCHA ex Ordinc Praedica- 
torum floruit intcr Afceticos XV, facculi . 




pM— ^i iiwu iii J ii ■■III» i H t I I I jll l I . i i i i uj ii mmmt^^^ 



> XV. 9- AE C U L I . 187 

PhiUppi de Ltgnamlnc ShuUyO^ Sixtl UlL 
familiaris MCCCCLXXH. in fol. \ee). 

JoH. Treviensis Ord. Minorum (/*) 
Oratio de Adventu veri Mefllae habita cp« 
ram Sixto IV. Domihica. II. Adventus an- 
hi i^ji* Impre/. in domo Job. Pkilippi dc 
LignaminC Mc/fanen/is . S. D. N. familia^ 
ris ^ anno cjuxfecundo ( 1 472. ) in fol. {gg) . 
D. Ambrosii libri dcOfficiis. //^/&/.(£ri&)* 
_^ . Si- 

{ec) Huic praeeft epiftola JOH.PHILIPPI de LIGNA^ 
MINE ad MATTHAEUM Ahbatem S. Placidi , in qua 
iiucr cetera anecdota dicit , fs jam fecundum annum Rth 
Mae^agere.... , & ab eo imprktjfe CHJINTILIANUM, 
SVETQNIUM, LEONEM, LACTANTIUM, AMBRO. 
SIUM * Officiis i LAURENHI VALLAE elegantias , 
HORATII opufcula 8cc. Exftat autem in Regia Biblio- 
theca Parifienfi tom. II. Theolog. fag. 555. 

(/) JOH. E TREVIO e Ducatu Spoletino Ordinem 
Minorum profeflus eft , Procuratorque Gcneralis ^aftus 
muita fcripfit , qqae refett WADINGIUS pag. axy. Scrl- 
ptorum fui ordinis , fed hanc orationem ignpravit . O* 
biit autem iSueirae circa annum 1478. 

(gg) Conftat tantum decem plaguiis . Exftat in Bi- 
bliotheca AJexandrina Archigymnafii Sapientiae . 

(hh) Compaftum eft illud una cum fuperiori cX co- 
dem prorfus charaaere • Licet crgo carcat anni^ 
loci, & Typographi nota , JOH. PHILIPPO de LI- 
GNAMINE tamen debet adfcribi ; aliunde cnim hnjus, 
^mquam ab ipfo /am impreffi m^otio habetur in prac* 



V j,.i 



j88 INDE^X LIBRORUM 

. mmmmmmm mmmmmmmm mmmmmmmmmmmmmm^ 

SixTi IV. Epiftola ad JoK Mocenigo 
Ducem Veoetiarum de componenda pace 
cum Duce Ferrariae . ^oh. PbiUppus dc Li- 
gnamine . Rofnae MCXrCCLXXII. in 4. (//)• 

Dyni Mugbllani {kk) Opus de Regu-^ 
lis juris, Impr. Romae anno MCCCCLXXIL 
in fol. (//). 

TuoMAE DoRNiBERG (^i^) Aureola ex 
fuaviflTimis:) falutiferifque floribus gloriofi 
Confefforis B. Hieronymi contexta • Impr. 
Romae MCCCCLXXII. in fol. {nn) . 

Confilia JoH Calderini {00)"^ & Gasp. 

ejus 

fationc libri infcripti : f-ongia Unguae , dc quo fupra (dd) • 
Quaclibet pagina cft jo. lincarum . Exftat antcm in 
Bibliothcca Alcxandrina Archigymnafii Sapientiae j & 
apud Abbatcm DE ROSSl . 

(ii) Exftat in Bibliothcca Vaticana fub num. lojii. 

(kk) DINUS dc ROSSONIBUS patria MugcHo in a- 
gro Florcntino floruit circa annum iiH$.y obiit autem 
anno igog. 

(//; Exftat in Bibliothcca Yaticana fub num. 5 2 74» 

(mm) THOMAS DORNIBERG patria Mcmmingac in 
Svcvia^ dccrctorum do6lor cclcbris floruit medio fae- 
culo XV. , & obiit circa annum 1486. 
, (nn) Hunc refcrunt MAITTAIRE fag. gii., OR- 
LANDI fag. gij.^er FABRIGIUS Bibliotb. md. La* 
tinit. 7m. IL edit. PataTf. pag. 61. 

(oq) J0HANN£$ GALDERINUS fuit patria Bono- 

nicn- 



M 



XV. S AE C C L I 189 

ejus filii y reda^a fub. congruis rubricis 
per Doaiinicum de S. Geminiano. RQmafi 
impref. per Magijf^^ Adam Ra^ Clericum 
Metfnf DioeceJSs MCCCCLXXII, XXIUI^ 
mettfis decembris • in fol. max. {pp\ . 
' Oi.i>KADr OB Lauob {qf^ CortliHa ju» 
ridica. Impr. per Magift. Adam Rot Me^ 
tenf Dioecejis , anno Jaiutis MCCCC- 
LXXn.>^ SiMo Hll. Pont. Max. in fol. 
max. (rr)t 

. L» ApuLBii Madaurenfis opera « Imprm 
Romae MCCCQLXXIL in fol. editio 2. 
Romana {ss}. 

Akqrli de Gambelion <bus (tt) Tra- 

nienfis, ftoruit circa annam ig5o. Dc to , & GASPA- 
RE ejus filio fufc diflerlt PANCIROLLUS Hi. III, M 
cUrii legum intcrprciibus cap. ai. 

{^fpy £.x,ftat autem apud S, Mariam de Populo • 

(jj^) OLDRADUS de PONTE patria Laudenfis ; Dt 
NI auditor > & JOH. ANOREAJB BononienGs amictiTi. 
nnus y in variis. Italiae Academiis |us docuit > Ca^us efl; 
Advocatus Confiftorialis 4 & Avcnioue obiit anno \ii%. 

(rr) ^xftat autem apiid S«Mariam de Populo. 

(h) Editio h^c .reqenfetur ab ERNE5TO "tom^ IIU 
uo^oat cdh. ^ibliotk. I^tinac Fabricii pap 57- > (^1^*^ 
hancque dicit ad(^rv<iri l<it>fiae in Blhliothcca Fauliina^ 

{tt) ANGELUS GAMBILIONUS patria Aretinus. iti 
variis Italia.e Acad.eniii$ )us docuit > Bo(]jt>Qiac fc. > & 

Fcr-. 



190 INDET LIBRORUM 

6tsit\xs maleficiorum cum multis additioni- 
bas ultra primafn ejus lcfturam . Annofa^ 
lutis fnillef. quadring* feptuag. fecundo 5 
iit vero decima quarta menfis novembris^^ 
fedente Sixto quarto Ppnt. Max. 5 ann§ 
pontif. ejus feeundo • ih fol. max. (uu) . 

MCCCCLXXIII. 

Strabonis rerum geographicarum li- 
tri XVII. latinc ex verfione Guarini Vero- 
nenfis 5 & Grcgorii Typhernatis • 
Afpicis illuflris Le^or ^c. 
. ••••., . taiia multa fimt$l . 
MCCCCLXXIII. die vero venerh Xll. 
men/is februarn . Editio 2. Romana in 
fbl. [a). Ni^ 

Ferrariae medio XV. faeculo , de quo xride PANCIROL- 
\XMUb. IL de clarh kgum interpretlbr^s cap. loi. 

(uu) Rcticetar in hac editione nomen ADAMI ROT, 
fed reipfa cx eju» officina prodiit . Apud SCHWARTZ 
in indice fupra cltato pag. 106. alia eiufdem au€^oris 
reperitur editio , cujus fnbfcrlptio dilqiiilitionis ma« 
teriam fuppeditat ; ctenim legitur in- fine : 

Petrus add nmtm opus boc imprefj^t, in urbe i 
\ lUic nuUus to fcripferat ere prjui . 
MCCCCLXXIL in foh max. . ^:. T 

(o) MAlTtAiRE contcndit editionem hahc cflc cam- 

^ » dcm 



M^^tfli 



X V. S AE CU L I 191 

NicoLAi Perotti Sypontini Epifcxjipi 
Rudimenta Grammatices . 

Afphis illuftrh Le^or 0*c. 

talia multa Jimul. 

MCCCCLXXIII. dh wro XIX. menjts mar^ 
tiiiti foK {b). ^ Va- 

dem omnino cum editione fuperlori abfqiie anni nota 
fub anno 1471* > q^iia in opere pagina abfolute paginae 
refpondet . Sed temcre judicavit e.rnditus Annalifta ; 
namque in ea deficit epiftola JOH. ANDREAE ; tum 
tituli librorum , qui in prima erant manufcripti , in 
hac imprefli habentur ; deinde fubfcrlptio prioris erat 
o£lo verfuum y haec vero fex habet tantum ; ac tan- 
dem iegebatur fubfcdptio poft . iodicem foliorum ^ & 
capitumj qui in hac non amplii^^ apparet» fed imme- 
diate fequitur textus au£loris • Potidimae vero ejufdem 
obicftioni occurro animadvertcns , docere cxperientiam 
faepe unam editionem haberjl ^ feu. iafervire loco lAa- 
nufcripti pro alia concinnanda , ut nimirum pagina.pa- 
ginae refpondeat ^ fufFcdiis quibufdam compendiariis 
notis i quac iocum parant verbis immutatis , aut fup- 
preffis y aut adje^is in nova editione . Pro exemplo ha- 
bcantur duae editioncs OfficierHm CICERipNIS Mogun- 
tiae peraftae anno 146J., & JUSTINIANl Inflituthnet 
in cadem urbe editae anno i47£,, & aano i4^?^« Pa- 
ginae ^nim (ibi accuratii&me refpondent , attamen pro- 
pter compcndiarias notas, quas ipfe infpexi in utra- 
quc « mihi conftat c^s omnino difierrc • Exftat baec 
Romana editio in Biblioth. SS. Triaitatis dc Montibus 
in CoHe Hortulonim» 

(b) Exftabat apud GA(JNATArfiV«ia»a* IJJ^.> ubi 
datur cjus defcriptio. 



192 INDEX LIBRORUM 



VAtERii Martiali s Epigrammatum libru 
Afplch tlluftrh Lector O^c 

• .....• (alia multa Jsmiil^ \ 
MCCCCLXXIIL dh ultlma aprilis \ ia 

foL (0- 

C. Plinh Secui?di Hiftoriarum natura* 
Ijum libri XXXVIL 

Afpicii illuftrii LeBar C^f. 

\ . tali» multajimul . 

MCGCCLXXIIL die veneris VII. mii- m 
fol, Editio Romfina fecvinda (d) . 

Po^ 



(c) Hiijus dcfcriptio habctur apud GOILLELMOM 
DEBORE BibUograpHe iniir. num» 28 ij. 

' (/) Editionem hanc omnino a prima differre , affiiv 
«lat Comes ANTOMIOS JOSEPHOS a TORRE REZ- 
ZONICI in fuis Plinianis dif^uifttionih4i tQm. h fag. 
a^i., ubi ait , hanc mendofiflimam cffc 9 fecus vero 
priinam . Nort ftetit ergo promiflis JOH. ANDREAS, 
qui in praefatione ad primam editionem alteram x:ot^ 
rc6liorem poHiccbatur * De hac editione vidcndus eft 
ERNESTOS in BibHoPi. Latin. PABRICII rotn. II. fa- 
gina 187. Pkres, inter quos TIRABOSCHIOS , PAI^ 
TONOS, BANDINIOS, LAMIOS , & ARGELATOS, 
contcndnnt hoc anno impreffam fuifffe PHnlanam verfio^ 
nem Italicam apud COKRADOM in domo dc Maximis 
fccundum LANDINI verfionem j fed Comcs a TORRE 
REZZONICI Tom. II. totus in eo cft, ut contrarium 
probet • Exftat hacc^ editip i« Bibliothcca Janicul^nft 
4« Oniiphrii, 



XV. S AE C U L I ,(,j 



PoLYBii Lycortab Megalopolitani hi- 
ftoriarum libri , qui fuperfuxit, ex verfio- 
ne Latina Nicolai Perotti, 

Afpich illujlrh LeBor &^c. 

. . . . • • • • falia muUaJimul ^ ^ 

MCCCCLXXIIL diejovh uhima deeem^ 
bris . in fol. {e) . 

Aristotelis Sragyritae Ethica ck infer- 
pretatione Leonardi Aretini. 
Afpicit illujiris LeBor O^c. 
..... . . talia multa fimul . 

MCCGCLXXIIL in fol. (/). 

Meditatibnes JoH. n^ Turrecremata 
pofitae , & depidae de ipfius mandato in 
Ecclefiae ambitu S. Mariae de Minerva • 

N . Non 



- (e) Rariflimis libris adnumcranda cft hacc POLYBII 
cditio; vix ttiim in urbc Roma invcnitur ^ & tcftci» 
GUILLELMO DEBURE , in tota Lutctiac; urbe nw9i 
exftat cjuiclem cxempiar. Opcri autem praceft PSRQTr 
JI prae&tio ad NICOLAUM V. , quae duo occupat for 
lia , & in ^nt lcgitur alJata fubfcriptio . Exftat autem 
in Bibliotheca AngcJica Auguftincnfium . 

(/) MAITTAIRE ^nnal. Tjpogr. TCm. h annixill- 
t^i* i^9* Jibrum hunc mihi fuppcditavit .^ Cum hoc an? 
no foJuta fit focictas ARNOLDI, & CONRADI, noa 
affcquor proinde , cur in fubfcriptionibus Jibrorum a fc 
editorum hoc apno fctnpQt omikrint in /icdiim .Jrairum 
dc Mfximh , 



1^4 INDEX LIBRORUM 

Non atramento plumall ^ calamo , ncque 
Jlylo aerco > fed artifichfa quadam 0*c. per 
Vdalrlcum Gallum Alemannum , O* Simo- 
nemde Luca anno D^w/»/ MCCCCLXXIII., 
dle vero XVll. oBobrU 9 regnante Sixto 
§luarto Pontifice Maximo • Editio Roma- 
na tertia in fol. cum figuris {g). 

JusTiNiANf Inftitutiones ..u Impr* Udal- 
ricus Gallus , O* Simon Nicolai de Luca 
die X. aprilis MCCCCLXXIII. in foi. 
max. {b). 

DuRANOi Rationale Divinorum officio- 
rum iT Praefens praeclarum opus Romae non 
atramento &c. per Udalricum Gallum , O^ 
Simonem Nicolai de Luca . A. D. MCCCC- 
LXX1IL///V XXI U. menfisjunU. in fol. (/). 

Sum- 

(;) Exemplar unum exftat in Cafanatend fiibliothe- 
ca, fed tria defunt in eoifolia» cum conftare deberet 
ex II* foltis • lidem fimt charaf^eres » <]uibus pro pri- 
ma , & fecunda editione ufus eft UDALRICUS G ALLUS . 

(*) Immerito ergo a HIERQNrMO BARUFFALDIO 
Jun. pug. ^4. opufculi fuperius laudati editio hujus 
operis ab ANDREA GALLO peraAa annoi^^j. prima 
appellatur ; ' In ea enim dies mcnfis tacetur « Noftra au- 
tem exilat s^ud S. Mariam de Popuio . 

(/) Titulus operis chara6kere mujori rubro imprimi- 
tur. Quaelibet columna eft 5 ^. linearum , Habetiir hoc 
opus in Bibliotbeca Arae Caeli , & S. Marlae de Fopulo * 



X y. S A E C U L I ,95 



Sumtna Henrici db Segusio Cardina^ 
lis Ofti^nfis • . . • Mtna in urbe Roma totlm 
mandl regina O^e. per Magiftrum Udalri^ 
<um Gallum Alamannum , &• Simonem Ni-^ 
colai de Luca anno Dom. miUef quadring^ 
fepting^ tertlo , die vero ultima menfii a^ 
prilis . in fol. Tomi duo {k). 

ViRGiUJ Maronis opera cum aliis opu- 
fculis . In alma urbe Roma ^c. Eft con^ 
ftimmatum per Vdalricum Gallum > O* Si^ 
monem de Luca anno D^WtMCCCCLXXIIL^ 
die vero II 11. menfts novembrit 9 Pontifi- 
catu vero Sixti divina providentia Papae 
quarti ^ anno ejus tertio . in fol. (/)• 

N 3 Cle- 

\k) HENRICVS de BARTHOLOMAEIS patria Scgu- 
fienfis , feu cx Sufa Vedcoiontano oppldo ex Archicpi- 
fcopo EbrcduDcnfi Jn Gallia Cardinalis cft retiunclatus 
anno i»6g. , & obiit anno 1*71. JABRICIUS J?/^/fo/i6. 
med. , ir infr. latlnip. Ub. VlIL p(^. ais^, 6* TIRA- 
BOSCHIUS in opcrc , cui titulus : moria delfa UtUra^ 
tura Itallan. tom^ ly. fag^ ^09. aflerunt » banc cditio- 
nem alia ctiam Romana anni i470.fui£rc pofteriorem. 
Scd hoc probationc indigct • Noftra autcm repcritur in 
Bibliothcca SS. Trinitatis dc Montibus in Colic Hoi:- 
tulorum • 

(/) Operi praemittuntur ai. folia , 4}uae cum indi- 
ce librorum cxhibcnt vitam VIRGILII cum aiiis opu- 
icuiis 3 quac ad cjus opcra fpc^Unt » Scquitur tcxtus 

au* 



1^6 INDEX LIBRORUM 

Clemctttinarum opus unacum gloiTis Joh. 
Andreae Bononienfis ..,. Alma inurbe Koma 
totim mundi regtna &c. per Udalricum 
Gellum , O* Simoft, Nicolai de Luca M^ 
CCCCLXXIII. , die vero fexta menfii jw 
nii . in fol. max. (w) . 

RoDERici Zamohensis Speculum vitae 
humanae .... Romae in damo nobilii virijob. 
Vhilippi de Lignamine Meffanenfisejufd. S. 
D. N'familiaris , anno ejusfecundo (i 473), 
itltima die menfis fulii . in fol. (») . 

Framcisgi Cardinalis de la Rovere tir 
tuli S. Petri ad Vincula ( poftea Papae Si- 
xti IV. ) opera; fcilicct de fanguine Chri- 

fti, 



■ I f ■ 



/aiiiaoris'. & terminatiir fubfcriptione , quam partim re- 
tuli, fed eadem omnino de verbo ad verbum , ac 11- 
l^ fub anno 147*« Tclata in DcdftoHfhui Rotue Rom^ 
nae . Tantam charaf^erum hujus editionis afferit GLHL- 
LELMUS DEBURE num. 7.66$. effe fuigularitatem , ut 
(i deeffet anni nota , peffet pro una ex primis Typo- 
graphiae produ6tronibus haberi • Mihi autem banc vi^ 
dere non contigit . Exftat vero in Regia Bibliotheca 
Parifienfr 7*^w. L htman. litur. fag. 1^9* 

(f/j) Exftat apud S. Mariam de PopuJo • ■ • 

(») Semper praceft operi auftoris praefatio ad PAOL» 

LUM n. , & in fine exftat allata fubfcriptio cum in- 

dice quatuoB foliorum • Hanc babent Bibiiothccae An- 

gelica, & S. Mariae de Popiilo. 



'^^ 



•^^53^ 



H V. S A E C U L I ^ i(,7 

fti, de potentia Dei , & de fiituris contin- 
gentibus. MCCCCLXXIIL pontlfich ma- 
ximi Siictf quarti anno ejus feeundo . in 
fol. in toto ex igi. foliis (a) . 

N 3 Le 

(p) Operi praeeft cpiftfla auftoris" ad PAULLUM II. 
ex 1 7« lineis y & fequiiur prinia pars > quae eft 1 1 o. 
fdliorum ( tanien abfque numeri^ )• Secunda pars vero 
cft 1 2« tantum folionim , ia cujus fine foU wfo eft 
rtgifirum foiiorum priihae y Sc fecundae partis i quod 
terminatur his chara^cribus G O D* > & fequitar 

A L. 
tertia pars de futuris contigentibus > cujus foL primo 
verfo legitur praetatio JOH. de LIGNAMINE . Feceram ,' 
SanBiffiMe Pater , tuae SarBitatii de fanguine Chrifii , (y 
de potentia Vei libelfo% fere trecentos imprefforio artificio 
ttQfcribi y quibus multos viros dignitate y & feientia infi^ 
gnes donavi , ut per omnem orbem tuae SanBitatis^laudes 
diffunderem.^.4.^od eo libentius feci y quod non ficuti 
multi futura contingentia neque vera , neque falfa y fed ' 
aut iera , aut falfa effe crediderim , tuae Beatitudinis fin-^ 
tentiam imitatus : id autem tunc certius credam y cum ali» 
qttod contingens beneficium futurum effe i & mihiconcedi tui>, 
SmBitas determinabit . Pale feliciffimey PATER BEATIS- . 
SIME, & iOH. PHILIPPUM de LIGNAMINE Meffa- 
nefi tuae SanBitatis fermm fideJilfmuT^ commendatum fu-- 
fiipe • Haec pars cft 9. tantum foliorum y in qoorum 
fine iegitur aliata fubfcriptio . Ob defe^um hujus ter- 
tiae partis in aliquibus exempiaribus , dixere nonnuUi 
editienem hanc carcre anni , & Typographi nota. Ita 
lONTANINIUS. in Catalogo Biblioth. Card. IMPERIA, , 

LIS 



. . ^ 



198 INDEX LIBRORUM 

Le opere » cioe le Rime di Francefco 
Petrarca. 

MuUttt erai primum , Vetrarcbe : plu' 
r.imat es nunc-i 

, Nec iu Mejfanl' dona Jobannh bahes * 
Sedente Slxto 11 It* Pone. Max anno Chrf- 
//MCCCCLXXIII. ini^re/fus eft bU llbeU 
lus Rome in domo nobills viri Jobannit 
Pbilippi de Lignamine Me/fane ^ ejufdem 
S- D* M famil/aris , anno ejus fecundo , 
XX- die menfis maji . in 4. {p), 

LIS fag. 4 J 5 . , rABRICiOS Biblhtb. med* LatlnU.. foky 

Ph pag* I97* 3 Cr ind€9c Bibliofb.felkrianae pag. 4g. 

Iu Bibliotbeca noftra SS. Trinitatis de Montibus in Co^ 

Je Hortuiorum cxftat cxemplar ipfum a JOH. PHlLlPPO 

dc LIGNAMINE SIXTO IV. oblatum , & rubro panno 

\ velours ) coopcrtum . 

' (/) Italica Epjgrammata , vulgb Sonetfi 9 antecedunt, 

quae i^i.folia occupant; hacc fcquuntur Triumpbi» 

qui funt foiiorum 40. y dcindc fcquuntdr fex alia folia^ 

qnae vitam PETRARCHAE, & alia opufcula ad ejus 

opcra fpcfifcantia referunt , in quorum fine lcgitur alla- 

ta^ fubfcriptio • In hac editionc poft Caftitatis' Trium«- 

phum "^untur ai, vcrfus in laudem hujus virtutis , 

qui in anteccdentibus cditionibus defiderahtur • Libris 

rariffimis dcbet haec editio annumerari, ac in ea efTcm 

fententia , ut crederem-non parum huic raritati favif- 

fe Ecclcfiafticum minifterium, fecreta fupprcffionc c-^ 

xem- 



^-^- 



^^ 



X V. S A E C U L I 199 

Jacobi Camphari (f) di Genoa dialo-- 
gi de inimortalitate animae in lingua Ita- 
liana y una cum praefatione Joh* Philippi. 
' de Lignamine ad Dom* Antonium de Rue* 
re Nepotera Sixti IV. MCCCCLXXIII. dh 
1. februaril j ?• M. Sixti quarti anno ejus 
fccundo . Completum ejl hoc opus in domo 
JoL Pbitippi de Lignamine familiarii &Cp 
inaifol. (^) • 

Aeneae Sylvii ( Pii II. Papae ) libel- 
lus de Curialium roiferiis una cum prae- 
fatiane Joh. de Lignamine ad Francifcum 
Piccolomineum Cardinalem Senenfem . 
MCCCCLXXIII. die tertia menfn martii 
imprejfui eji hic libellui in domo Joh. Pbi^ 

N 4 ///>- 



xemplarium . Immerito APOSTOLUS ZENUS Tm. 111. 
epiflohrfm peg. jyi. affirmavit hanc editionem prodiiL 
fe anno 14 74- Romae. 

(q) JACOBUS CAMPHARUS Ordinem PtacdiMtonim 
profefTus claruit SIXTI IV. tempore . Nibil aliud de eo 
v^M fnppeditat ALTAMURRA in Bibiiotheca fuiordinis • 

(r) Prae&tio fic habet : /ilffiltaum opus d€ immorfa* 
lifau animac 3 vir fpcB$fi0mc $ ab imprcfforibut mcis > 
ctsi potiui dcdicarcm , quam tibi , cujus laborc , & indu* 
Rria id Oicmplar acccpcram &€• Opus totum conftat %6. 
capitibtis , & allata fubfcriptione terminatur . Bxftat ia 
Bibliotheca Aiexandiina Archigymoafii SapieBtiac. 



20O INDEX LIBRORUM 

lippi de Lignamine S^D.N. Sixti IV. fa^ 
miliaris . in 4* (x) • 

Orationes ) fed Homiliae Sj. S. Joh. 
Chrisdstomi e Graeco in Latinuraverfae 
per Joh. de Trevio ord. Minorum , una 
cum ^us orationibus de humana felicita*- 
te habita coram Sixto IV. II. idus martii ) 
& de immortalitate/anima,e corain eodem 
nonis decembris anni 147J. Imprefa /^- 
mae in domibut Pbilippi de Lignamine^ 
Mejfanenfis anno 1473. in foL (/). 

Confilia Pauli de Castro \u) utriuf- 
que juris doftoris .*.• Per venerabiles viros 
Vindelinum de Willa , Theobaldum Senebe- 
cher artium liberalium Magi/iros j O* Joh. 
Reynardi Romae impreffa anno fai. M- 
CCCCLXXIIL 3 die vero menjis junii deci^ 
ma ) prima pars finif feliciter . in fol. max. 

Ejuf- 



(5) Conflat gi. tantum foliis. Exftat in Bibliotbe- 
c^ S. Mariae de Populo • ' 

{t) Jam fupra dc JOHANNE de TREVIO diftum 
eft • Haec autem ejus operum editio ita mihi fuppe- 
ditatur a WADINGIO in fuo * Scriptortbus Ord. Mi^ 
nof^um fyUabo fag* 227. 

(«> PAULLUS ex CASTKO oppido lalifcorum oriun- 
du8 3 Jurifconfultus celebris Senis ^ Fiorentiae > & Pata- 
vli jus docuit» ^ obiit x;irca annum 1440« 






iSL. 



'i . 



I 



XV. S AE C U L I aoi 

Ejufdem pars fccunda aff^^o faU millef. . 
. qua^rlng. feptuag- tertio , fedente Sixto I Fl 
Ponti Alax^in fol. raax. (:v). 

'^ MCCCCLXXIV. 

NiGOLAi Perotti rudimenta Gramma- 
tfces ...iln alma urbe Roma in ^domo no^ 
bUh viri Petri de Maicimis non atramen^. 
to 5 plumali calamo , neque aereo Jlylo , fed 
artificiofa quadam adinventione imprimen* 
di^ feu caraBerizandi opus Jic effigiatum 
eji ad Dei laudem , indiftrieque perrMagi^ 
ftrum Arnold, Pannartz Alamannum an^ 
^o falutis MCCCCLXXIIIL, die fecunda 
menjis decembris ^ fedeH. Si^to Pont. Max. 5 
anno ejus quarto . in fol, {a) • j 

S. Au- I 

(x) Uterquc Tomus maxitnae forniae exftat apud\ 
S. Marjara de Populo . Hunc autem SENEBECHERUM' i 

Typographum ignoravit MAITPAIRE . Editores autem j 

fuere JOHANNES BAPTISTA de BRENDIS Comes Pa- i 

latinus , & Advocatus Confiftorialis , & BARTHOLO-^ | 

jMAEUS de BALGIONIS de STABIA in officio Vicariaw 1 

tus Orbis Auditor , qu; parti II. monitum fingulare J 

praemifetunt . ** ' . » 

{d) Ex fola MAITTAIRII relatione pag. ^40. nobii 
iDnotuit-haec editioj qaae fi cxfiftat^ folus libsi; eft^ 

. . ^ucm 



202 INDEX LIBRORUM 



S. AuGUSTiNUsde civitate Dei .... Alma 
in urbe Roma &c. induflrieq:^ eft confum- 
matum per Udalricum Gallum jilam. , O^ 
Symonem Nicolai de Luca Anno Dom. M* 
CCCCLXXIIII.y/> vero llll. menjii fe^ 
Inruarii &c* in Fol. {b). 

D. Thomae de Aquino Secunda Secun- 
dae. Alma in urbe Roma O^c per Udat- 
ricum Gallum , O^ Symonem Nicolai de 
Lucay MCCCCLXXIIIl. in fol. {c). 

Lactantius de Divinis inftitutionibus • 

Al- 

quem ARNOLDUS a SWEYNHEYMIO feparatus hoc 
anno ediderit. Omni adhibita diiigentia iibrum hunc 
reperire non potuf . Quis fcit, an in aliquo excmplari 
cditionis horumce artificum anni I47g* PANNARTZ 
folium ultimum fubfcriptionis non mutaverit i Fabulo- 
fam elTe editionem AULI GELLII hujus anni ab AR- 
NOLDO vulgatam affirmare non dubito > quia ex au- 
^loribus 9 qui eam memorarunt ^ nemo eft , qui ejus 
exfiftentiam affirmare praefumat . 

(J?) Subfcriptio eft integra > qualem eam retuiimus 
anno 1472* ^n Dcciponibm Rotac Romanac . Editio haec 
eft elegans fub una tantum columna ^ licet adhuc in 
ca deficiant numcrl ^ ftgnaturat ^ ac cuftodc^ , Exftat au- 
tem in fiibJiotheca Corrimana j tuni habetur exemplar 
aJterum ^ in charta maxima in Cocnobio Omacenri 
Minimorum apiid Sequanos. 

(0 Exftat exempJar in fiibliotheca Kcgia ParificnG 



wmrm 



XV. S AE C U L I 



203 



• . • Almain urbeRoma ^c.per IJdalricum 
Gallum , O^ Symonem de Luca , anno Dom^ 
MCGCCLXXIIII. , die Xll. februarii . 
in fol- (//). 

S.Cypkiani opera — P^r VdalricumGaU 
lum^ & Simonem Nicolai de Luca MCCCC^ 
LXXIV. in fol. (e) . 

Gregokii IX. liber decretalium cuoi 
gloflfis. Bernardini Parmcnfis . jtiima in ur^ 
he O^c. perAJdalrieum Gallum ^^ & Simo^ 
nem Nicolai de Luca dle XX. feptejnbrii 
-MCCCCLXXIIII, in fol. (/) • 

Gui- 



(S) Praemittuntur textui au£loris epiftola JOH. AN- 
DREAE ad PAULLUM II, y quae reperitur in editio» 
ne hujus audloris anni 1470. , & alia ANGELI CNEII 
SABINI Poetae laureati ad DOMINICUM dc DOMINI- 
CIS Brixienfem Epifcopum^ in qua fe vocatum dicit 
ab UDALRICO GALLO , ut huic novae praecjGTet edi- 
tioni LACTANTII. Haric autem epiftolam refert Ctf- 
ialogui Smithianui pag* igg. Exftai autem in fiiblithe- 
ca Vaticana fub num. 5» 7 8. 

(0 Ab uno MAITTAIRIO pag. z^x. ex relatlone 
LOESCHERII in Stroniatio Differtationum refertur . 

(/) Exftat in Bibliotbeca Angclka > & apud S.Ma<* 
riam de l^^pulo • In hujas autem fine exftant ^ridam 
vcrfus y quorum nonnulli funt de inventione artis Ty« 
pographicae 3 honnulli yero de excufatione Cleri de fua 
ignorantia ob librorum carentiam ; tum ad hanc Bi- 

Wio* 



ao4 mDEX LIBRORU-M 

^ GuiLELMi DuRANTi (^)Specu!4im juris. 
.... Explicit quartum volumen fpeculatoril 
cum additionibusJob.Andr.^^ Dom.Baldi ... 
Imprejfum Rome per venerabilem Magrm 
G^orgium Laver deUerbipoli adjuvante ..... 
Job. Aloyjto Tufcano de Mediolano {b).*l^ 
anno MCCCCLXXIIIL die vero mercuril 
XV. men/is martii i3c. in fol. max. To- 
mi IV. (/). Am-. 

bliopolae refponfio ^ ac tandem exhortatio hujus ad 
comparandum libros . Qui quidem verfus ita fingulares 
fiUit j ut etiam ingem'o funt referti ; ad minus autem 
fuht num. 65. 

(f) I^^tVia fuit Gallils ^ Mimatenfis etiam Epifcopus 
fa6lusanno 128^.^ & obiit anno am I2p5. Circa ejus 
dignitates , officia ^ imo ^ profeflionem RehgiofamL»^ 
apud Dominitanos inter fe difputant eruditi ; de quo 
Tide FABRICII Bibliotb. md. Latinif. lib. li^.fag.6S.. 
ToM. 11. 

' {g} JOH. ALOYSIOS TUSCANUS Mediolanenfis fub 
SIXTO IV. Romam veniens Advocatus Confidorialis fa-* 
6luse(l> & Auditor Camerae Apoftolicae ; amicitia jun->. 
£lus cum eruditis omnibus Romae tunc morantibus > 
f ecuniam Typographis fubminiftrabat , ut eorum opera 
fuis typis mandarentj &errata corrigere in oiRcinis non 
ded[g»abatur • De hoc vide CHARTARIUM dc Advo- 
tatis Cor/fiflorialibus fyUah. impr. Romde 16^. in fol. 
fag. 4y* 

- (/) Quatuor haec immenfae molis volumina exftant 
in noft*a BibJiotbfec^ SS. Trinitatis dc Montibus in Col- 
ie Hortulorum • 



XV: S AE C U L I 



205 



. Animiani Marcbllini rerum geftorurti 
a Conllantino Magno ufque ad Gratianunji 
libriex recognitione Angeli ^abini , &cuni 
fua praefatione ad Ludov. Donatum Epi* 
fcopum Bergomenfem ( qui obiit anno 
1 484. ) . ♦ . • IfHpreJpo ( bufus ) Romae fa- 
Ba eft totiui orbh terrarum regine olim 
O^ imperatricis , arte maocima <^ ^Hgeni& 
per dignigimos impreffores Georg.Safcbel de 
Reicbenbal , O" Bartbolom. Golfcbde Hoh^n^ 
bart clericos anno dom. MCCCeLXXIIII. 
die vero VII. junii menfii. in fol. (/&). 

Angeli Sabini (/) paradoxa in Juvena- 
lem.... ?er Georg. Safcbely C^ Bartbolom. 

GoU 

(^) Operi pracmUIa praefatio unum occupat foliurn^ 
hanc autem fefert Catalogtn Stnttbiqnm pag* igi.Multi 
adhuc in editione hac defiderantur textns Graeci • £x* 
ftat in BibJiotheca Yaticana ful) nuoi* 7Jj?o. , & in 
Corfiniana . . 

(/) ANCJELUS CNEUS patcia SaUaus Acaderaiae Ro- 
manae fub POMPONIO LAETO focjus. Commentaria 
in JUVENALEM edidit , quae concitarunt in ipfum 
DOMITII CALDERINI inimicitiam, unde pluribus in 
iocis ab hoc ultimo perftringitur fub nomine JFIjQEN- 
TINI , non vero fub nomine BROTHAEI , ficut placuit 
MAIFEIO, multifque aJiis , quia fub BROTHAEI 
Gramnutici nomine latebat NICOLAUS PEROTTUS x 
nt dicam infra • Audiaipus nunic CALDERINUM in epi- 
.V / ^ ftola 



^ 



»o6 INDEXLIBRORUM 

Colfcb clericot anno mHie/, fuadrinj^, y&-. ' 
ftuag, quarto iX* augufti . in fol. {m) . 

ftola pracmiffa JUVENALI a fe cdJto Vcnetiis • anno 
I474t4 quomodo occafionc horum Cmmmtartorwn SA- 
BINI ipfum increpat ; Equidcm batc non fcripftffcm , j? , 
1» Vrtc tantum agcrctur dc bot , ubi contcmnitur , . fid 
guonlam ad aUos bacc fortaffc pcrvcnicnt , fiolui coi igno^ 
rarc , %nii fit HDENTINUS , nc bominiz bujus ignoran- 
tiam Acadcmiac Romanac > i^ndc bacc cmittuntur , adfcri" 
icnda Judiccnt • Hacc autcm SABINl Commcntaria fuiiTe 
hu|ua inimicitiae principium clare couftat cx cpiftola 
ad NICOtAUM PEROTTUM > quam horum Commen- 
tariorum editioni poftpofuit, Hacc autcm quafi' in o- 
mnibus cxempJarib|]$ defideratur > ob quam rationem 
editor Catalogi Smitbiani » qui duas ejufdem SABINI ad 
cumdem PEROTTUM cplftoJas retulitpag^ 1*7, , banc. 
tcrtiam omifit « In ca autem ait ; Statucram > K^D. > ncc 
amplius aliquid dc amico ( ironice loquitur de DOMITIO 
CALDERINO ) fcribcrc \ vcrum quia impcllor , h% mc ad^ 
dcrc oportuit ; nam vix paradoxa noffra imprcjforibus com' 
mijfa fucrant j cuni quidam cx communibus amieis ad mc vcnc* 
r.unt , fuadcntcs ab ^nccpta dcfiffcrcm cjufdcm amici ( CAL- 
DERINI ) fuafu , quamvis non fatcrcntur , diccntcs ipfttm 
Ira pcrcitum^ dubiumquc cffc , nc aliquid in mc alcrct > wo- 
tircturquc ; quamobrcm fatius putabant inccptum ^us difc^ 
rcndum • Ego quoniam bominum ingcnium noram , 0* quorfum 
toqucrcntur , intcliigcbam 5 difccditc binc , inquam , amicoquc 
vcfiro dicitc , mc ipfius minas contcmncrc . Vcrcbatur cnim j- 
micus noficr, ncopcrc imprcjf^furta ipfius dctcgcrcntur &c. 
(tn) Duac pracmittuntur epiftoJae ad NICOLAUM 

PE- 



d^MMN^-i^HliMMii 



X \r. s A E c u L r 207 

JuvENALis Saryrae cum commentariis 
Domitii Calderini.... Commentarii injuvc-^ 
nalcm cum defenfime commentar. Martla^ 
lis contra Brothacum cditi Romac X. fc^ 
ptcmb. MCCCCLXXIIIK in fol. («). 

NiGoLAi SicuLi {p) Archiepifcopi Pa* 

nor- 

PEROTTUM, & tertia ad eumdem fubfcriptiom re- 
latae poftponitur • Exftat autem in Bibliotheca Aracae- 
litana, & apud S, Mariam de Populo. 

(») Operi praeeft vita JUVENALIS, & hanc fequi- 
tur praefatio CALDERINI. Tertio vero folio legitur 
epiftola e/ufdem ad Card. JULIANUM de MEDICIS ; 
deinde CALDERINI Commentaria fequuntur, quae ad 
oram cujufvis paginae textum JUVENALIS ambiunt i 
& comitantur . Ad calcem vero decem alia , fed di- 
verfi charadleris folia reperiuntnr , quae exhibent de- 
fcnfioncm CALDERINI contra BROTHAEUM ( NICO- 
LAUM PEROTTUM ) ; & in eorum imo legitur alla- 
ta fubicriptio. Editionem autem hic retulij & ficjj^- 
fcripii , ut ab errore vulgari aliqui rcmoverentur ; Ro- 
mae enim creditur imprefla , & reipia Veneta eft edi- 
tio anni 1475. > ut diligenter inquirenti poft partem 
Satyrarum patebit . Typographus eft JACOBUS de RU- 
BEIS • Anno enim 1474. publice haec Commentaria /^- 
gtbat ^ ficque ea edebat , fed non przctcrcsL imfrit»C'- 
bat . la Corfidiana, & Aracaelitana Bibliotheca exitat 
baec editio. 

(p) NICOLAUS de TUDESCHIS Catanenfis cx ordi- 
dinc S. Benedi^i > Archiepifcopus Panormitanus creatu» 

anno 



«o8 INDEX LIBRORUM 

norniitani Gloffac in inftitutiones juris .••• 
Itnpr. Komae per Maglftrjobannem GenJ^ 
herg.... MCCCCLXXUIl, janaarii ditr 
XXI. in fol. (/^)* 

DoMiTit Caloerini {q) commentaria 
in Martialem.... Impreffl per Magife.Joban^ 
mem Gemberg ) aufpUio » & favore Excel^ 
lent. Dom. Job. Aloyjii Tufcani de Medha^ 
iano AdDocati Confiftorialis , anno falutis 
MCCCCLXXIIIL5 die vero martis menjiz 
rnartii CJ^r. in fol. (r) t 

Jo- 

iinnoi4g4. , obiit vcro anno 1445** de qiio videndus 
MONGITORIUS Bihlotb. Sknlat tm. 11 pag. p8. 

(^) Habetur in Bibliotheca Corfiniana y & apud San- 
£lam Mariam de Populo • 

{q) Natus in Turri fuper lacum Bcnaenfem in a^ro 
Vcronenfi a PAULLO IL Romam accerfitus ,fuerat pro 
docendis in Lbivcrfitate publica humanioribus iitteris^ 
quod & ,praeftitit adhuc fub SIXTO IV. i a quo Se- 
cretarius' Apoftolicus crcatus eft • Nou parum nocucra 
ipfius famae , ac nomini invidia 9 ac arrogantia^. Pcfte 
autem obiit Romae anno 1477. aetatis fuac gz.j de 
quo videndus MAFFEIUS Uerpnae ilhSrafae Parte lU 
pag. 220. 

(f> Praccft epiftola CALDERINI ad filium Principls 
Mantuani cum undccim vcrfibus ; feqttitur cjufdcm epi* 
ftoJa ad LAURENTIUM MEDICEM ; dcindc vero com- 
ibentaria j quae rciata fubfcriptiofl« tirminantur cum 

x^.vcr- 



.-..' •*• .-.. .• 



XV. S AE C U L r 209 



'15 



JoHANNXS de IMOLA (/) Libet Clemen- 
mj tinarum... Impr. Romae per Maglji loh 

k Gemberg^ aufpicih O^c. lob. Aloyfii Tu^ 

fcani • Die lunae XX. augu/ii^ fedente>Si- 
m xto IV. tf^.MCCCCLXXIlIL in foLmax.(/> 

^- Petri de Ancharano {u) Confilia ju- 

/• ridica . . . Per Mag. jjfdam Rot clerieum 

h Metenf. Dhecefis Romae XXVII. junii M- 

fx CCCCLXXIIII. in fol. {oc) . 

?r M. Tuun CiCERONis Rhetoricorum li- 

O bri 

%6. vcrfibus LUaDI PAZINII MAPHAEI Romani , 
** Thofpbori di£U > ex Academia Romana > faAus etiam 
Signinus Epircopus a SIXTO IV.> qui obiit Romae 
anno ijoj. In epiftola auteni ad LAORENTIOM ME- 
DICEM vehementer infurgit in quemdam BRQTHEUM 
GRAMMATICUM; hic autem erat NICOLAUS PE- 
HOTTOS, qui in inimicitias CALDERINI incurrerat, 
quod eodem tempore in Academia Romana uterquc 
exponeret Martialcm, de quQ vide Proeemifm CornucO' 
fiae* Defcriptionem haufi ex c^emplari mei jaris j quod 
olim fuit JANI PARRHASII . 

(0 £x Foro Corneiji Jurif((onfultus Bononienfiai flo-» 
ruit ineunte XV. faecuIo> ic obiit anno I4J5* 

(/) Hujus mentio habetur in MifceUaneis Lipfien^bus 
^om. XIL pag. 6^.3 fed repcritur in Siibliotheca Qor- 
finiana 3 & apud S. Mariam de Populo • 

(u) In fiononienfi Univerfitate profcflbr floruit M^ 
no 1415* 
\ (^x) iiabetur Jn Bibiiothc«a CQi:finiana * 



2IO INDEX LIBRORUM 

bri ad Herennium . . . Imprejfm qmque efl 
hic liher uUimm Romae per me '^endelU 
num ^illa in artlhui magijirum MCCCC- 
LXXUU. in foK {y). 

Formularium inftrumentorum ad ufuni 
curiae Romanae . . . Imprefforibus magi/iris 
lob» Nicolao Hanbcymer de Oppenbeym , O* 
lob. Scburener de Bopardia XXV. noDem- 
hrii etc. MCCCCLXXIIII. in fol. (2). 

FfcAVii B1.0NOI {ad) Italia illuftrata, & 
Roma inftaurata.*, Komaeindomo nohilix 
viri lobannii Pbilippi de Lignamine Mefa- 
venjii S.D»M.familiarii , hic liber impreffus 
eji anno Dom. MCCCCLXXIIII. , die vero 
lunae , quinta menjii decembrii ctc, in 
fol.(^^). Ho- 

( j») A SCHWARZIO in indUe llbror, XV. fmuU 4c- 
fcribitur fag. 6. > unum autem crat a.pud D, D£ LA.URA- 
GUAIS iadMs imfr.Parlfiis an».iT^o. /«8. «ww. ii8. 

(c) Librihujasauftorcm&citWARNERIUM FABRI- 
CIUS tom. Jfkfag.iS t. lUc autcm , ut creditnr , ohiit fub 
iincm Xll.ikcculi. Editio autem haec mibi ex LEICHIO in 
erigine > & imremenfis tyfogr.l,iffienfisfdg.\xi. innoiuit» 

{ad) FLAVIUS BLONDUS cx illuftri , & antiqua Ra- 
valdinornm familia Forolivienfi fuit a fccrctis E.UGE- 
NIO IV. , NICOLAO V. &c, , obiit autcm Romae an- 
n^MCeCCLXIIL 

{bb') Editio haec cxftat in Bibliotheca Angelic^ , & 
Coiiegii Urbani de Propaganda f ide . 



XV. SAECULI 211 



cfi HOMe&l libri aliqui Uiadis , & ejufdem 

•/^'' aliorum fragmeota Latinis verfibus reddi- 

C- ta a Nicolao de Valle(rr) legum doftore^ 

& Canonico Bafilicae S. Petrl. •, Imprejfm 
M »?/? ^^ //^^r K^w^^f /» iomo lob. PbiUppi de 

> Lignamine etc. annoMCCCCLXXUlI.pri^ 

ma die menjss febru^rii^ in 4* {^^)* 

O 3 Jo- 

(cf) NICOLAUS de VALLE ( non vero VALLA , ut 
placuit MANDOSIO ) Komae circa annum i4fo« ex 
LAELIO de VALLE Advocato Confiftoriali , & paupe- 
rum natus» aetati$ fuae anno ii, obiit • Quare juve* 
nis maximae fpei in Graeci^^ ac Latinis litteris ver- 
fatiflimus hanc HOMERI verfionem integrani abfolve* 
re non potuit ^ Batracbmhma^hiam ^tiam vcrtit 5 & 
manufcriptam vidi in BibIio?heca Alexandrina Archigy- 
mnafii Romanae Sapientiae f Hefiodum infuper vertit 9 
Jamanno M^i.Romae imprciTum • Hinc a lapdato BA- 
RUPFALDIO pag. g5» editio HESIODI pcrafla Ferra- 
riae prima y & unica fa^cuji XV, imm^ritQ appellatur » 
Haec ^tiam iterum ^dita fuit Lipfiae circaanQum 1497. 
Noftram ergo editionem 3 ejufque auAorem BARUB- 
JALDIUS ignoravit . Videndtis de eo PROSPER MAN- 
DOSIUS Bibliotb. ^omamc TQm. //• impr. Romae i^y^* 

^ in 4. pag. 19* 

(dtf) Praeeft operi praefetio THEODORI GAZAEad 

LAELIUM de VALLE patrem aiiAoris , in qua de mor- 

I te ejus filii ipfum confolari nititur j & in bac praeter 

memoratam HESIODI verfionem dicit multa etiam alia 

tertilTe in Latinum idioma j quae cxoptaret y ut quam 

' pri- 



tl 



212 INDEX LIBRORUM 



JoHANNIS PhILIPPI dc LlGNAMINE 

chronicon Pontificum 9 feu chronicAn Ri- 

cobaldinum cum ejus continuatione ab an* 

no 1316. ad tempor;^ ufque Sixti IV.... 
. Romac in domo nobilis viri lob. Pbilifypi 
' de Lignamine ctc. imprcffus cfi anno Dom^ 

MCCCCLXXIIII. dic XlllL mcnfis ju- 

Ui ctc. in 4 {ec) • 

Antonii de Butrio Confilia juridica* 

Impr. Romae MCCCCLXXIIIL editio 2. 

Romana. in foK (/"}. 

Ae- 



primum typis mandarentur \ Exftat in Bibliotbeca Ale- 
zandrina Archigymnafii Romanae Sapientiae. 

(ee) Pracfetioncm ad SIXTUM IV. piaemifit JOH. PHI- 
LIPPUS 3 & haec VII. folia occupat . In ea totus eft 
in retundendis inimicorum talis : Quantum enim in me 
obtrSatoret mi canina Ungua j & genuino dente , ui J- 
junt > defaevicrint > ex quo laudum tuarum ( SIXTI IV. ) 
alifirumque multorum praediMtor y & firiptor effe coepi > 
nemo cB pene omnium , qui id Ignoret &c. , & poftea in 
laudandis Cardinalibus illius temporis, BESSARIOItlE 
nempe , BORGIA , ROVERELLA > MARCO BARBO , 
RIARIO, & ESTOUTEVILLA,- & poft hanc folio fc- 
quenti haec leguntur^ INCIPIT CHRONONICA pro Cbro- 
nica • Qua^libet pagioa praefationis eft 14. > operis 
vero a 5 . linearum • Exftat in Bibliotheca AngeUca » 
& apud S. Mariam de Populo • 

(ff) Recenfetpr a MA^Z^UCHELLIO in opero» cui 
ikulus: Scrittori Italiani tom.lL Part. IJ/. pag.%%io. 



XV. S AE CUL £ aij 

[E AEGrDii de Bellameka Auditoris cau« 

i' farum in Palatio Apoftolico , & deinde 

H Antiftitis in Avenione jf obiit anno i §92. ) 

Decifiones Rotae Romanae •.. Impreffaefuc^ 

runt Romae anno Dom^ MCCCCLXXIIIL 

menfe aprlli . in f^l/ max. (^) • 

JoHAN* Lapi deCaftelho utriufque ju« 
ris Do«5loris allegationes . , . Impr. per lob. 
Reynardi Romae anno MCCCCLXXIIIL , 
die vero XlllL menji^ maji. in foL {fib). 

MCCCCLXXV. 

Lucii Amnaei SfiNECAE epiftolarum Yu 
bri ad Lucillum XXV. una cum ejufdem 
epiftolis ad S. Paulum y & hujus ad illum. • • 
Praefens baec epijlolarum Senecae ad Lu^- 
cillum impreffio in alma Urbe Roma in do^ ' 
mo nobilis viri Petri de Maximis non a^ 
framenfo^i plumali calamo , neq:^ftilo aereo^ 
fed artijiciofa quadam adinventione impri' 
mendi ^ feu cbara&erizandi opusfc effigia^ 
^ tum efl ad Dei laudem indujlrieq:^ per Ma^ 

O 3 gt" 

{gg) Apud S. Mafiaili dc Populo. 
(bb) LAPUS BIKAGUS patria FlofentinnS PHILEU 
•PHI difcipulus obiit Ploreiitiae faectilo XV. vergente • 
Exftat autem hic iibei: apud S, JMariam de Populo • 



114 INDEX LIBRORUM 

gillrum Arnoldum Pannartz AlamanU efl 
confummatu anno /al. MCCCCLXX V. , ///^ 
vero prima menjii fvbruarii etc. in fol. {a^ 

S. Thomae ActuiNATis fumma Catholi- 
cac fidei contra gentiles... Imprejjtt cla^ 
rui artifex Arnoldus Pannartz in doma 
nobilis viri Petri de Maximis civis Roma- 
ni anno MCCCCLXXV., dievero XX. fi- 
ptembris etc^ in fol. {b) 

JoSEPHi JuDAEi hiftoriarum libri VIL 
latine redditi% . . Impreffit clarus artifex 

Ar^ 



(a) Ofto priora folia exhibcnt fuppofititia? cpiftolas 
S, PAULLI ad SENECAM , & SENECAE ^d PAUL- 
LUM , una cum rubrkis XXV. Jibrorum epiftolarum 
ad LUCILLUM , & folio fequenti incipiunt epiflolae ad 
LUCILLUM • Charafter hujiis editionis toto caelo differt 
ab eo , quo utebatur hic artifex junftus focictate CON- 
KADO : Minutior enim eft , & quadratus , fed elegan- 
tior • In fine exftat quidem regiitrnm chartarum , fed 
dcfiderantur numeri , cuftodes y ftgnaturae , & capitaks • 
Infignis raritatis eft haec editio > quae prior dici poteft 
Parifina , imo & Neapolitana ejufdem anni , adeoquc e- 
dkio originalis quoad partem epiftolarum • Exftat au- 
tcm unum exemplar elegans in noftra Bibliotheca-ji 
SS. Trinitatis de Montibus in Colle Hortiilorum • 

(b) Haec a rABRICIO Bibliotb. med. Latinit. Ttom. VU 
pug. 2^2. defcribitUT , & ZACHARIAS in fuo Excurfu 
litHrario per Italiam p^g. lo^^ fe hanc traftaffe Medio-"* 
lani ^iiv^mat • 



XV. SAECULI 215 

j^rnbldtss Pannarfz in domo nobilis viri 
Pefri de Maximis Civh Romani an. M* 
GCCCLXXV, XXV. no^vemhris , fidente 
Sixto lllL Platyna emendavit . in foK {c) 
Statii opera oiriniaj nempe Thebaido- 
rum libri XII. cum commentar. Placidi 
Laiflantii (i/); Achiileidos libri duo cum 
commentariis jMataratii (Ov& Sylvarum 
libri V. cum notis Domitii Calderini . •• 
ImpreJJit Romae ad aedes Maximorum Ar^^ 
noldus Pannartz e Germania^ idibus fex^ 
titibus anno a natali Cbriftiano MCCCC- 
LXXV. in foK (/) 

O 4 He- 

(0 Editjonem hanc curavit PLATINA abfque eo 
quod praefcitionem adjunxerit • Editio eft elegans , quae 
ex.ftat in Bibliothcca Q^rfiniana , & apud S. Mariam de 
t^opulo . ' 

{i) PLACIDUS LUCTATIUS, aut LACTANTIUS au- 
ftor antiquus , cujns aetas ignoratur , teftc FABRICIO 
BtbUoth. med. Latinit. tom. IV. pag. aSy. 

(e) IRANCTSCUS MATARATIUS , vel MATURAN- 
TIUS fub finem XV. faeculi linguas Graecam , & La- 
tinam in Perufina Academia docuit • Quo anno obie- 
lit , ionoratur . 

(/)^Haec a GUILLELMO DEBURE Sitlfographit 
num. 2800. defcribitur. FABRICIUS vero Btbiioth.La* 
tinac Lib. IL cap. XVL pag. ggi. dicit editioni hui^ 
adjungi notas CALDERINI in Io6a ob&uriora SAPPHVS> 

OV!* 



%i6 INDEX LIBRORUIyt 



Herodotus ex inferpretatioae Larfna 
Laurentii Vallae . • . /w/^ri^i Romae i» do^ 
mo nohllh viri Petri de Maximis at^no .y/&- 



OVIDII , & PROPERTII . ORLANDIUS Tcro U 
ppere> cui titulus : Origfne della Sfampa pag. 72. a.flfir«- 
mat hunc au^lotem Romae fuiffe hoc anno editum^ fecf 
ex editione prorfus diverfa j ut eadem omnino contl- 
ncat opera j fed praefatio diveria fit , & careat Typo-* 
graphi nomine • Hanc autem ^ quam retuii , poffidebait 
oJim Biblhth^ Menajfiana Indich pag^ ijz* num. 1711« 
Habetur vero etiam in Janiculenfi Bibiiotheca S. Onu— 
phrii. Occafioite hdtum STATII editiomim alterius hic 
- fubjiciam defcriptionem , quae princeps appellari mere-» 
tur , ac originalis . Praemittuntur XI. folia commenta-* 
riorum in libros XII. Thebaidorum ; fequuntur Thebai- 
dorum libri , in quibus mftlta difcrepant a noftris edi- 
tionibus. Pofthaec habentur o£lo alia commentariorum 
folia in Achilleidorum libros cum vita STATII ; & li- 
ber fecundus Achiileidorum terminatur folito quidem 
verfu : , 

Et mcminl meminiffe juvat : fcit caetera mater ; 
fed huic manus auxiJio ftatim fubjicitur t 

yiura filet , puppis currm id littora venit « finis ; . 
unde in hac editione dcfiderantur Sylvaruin Jibri . Vo- 
iumen eft 1^7. foliorum > quaelibet pagina eft jj. ver- 
fuum • Ad matginem exftant nomina propria urbium, ac 
virorum , in IV. prioribus foliis commentaria in The- 
baid. y fed in ceteris funt manufcripta « Charafler , li- 
cet quadratus 1 tamen rudis eft j ac defunt ftgnaturae » 
cufiodes 3 & numeri , tum loci , amii , & Typograpbi 
notae • £xftat aato^ in JBibiiothQca Corfiniana • 



XV. S.AE C U L I «17 



^am lutn MCCCCLXXV. die XX. men/tt apri^ 
y^dc^ Ih etc. in foL {gj 

^ya* Hi BKOCLES in verfus au^reos Pythago^ 

/a. rae ^ interprete Joh. Aurifpa (^) • • . l^er 

• ingeniofum virum Arnoldum Vannartz Ro^ 

mae imprefum.... MCCCCLXXV. dif 
XXV. /eptembris etc. in 4. {tj 

Laurentii Vallae elegantiarum libri 
iex . . . • Impr. anno MCCCCLXXV* j die 



ed 
ti- 



Wt W"» 



(;) Operi praeeft Index »j. follorum j & texti^ 
terminatur requentibus verfibus : 

Mirarh : //y^ri)» cum fcrlptor Jonicm : «»^ rB 

^: to;yr Romanui perlegor Herodotut 
Magna quidem merito referenda eft gratla PaJlae : 

Ille meam puUhre tranflulit hiiiorlam . 
Hes igitur prifcas : memorandaq; fatla ^irorum 

Sifi cupit e$c uno nofcere : noHra tegat . 
Ham ne defuerint noftra CMcmplaria Romae 3 

Amoldi artifices confuluere manus . 
Itt quibus Andreas Alerienfis Epifcopus olim 
Extremam impofuit : nec pnc taude timam • 
Deinde fequitur fubrcTiptio relata • Splendida eft haec 
editio > licet adhuc careat numeris ^ pgnaturis » ac cu^ 
Bodihus. 

(b) jOHANNfiS AUklSPA , patrla Siculus , circa 
medium XV. Taeculi f)oruit . In Linguis Graeca j & Lati-* 
na peritiis varios au6h)res Graecos fecit Latinos • 

(/) Praecedunt duo folia praefationis AURISPAE a^ 
NICOLAUM V.i & opus terminatur allata fubfcriptiooc. 






2il> INDEX LIBRORUM 



I 



'Detofecunda mcnjii julU Arnoldus Pannartz 
in domo Petri de Maximis etc. in fol. {]k) 
MiflTale Romanum ad ufum SanAae Ma- 
tris Ecclefiae Romanae • . . Sacrum San^ 
SiumJ boc opus ad bonorem , et gloriam o^ 
tnnipotentis Dei , ac DHi lefu Qbrifti , 
magni et excellentis ingeniiUdalricus Gal^ 
lus alias Han Alamanus ex Ingelpat civi^ 
Viennenjis non calamo\ aere ^ vel ftylo ^ 
fed nove artis , ac folerti induftrie gerie- 
re Rome conflatum , impre[fum^ , nec non 
a frarribus facri Conventus Are celi reSiej 
acfideliter emendatum anno incarnationis 
Dominice I475» XL Kal. maii ^ fedente 
Sixto divina providentia Papa illl. pofte^ 
ris reliquit . in foh max. (/) 



(k) Exftat in Angelica Bibliotheca . 

(/) A SAXIO in hiUoria 't^po^rafhiac Mcdiolanenfn 
ZAROLUS primus appellatur Miflaliuui Typographus 
co quod hoc etiam anno 14 7 j. Miflale Ambrofianuni 
ad X. Kah Aprilii imprefferit i unde non alia eft , qoam 
imenlis unius inter utramque editionem antiquitatis dif-* ^ 

paritas > quae abunde fuppletur editione ULRICI HAN 
ex charafkerum elegantia ^ ex forma voluminis , quae 
marginum amplitudine fplendida eft^ ex chartae gene<* 
re 3 qiiae eft pergamena , & ex rubricarum lineis , quac 
rubro eolore imprimuntur. Infupe» Miflale illud eftnon 

uniu5 I 



.--t^,-.. 



X V. S A E C U L r 219 



i 



Alberti deEYB juris utriufque doftoris 
& Pii IL Cubicularii ( floruit cir<ia an-* 
Dura 1 450. ) Margarita poetica ^ feu fum* 
ma Oratorum , Poetarum , & Philofopho- 
rum . . . Per ingeniofum virum Magiftvum 
Vdalricum Gallum , alias Han eu. ... Ro^ 
mae die XX^ decembrii anni jubilaei^ fe^ 
denteSixto IIIL MCCCCLXXV. in fol. {m) 

JusTiNiANi inftitutionum libri IV. cum 

glofljs 5 ex recognitione Caroli de Alexanr 

dris de Perufio . . . Per Udalricum Galtum 

alias Han ex Ingeljlat («) civem Viennen^ 

fem ... O^ corre&um per Carolum de Ale^ 

xan- 



, unius Dioecefis , fed Ecclefiae univerralis • Huc ufque 
ignotum fuit fiiblio^raphrs MifTale illud ^ & quidem 
IRANC. ANTONra ZACHARIAE , qui BibUotbecam 
RltuaUm nuperrime fcripfit • In eo capitales iitterae 
omnes auxilio manus fa^ae > & miniatae fuere^ Defi^ 
eiunt vero numeri , cuflodes , & fignaturae , & in niem- 
branis ex charaflere ma;ori imprimitur . Rarum hoc vo^. 
lumen reperitur in Bibliotbeca Eminentiffimi Cardina« 
lis ANTONII CASALI . 

(vi) In Bibliotheca Angelica , & S. Mariae de Populav 
(«) Si *ater XISTOS ex ordine S. Auguftfni has 
IJLRICI HAN fubfcriptiones legiffet , in fua Conrnen* 
tatione de frimis Vindobonae typographis , impr. f/indo^ 
lonae an^ 17^4* in 4* e^ 48. paginis non dixiiTet pag^ 
IX. ULRICUM Vindobonac ortum babuiOc^ ; 



^. 



az6 INDEX LIBRORUM 

xandrh dc Peru/fo , anno Dom. MCCCC- 
LXXV. XVlllL Kal. augup . in fol. (d) 

JoHAMNis de MiLLis (^) repertorium ju- 
ridicum*.* Imprefum Rome per venerab^ 
virum Magifi. Georgium Laur de Herbi^ 
foli , annofal/itis MCCCCLXXV, , die w- 
ro venerii XXIII. menfis junii . in fol. (j^) 

Novae decifiones Rotae Roroanae . • • Im^ 
pref. Romae per Georg. Laur de Herbipo- 
li MCCCCLXXV. in fol. (r) 

NicoLAi de TusoBSGHis Abbatis Panor- 
mitani lecftura fuper IV., & V. Iibr.de- 
cretaliuro • • • Impr. Romae Georg. Laur de 
Hiperboli MCCCCLXXV. in foL (x) 

S. Qre-> 

(p) Textus operis quafi Gothicus eft » ille vero com< 
snentariorum 3 quo textus involvitur , eft elegans • 

(/) JOHANNES de MILIIS, feu AEMILIUS fuit pa- 
tria Vcronenfis, florebat tempore GALEAZZI VICE- 
CX)MITIS XV. faeculo. 

(q) Conftat volumen ex i S4» fbliis . Exftat apud S.Ma- 
Tiam de Populo • De hoc au£tore legitur apud MAFFE- 
lUM Veronae illuBratatpart, 11. cdh. tn ^•pag. i^4» CEL. 
SUM MAFEEIUM jam ab anno 14 72. vidifTe exemplar 
hiijus libri typis mandatum j fed abfque anni nota • 

(r)"Ex SCHELHORNII Amotnit. AiHortack' litterariac 
Tfom. UL pag. igi. 

(j) In Biblioth. rcgia Galliae "fom. L Jurifprudent. 
fag.io. Hunc etiam refert LAB^EIUS BHflioti. novac pag. 
il9. num. XX^VUL 



\ 



,W I ■■ ■ < II H ■> I !■■■■- ■! . I J P I — - J;H I H 1 lia IIWII B I I t\tmw^^^ 



X V. S A E C U L r 221 

.. S« GREcaRii Papae opus Moralium .... 
Impre/f. Komae apud S. Marcam anno a na- 
tivifate ... ftthilaeo millef,quadring.feptuag* 
quinto , die quinta me^s feptembrii C3^u 
in fol. (0 

Concordaatiae dircordantium Canonum. 
Impr» per Simonem Nicolai de Luea Romae 
MCCCCLXXV. in fol. (u) 

Marci TuLLii CiCBRoNis Rhetorica • 
Romae per Magijl. lob» Scburener de Bo^ 
pard/a anno jub. ^ O* a nativ* Domini M- 
CCCCLXXV. in fol. (x) 

Aenbab Stlvii ( podea Papae Pii IL ) 
Hiftoria Bohemica . . . Impr» per lob. Nico-' 
laum Han Heymer de Oppenbeym , ^ lob. 
Scburener de Bapardia Rome anno jubilei ... 
MCCCCLXXV.j die X. mehfts januarii^ 



(r) Cbara6lere tnajpri ^ fed Gothica imprimitur • Hii- 
|us Typographus fuit SITMON de LUCA > q^ui folvit fo« 
cietatem cum ULRICO HAN hoc anno:> fuamqua fem- 
per retinuit officinam apud Palatium pontificium S.Mar* 
ci . Exftat jin Bibliotl^eca Vaticana j Corfiniana > & An- 
gelica • 

(u) Ex.Gften:tIa hajus depromituf ex MAITTAIRIO 

(x) In Bibliotheca laaiculenfi S« Onuphrii» 



222 INDEX LIBRORUM 

favcntc impreffioni hujus Qperis Dom* lob* 
Aloy/io Tufcano • in fol* {y) 

Ejufdem Aeneab Sytvii epiftolae ia 

Cardinalatu editae..»* Impr. per MagK 

Jlrum Ub. Scburener de Bopardia anno jum 

hilaci.. . MCCCCLXXV. , dic XIIII. mcn^ 

Jis julii ^c, in foK (2) 

Ejufdem Dialogi de variis rebus . . . Ro^ 
mac per Mag. loh. Schurcner dc Bopardia 
anno MCCCCLXXV. , dic XI. mcnjis fc- 
ptcmbris . in fol. (aa^ 

Aristote(.is probleraata ex verfione^ 
Theodori Gazae . . . Romac imprcffa pcr lo^ 
hann. Rcynard^ dc Eningcn. » . fub Siocto I Vt 
Pont.Max. abfolutafunt anMCCCCLXXV. 
XIIII. (alcnd. junif. in foL (^bb) 

Col- 

fjy) Ufi fnnt diio ifti Typographi charaftcre peffimo ita 
ut cxcepto REYNARDO de ENYNGEN nuilus ex Typoj- 
graphis Romanis deformiori ufus fuerit charadiere . Ex- 
ftat autem in BibJiotheca Corfiniana , & in Angelica . 

(z) In Bibliotheca Corfinlana « 

laa) In Bibliotheca Vaticana fub num, 10^03. , & 
in Corfiniana • 

(^^) Praemifit operi praefetionem ad SIXTUM IV. 
THEODORUS GAZA . Contra verfionem hanc fcripfif- 
fc TRAPEZUNTIUM afSrmat SA5^I0S Ififtoriae Xyfogra- 
fbico-Utterar. Mediolan* pag. CLV. , affcrvarique manu- 
fcriptam In fiibliotheca Ambrpfiana • 



X V. $ AE C U L I 22J 

■ ' LiJffllU~JU' '■ ■'■ .r" S SSSSBSSSSSSr 
ColIa<5lanea arrogamiffirni Pompeii Feftij 
prifcifque verbis promulgata ex edit. Ma- 
nilii Romani (cc) • Impr. pcr lohan. Rey^ 
narium dc Enyngcn Conjlanthnfem . Ro^ 
mae fuh Slxto IIIL .•. MCCCCLXXV., 
calendis Dera o&ohris ^ in foL {dd) 

NicoLAi Perotti {ee) rudimenta Gram- 
matices Scc. Romae quoqu\ impre(fa per me 
yffindelinum de Wilia in artihus magi^ 
ftrum duodecimo kalendas oBohrias ann§ 
fal. mttlef quadring* feptuag. quinto * in 
fol. (/) Al- 

— X 

{ccy MANILIUS RALLUS Cc diaus a JABRICIO 5/- 
hUotb^ Latinae Ub. IP^. cap. 7K ScBionc IL > ic tom.lll. 
novae cditionit tag. g2 2. In Graccis praecipue peritus 
florcbat tempore POMPONII LAETi: 

[dS) Praefationem praemifu MANILIUS ad POMPO- 
NIUM LAETUM , quam integram ad editionem hujus aui 
ftoris ann^i 4 7 7.referam. Nihil deforraius prodiit ex Rotna- 
nis praetis hujus (aeculi hac editione > & chara£leribus hu- 
jus Typographi • Exftat autem \n Coffiniana BibJiotheca • 

((•(?) NICOLAUS PEROTTUS ex Sentino Umbriae 
oppido > hodie Saxoferrato ^ Graeca > Latinaque iitte- 
ratura ciarus^ Archiepifcopatum Sypontinum ob do« 
Arinam , & vitutem meruit y in quo munere re6ie ad- 
miniftrato extrema jam fene£lute obiit apud Villam 
Curifugiam ab ipfo> dpmino fic appellatam. Ita MAT- 
tHAEUS TOSGANUS in fuo pcph Ttaliac^ aliique . 

(jf ) Operi praemittitur praefatio. in reguias NICO- 

LAI 



»14 INDEX LIBRORUM 



Albii Tibulu ojyera) quae exftant cum 
coinmentariis Bernardini (gg) Vcronenfis ..•• 
Jmprimi fecit G. Tibullui de Amidanis de 
Cremona Rome anno jubilei , O^ a nariv. 
Hom. MCCCX:LXXV. die mercurii XVHr. 
men^s Julii j fedente Sixto quarto ^ anno 
ejui feliciquarto . in 4. (A^) 

SveTONius de Grammaricis, Phalaridis 
cpiftolae ex verfione Aretini,... Feliciter- 
abfoluta funt Romae 4^ Dom. MCCCC* 
LXXV. in 4. (//) 

Omni- 



tAI PEROTTI , & in fint lcgitur all^ta fqbfijr/ptio . 
MAITTAIRS > maximaque Bibliographorum pars edi- 
tionem hanp ignoravit proptcr infignem ejus rarltatem» 
]S.eperitur autem in Bibliotheca Cl^ricorum Reg* apud 
S* Andream Vfl^Henfem . 

(gg) BERNARDINUS CII.I-ENIUS de Pefchiera Lati- 
tina lingua periti0imu$ floruit circa medium XV. fae- 
culi j de qud mult^ profert MAF7EIUS Vcr^n* iUufirat^ 
fffrt. II. f0g* *o#. 

(J^i) In fine primae parti^, quae textum TIBULLI 
t^ntum cxhibet , legitur laudata fubfcriptio , & in fine 
lecundae y quae eft Commentorion^m p eadcm omniQQ 
)egitur fubfcriptiQ , & anni nota 3 ac in prima parte » 
eo e^cepta, quod legatur SIXTI QyARTI am juiti- 
to. Sxftat in Biblioth. regia Galliae Tom. h bum(tn* 
litter. f^. z^8, 

(iV) Non ergo fult prima editio Florentina SVETO- 

«II 



IS 



XV. S A E C U L I 22J 

cuu Omniboni LeoNiceni opus de VIIL 

Ishh partibus orationis - . . /» i/^»?^ nohilh virl 

j J J^^* PbiUppi de Lignamine Meffan. S. D. N. 

rh familiaris imprej/m eji Romae an. Dom. M- 

^Il CCCCt XX Vf , die ultima menjii martii etc. 

Petrus de Abano (//) de remediis ve- 
nendrumj & JoH. PHiLirRUS de Licnami- 
KE de confervatione^fanitatis •.. Impr. in 
domo nobilis Joh. Philippi de Lignflmine 
MCCCCLXXV. in 4. {mm) . 

Philippi de Barberiis (;^«) chrpnica vi- 
P ro* 

NII de Gramnatkii anni i-^yS. j, ut placuit FABRICIO 
Bihliotb. Utin. tom. II. pag. 46gt MAITTAIRIUS vo 
ro pag. i^Z. his adjungit MODESTUM de re miJitari, 
de maginratihii Romanis , & facerdotiis , & PUNIOM 
de viris iJiuHrihus , fed mihi hos videre non contigit • 

(lik) OMNIBONUS LEONICENUS patria Viccntinu^ 
hidi magifter , & oratoria difciplina juxta aliquo$ infi- 
gnis, praeli JANSONIS apud Venetp? direflor obiit 
inenntc XVI. faeculo. 

(//) Dicitur ctlam de APONO in agro Patavino « 
ubi natus anno 1*53. Medicorum fui temporis facilc 
princeps obiit anoo iji^. 

(mm) P^rtem feclmdam tant^m novit MAITTAIRE 
P*g«5 5 7» > de qua vidc j quae di6b funt cap. IV. pag. ^o. 
Exftat autem in Bibliotheca Vaticana fub num.85oi. 

(nn) Ex ord. Praedicatomm , de quo jam fupra^ 
cap. IV. pag. 8^, adnotat. (118) ♦ 



S26 INDEX LIBRORUM 

^SSS55BS9B95B9BB595BBS59SI9iiBBV^ 
rorum iiluftrium ad Johan. Alphon(uin Ec- 
clefiae Hifpalenfis Canonicum •. . Impr» an- 
no MCGCCLXXV. in 4. {00) . 

M. Fabii QyiHTi&iANi Decfamationes 
treS) gladiator) fepulcrum incantatum, & 
gemini languentes... Impr, Kmae MCCCC- 
LXXV. in fol. (/»/>). 

FRANcisci Philblphi confolatio ad Ja- 
cob. Anton. Marcellum patricium Veoet. 
de obitu filii fui Valerii... Impr* Romae 
M. janaarii MCCCCLXXV» in foI.(ff). 

N1C01.A1 PbroTti rudimenta Gramma- 

tices 

_ . ' . * ■ . .. 

(po) Licct defidefetur nonicii Typographi , tamcn cx 
charaaerc facilc JOH. dc LIGNAMINE dcfignatur ^ qui 
tlia hujns opufcula fub anno li^Si* typis mandavit. 

(pf) Abeft Typographi nonien , i"ed fcfc produnt JOH. 
DE LIGNAMINE charaa^rcs. Habctur vcro in Bibiioth^ 
Vaticana fub nuni. 7^5^* 

{qq) FRANCISGUS PHILELPHUS apud Tolcntinatcs 
natus anno ij^S. GracciSj.ac Latinis litteris periUffi^ 
iisus BonOniae , Mediolani , Florentiae , Patavii , Man- 
tuac 3 & Romae docuit , & in hac ultima hoc ipfo 
«nno 147)* publice Tufcutanas quacftiones expofuit > 
quas etiam codem anno -ibi imprciTas tcftatur FABRI- 
CIUS Biklhth. Latln. tom. L fag. i«2. cdit. ERNE- 
STI. In hujus autem Confolathnh ad MARCBLLUM 
cditione non apparet Typographi nomen , icd adhuc ex 
JOH. PHILIPPI de LIGNAMINE officina prodiiffe pa- 
tct. Olim exftitit apud QAGNAT indkh num. i$io* 



XV. S AE C U L I 227 

tices cura praefati Joh. Philippi de Ligna» 
^ mine ad Six tuiri IV, . • . Ramae in dvmo no* 
hiUs viriJob.Pbilippi de Ugnamine . . . M- 
CCCCLXXV.V/V vtgefima nona menfis majl 
m fol. (rr) . 

JOHAN. OE TURKECREMATA traAatUS dc 

. aqua benedifta ) & ejufdem repetitiones 
' fupeiv quibufdam propofitionibus Auguftini 
de Roma . • • Imprejfit Magijier Bartbolo^ 
maeus Guldinbeck de Sulft > regnante Si- 
xto IV. Pont. Max. anno ejus V. MCCCC- 
LXXV. in fol. (/)• 

M. Terbnt I m Varro de lingua Latina^ 
edente Pomponlo Laeto j Nonius Marcel- 
lus de pToprietate fermonis , & Pompcius 
Feftus dc coIIe<5laneis prifcorum verborum... 
Romae/ub SixtolV. Pont.Max.an.MCCCC^ 
LXXVw in fol. (tt). 

S. BiRGiTTAE revelationcs , ac propbe- 
tiac .'. . j^rte ^ ac diligentia , O^ cbaraSle^ 
fe polito > O" emendato Mag. Eucbarii 

P 2 Pb- 



. (rr) Apud S. Marum dc Popujo. 

(/) Ex DOMINICO MANNIO Blblhtb. W» * & '»- 
fmae Latinh. Tm. IV. pag. i6g. 

(//) Ita ex CatalGgo DOM. GHIENSON Angli Jtwpr. 
Liburnt ann. ijs6. in 2. pag* 6»%%. 



a«g INDEX LIBRORUM 

J?rancb in urbe Romana \ . . dh L menfit 
o^obrh an. MCCCCLXXV. in 4. {uu). 

Petri oe Ancharano opus de conili- 
tutionibus fuper Capitulo Canonum ftatu- 
ta . . • Impr. Romae die veneris tertia men-^ 
fis februarii . MCCCCLXXV. in fol. {>cx) . 

MCCCCLXXVL 

S. Thomae AQUii^ATis quaeftiones di- 
fputatae . . . Impr. Romae per Arnold. Pan» 
nartz in domo Petri de Maximis MCCCC- 
LXXVL die XX. januarii . in fol. {a). 

NicoLAf Per6tti rudimenta Gramma- 

ticae 

(uii) Ita rcfertiir a MAITTAIRIO /^jf . gj8-> fed mV 
hilo fcciusUiihi fufpefta vidctur . Hucufquc cnim nihil 
apparuit , quod cx oflScina EUCHARII FRANK antc 
annum 1480. prodicrit . MAITTAIRE crgo an. 147$ • 
potuic icgcrc pro an. 148$., quo anno rcipfa libcr il"i' 
le editus cft.. 

(a?x) Charaacr vidctur clTe REINHARDI dc ENYN- 
GEN . Exftat apud S. Mariam de Populo . 

{p) Opcri pracfationem pracmifitadCardinalcmMAR- 
- CUM BARBUM JOH. FRANCISCUS. BEATUS Vcnetus 
cx ordinc Pracdicatorum , cujus vHam fcripfit PATER 
DE AUGUSTINIS tom. 11 fcriptcr. Penetorum pag. n^. 
Sacras littcras mcdio XV. Sacculo docuerat apud Pata- 
vinos , ac Pifanos . Hanc autcnj pracfationcm rctulit Ca^ 
talogui Smitk, fag> 161* 



X V. , S A E C U i I 229 

ticae. ..In\alma urbe Roma In damo no^ 
bilh vlri P^tri de Maximis non atramen-^ 
to .. . per Mag. Arnold. Pannartz MCCCC- 
LXXVI. die vero XXV. menfn februarii . 
in fol. [b) . 

S. HiERONrMi epiftoUrum operis pars 
priraa^ . . In domo Petri de Maximis juxta 
Campum Vlorae^ prae/idente Mag. Arnoldo 
Pannartz ^CCCCL\X\Jhin ^o\.{c) . 

Pfalterium Card. Joh. de TuKREGRfiMA- 

TA ... Sedente Sixto IV. per providum «/- 

rum Magijl, Lupum Gallum fratrem Md^ 

- ' ' ' gijlri Uldarici Galii de Bienna^ anno Dom. , 

millef quadring. feptuag. fexto ^ die vige-- 

Jima prima menfs februarii . in fol. (5) ^ 

P 3 Di^ 

- . - ■ -■ -j . - - ■ ^ .^^^^. — — .— — .— '■ , ^ 

(H) Hanc ex fide auftorum refcro , llcet niihi ▼aldc 
fufpe£la fit ipfius exfiftentia; vix enim credlbile eft> 
tam celerem fuiffe hujus libri venditionemj ut nonob* 
ftantibus ejufdem apud alios Typographos editionibus 
coad^us ftierit PANNARTZ tres contiiiuo , annis (cili* 

I , cit i47g., 1474. 3 Sc 1476., emittere editiones . 

\ (c) IHtimus hic cft libet, qui ex ofEcina PANNARTZ 

exieri^. Secundam vero partem cx eodem prorfus cba- 
raaere inipreffit GEORGIOS LAVER aflno i4 7y. 

(rf) Ex characlere ULRICI GALLI . Punftuatio qui- 
dem eft incommoda , & deformis • Exftat vero in fii- 
bliotheca Corfiniana , Aracaeiitaina , '^Angdjca j 9c apud 
S. Mariam de Populo • 




^g^.-jii. 



A if li' . i rfHlk n Tri»- 



1 



250 INDEX LIBRORUM 

DiNi MUGELLAHi regulac juris. .. Ro* 
mae apui S. Marcum MCCCCLXXVI. in 

TiTO Livio volgarizzato da Ruggero 
Ferrario .•• Regnante II fantljjimo & kea^ 
tiffimo Padre Xifto Pontefice Maximoy in 
quinto anno del fuo feUce pontificato a dl 
XXX. di maggio nel anno delP incarna^ 
tione di Cbrijlo MCCCCLXXVL fu im- 
prejfa la prefente Deca ( quarta ) nella^ 
Cittd di Roma apreffo il palazzo di San 
Marco. in foL Tomi trcs (/) . 

Chro- 

(/) Editio haec iu rcfertiir a SCHELHORNIO in 
Afmnim. hiflor. littcrariae tom. 111. fag. igi. 

(/) Primus eft MAITTAIRE tom. 1. annl 17« 9- 
pag.iio. y &anni i lli^pag-i^i* C"f^' hujus aroplam ex- 
hibuit defcriptionem ) qui hanc cditionem annuntiavit » 
& magnas confeftim inter Italfae litteratos cxcitavit con- 
tentiones. APOSTOLUS ZENUS in Appendicc ad Fontani^ 
nii Bibliothecam Itaiicam Tom. II. pag. a«^. , & PAI- 
TONIUS Tom. II. operis infcripti : Degli autori vol- 
garizzati pag» 10$. ncgant hunc Ferrarium efle aufto- 
rcm hujus verfionis , & dicunt fuiiTe tantum amanuen- 
fem, innixi auaoritatc LAMBECII in Commentar.BiHiotb. 
Caefareae tom.II. pag.f^T., ubi legjtur quemdam RUG- 
GIERUM de Ferrari da terzo anno 1448. fuijfe Copiflam 
verfionii unius Livianae • Si in eoriim manus incidiiTet 
aliquod exemplar j hanc cOnfarre potuKTent cum Ve-" 

neta . 




X vr. S A E C U L I aj i 

Chronica Summorum Pontificum) & Im- 
peratorum de feprtem aetatibus mundi ex 
Hieronymo &c. ••• Hk Ubellus un. a na^ 
tlvit. Dom.^..milUJ$moquadring^fcptuag. 
fexto die Sabatl decitna menjii februarii 
imprefus eji Romae per Magi/l^Job, Scbu^ 
rener de Bopardia. in 4» {g). 

P 4 Ni- 

^^_^_i I, I -\ — * >..... .»-». — .^ ■ . .w^__^_>.^^ — ■ ^ 

neta anni 1478. editionct Dicit autem MAITTAIRE i»)f«^ 
l^mi IL legi quod fequitur : Imprejfc futrunt In urht R(h 
mana anno CMBi millepm quatuor centepmo fe^cagepm 
fexto , fedente SIXTO QUARTO Pont. Max. , ubi cn 
ronee Jcgitur fexagefimo pro feptuagefimo . In Bibliothe** 
ca Corfiniana mihi occurrit dccas prima Livii Itali^i ^ 
adeoque iilius Tomus primus abfque anni , ioci , & Ty- 
pographi nota; fed anno 1476. tardius imprefifa in foK 
CK chara£iere quadrato , & Romano elegante • Forfan 
Tomus erit primus editionis a MAITTAlRIO relatae, 
ideoque in Litteratorum commodum cjus defcriptionem 
fubjiciam • Piaeeuut VIL folia indicis , quae fequitur 
epiftola dcdicatoria LUCAE JOHANNIS fiONACORSI 
Cartolaii f lorentini ad nobilem BERNARDUM de NL. 
COLO CAMBINI , in qua dioit curalTe fe ad id emen- 
dari , & imprimi hanc t^erfionem , ut ipft eam dicaret • 
Volnmen autem , numeratis omnibus , eft i66. foliorum 
Jam occurrerat ALBXANDRO QAPPONIO primum yo* 
lumen ab hoc non abfimiie , cajus meminit InJiM Bl^ 
Hieihecae ipfius impr. Komae 1 747* in 4- peg. %i\. Nunc 
vero in Bibliothecam Vaticanam migravit. 

{g) Eft reimprefliQ continuationid Riiobaidinae JOH« 
PHII.IPPI de LIGNAMiNE > de qua ad annum 1474. 



aj« INDEX riBRORUM 



NfCOLAi Meoigi aiitidourius cum ad- 

dltionibuj ex variis auAoribus . . . cum fcien- 

tfa ponderum medicinalium; .. Impreff. R.o^ 

tftae per Mag» Jab, Scburener de hopardf^ 

fuh an. Dom. MCCCCLXXVI. in 4. {&) . 

JoH* Itrbnsis Philofophi , ac Medici Ix^ 
bellus ad MarccUum Caput de ferro Pa-. 
tricium Romanum de pefte hujus anni 14.76. 
Impr. Romaedie X. maij MCCCCLXXVI. 
in 4. (0 • 

EusBBit Caesakibnsis hiftoria eccle'- 
fiartica interprete Ruffino. . . Perjob, Phu 
lippum de Lignamine Meff^anenfem comple- 
tum ejl hoc oput^ mille^mo CCCCLXXVl. 
die XXV. maij 0*c. Komae . in fol. {k) . 

Jo- 

, 

(£) £x 144* foliis tantum conftat^ &: reperitur in 
Bibiiotheca Aracaelitana • 

(1) £x decem tantum plagulis conftat « & ex chara« 
'Aere JOH. de BOPARI^A imprimitur . In hoc primus 
Summi Pontificis Medicus appeliatur IXM. EVANGE- 
LISTA. Hic libellus exftat in Bibliotheca Aracaelitana • 
Utriufque hujus Medici nulla fit mentio neque apud 
MANDOsiUM> neque apud FABRICIUM ^ neqiie apud 
aiios Bibliographos • 

(*) JOHAN. PHIUPPPS dc LIGNAMINE praefixit 
epiftoiam ad Cardih. de £STOUTAVILLA > in quain- 
ter alia legitur : fiQm fiHta qt$Qm hacc imfrejforiai a9 




'^mr^wm^ 



X V. S AE C U L I a3j 

m 



n ad JoH. Andreab Bononienfis ( qui obiic 

fciet ' anno 1548' ) "oville fuper fexto... J«»- 

"y^ prefe Kome per bonorab, virum Georg. La- 

»>i ver de Herbtpoti MCCCCLXXVI. die XVlh 

^y . menjii jultf • in fol. roax. (/) . 

//- JusTiNiANi inftitutiones cum glofllls... 

'a- Impr. Rvmae MCCCCLXXVI. in fol. (w). 

S, C. JuLii. Caesaris comraentaria de bel- 

7. lo Gallico ... Impr, Komae MCCCCLXXVI. 
infol.(»). S.Tho- 

fropric^dhifia an mtrp excogitata ingcnio ad nos fcrvenit , 
Budui fro virili aliquid Mortaliius , non tam mibl utiU% 
quam illii gratum^ ac neccjfarium affcrrc ,' tametfi proftcr 
variat animi curas > rcique familiaris anguflias non abf- 
quc fummo laborc id egcrimus • Itaque fufra quinque miU 
lia divcrforum auHorum volumina in banc ufquc diem no» 
flro Jujfu imprclfa funt y inter quac funt ofufcula illa e* 
gregia dc fanguine Cbrifti , de fotentia Dei y & de futu^ 
ris contingentibus &c. ab iffo Summo Pontificc . • • • ap^ 
fofitc difputata (yc. In multis aiitem exeniplaribus de- 
licit hacc praefatio , quod in cauffa fuit FONTANINIO 
bifior, Aquileicnfis lib. /F. pag. j 5 6. duplicem hujus an- 
ni aflirmare editionem • Exftat autem jn fiibliotheca 

|r Vaticana niyn, 27^9* > & in Corfiniana. 

^ (!) Apud S. Mariaoi de Pppufo . MAZZUCHELLIUS 

in opere j cui.titulus : Scrittori Italiani Tom. H.fag.6^^4 
adjicit Commcntar* cjufd» in decretales . 

(w) AuftoritateMAITTAIRII/tf^.j^a,, fcd vereor,n« 

hacc fumptafuerit pro editionp anni 1475. fupra.relata* 

(j») Conftat ex indice Bibliotb. JOHAN. GEOKGII 

gRAB* 



t 



,«j4 INDEX LIBRORQM 

S. ThoMae AoyjNkTis fumma Catho- 
licae fidei . . . Romae MCCCCLXXVI. in 
fol. {o)' 

FRANCfScus Philblphus de Jefu Chri- 
fti facerdotio . . . Impr, Romac MCCCC- 
LXXVI in 4. ip) . 

Oloradi de Laude confilia juridica... 
Impr, apud S, Marcum MCCCCLXXVI. 
in fo\» (f). 

MCCCCLXXVII. 

S. Athanasii ( dic potius TheophilaiJli ) 
cofnmeotaria in epiftolas Pauli ex inter- 
pretatione Chriftophori de Perfona («) ., . 

FrXbri' 



GRAEVII , & ex auQoritate FABRICII Bmi^tb. Lati' 
nae ex edit. BRMESTI tom. I. pcg.2S9' 

(e) Ex FABRiai BiHktb. med. Latinit. fm. VI. 
fag. 7.1%. 

{f) ha FREYTAGIUS anaU9orum litterar. pag. 6S1., 
Sc ex Biblioth. Dalnanniana . 

(q) Ita ex FANIICIO Biiliotb. med. latinit. tm. V> 

ftf) CHRISTOPHORUS de PORSONA, ex Ordine 
S. Guillelffli) gtaece > ic latine do^liffimua, prior fuit 
•pud S. Balbinatti Romae . SIXTO IV. carus (tiit , & IN- 
KOCBMTIUS VIU. jpfom ftbJiothccae VsticMise prae* 
' fecit 



mmm 



'Tmm 



ca*vai 



«■■ 



XV. S AE c tr i I 



»is . 



Fr* Cbrijiopborui de Per/ona Romanus Prior 
S* BalkfBtf dff Urbe traduxtt an, MCCCC- 
LXIX. Pontificatu Pauli Pont. Max. anno 
qainto^ O* per Ingeniofum •oirum Magift„ 
Udalricum Gallum > alias H^tn • . . Rome 
imprejffhm anno incarnat. Dominicae M- 
CCCGLXXVII., die vero XXV. menfti ja^ 
nuarii y/edente Sixto Papa 11 II. iri fpl, (b) . 
Ejufdem Theophilagti commentaria» 
. & ex eadem verfione . . . Romae per Georg» 
Sa/cbely & Bartbolom. Gol/cb» MCCCC- 
LXXVU. in fol. (f) . Du* 

fecit anno 1484* > ^ed pefte fublatus eft anno 148^. 
Qui plura de hoc erudito defideraverit > .adcat APO« 
STOLUM ZENUJ^ in opere , cui titulus: Ghrnahdt* 
LetUrati tm* XIX* pag. gij, Hic tamert immerito 
/^* 236. ait banc editionein penitus igJiorari • 

(^) Praemittitur auaoris epiiftola adSIXTUMIV. £k 
fobfcriptione autem hujus iibri patet chimericam eflV 
editionem anni i4^9*Pariter editio haec explodet inc'« 
ptias PROSPERI MARCHAND in ffinoria T^^pozra^ 
fbiae pag. 1 1 7« Haec autem editio reperitur apud Pa^ 
tres Capuccinos > & in Bibliotheca fiarberina • Hinc 
abfque ratione ABBAS de S. LIGER in ppere » oui ti- 
tulus : Supplmtnt a P biUoire ie Vimprim^U pat Tro^ 
fper Marcband pag. i&o.aScruh editionem^ quae^xftat 
in Bibliotheca Barberina > peraftam fuiile apud GBOR- 
GIUM SASCHEL^,& GOLSCH. * 

(f) lU LA CAiLlE inoperc^ cui titulus: HiR. dt 

J0 



2^6 INDEX LIBRORUM 



DuRANOi rationale Divinoruin officio- 
rum . . . Impreff. R^me per honorab. virum 
Mag* Georg. Laur de Herbipoll an. Dom. 
MCCCCLXXVII. , die verojom XX. men- 
Jii februarii . in fol. {d). 

Ejufdem Durandi rationaie Divinorum 
officiorum • . . Impr. Rome per venerab. vi^ 
rum Mag. Georgt Laver de Herbipoli fub 
an. Dom. MCCCCLXXVIL, die vero jo- 
vis XVI. oBobris. io foL (^) . 

GuiDONis DB Bayfio Rcgieniis patria 
leftura in Decretum ^ & rofarium juris Ca- 
nonici. •. Impr. Komac apud Simonem Ni-- 

■ , €olai 



U Vthralrk fag. \%. y 8c MAITTAIRE /j^. gji, affir- 
mat editionem hanc exftare In Biblioth. fiarberina. Ve« 
rum deceptus eft > quia propriis ipfe oculiis infpexi hanc 
efTe ex editione ULRICI HAN; ut idcirco valde du» 
bia fit exfiftentia huju^ editionis> ficut & altera annl 
1472* > quam aftriiunt aliqui • ' 

(d) Tria praeeunt folia rubricarum » quorum ultimo 
verfo exftat regiftrum chartarum • Exftat in noftra Bi« 
bliatheca in Golle Mortulorum. 

'(c) Huic etiam tria praemictuntur folia rubricarum.> 
fed horum primum exhibet praefationem JOH. ALOY- 
SII tUSCANI . Haec -vero exflat apud S. Petrum ad 
Vincula • Utramque quidem fimul contuli , & aiSrmare 
po0um unam ab aJtera infiguiter difcrepare • 






XV. S AE G.U L I 2J7 



coiai de Luea MCCCCLXXVII. in fol (/). 

JoH. , DE TuRRECRisMATA quaefllones 
Evangeliorum de tempore, & San<ftis... 
Impr. per ]&b* Schuremr de Bopardla fub 
anno MCCCCLXXVII. die mereurn ulti- 
ma men/is aprilh . in fol. (g)^ 

RoDERici de S. Maria (i&) oratio coram 
Sixto IV. in die parafceve anno 1477. R^- 
m'ae MCCCCLXXVII. in 4. (i) , 

PoMPEii Festi opus de prifcorum ver- 
borum fignificationibus ex editione Mani- 
lii Romani... Impr. anno mille/. quadrig. 
feptuag^ /eptima ^ die vero ultima menjis 

de-^ 



(/) Amplam hujus exhibet defcriptionem SCfPIO 
MAFFAEIUS Veronae illuflr. ?art. lUpag. 1 n.cdit. in 8. 
Refert quofdam verfus exftantes pro coronide hujus vo- 
luminis FABRICIUS Biblioth.mtd.Lat}nit. rom* UL pag. 
Ji^.j & adjungit huic operi ledliiram in decreitum. Au- 
£lor floruit circa annum 1480. 

{g) Exftat in Bibliotheca Vaticana fub num. 19^.3 
& in Aracaeiitana • 

{h) Hifpanus natione adhuc juvenis in Italiam ve- 
Jiit, peraaifque ftudiis in (^ollegio fononienfi , Hifpa- 
iiiam reverfus eft , variis autem ibi funftus honoribus , 
faftufque Archicpifcopus Caefarauguftanus obiit initio 
XVI. faeculi • 

(/) Reperitur in Bibliotheca Angelica • Conftat aiv. 
tem oao foJiis , & deficit Typographi nomen • 



228 



INDEX LIBRORUH 



deeemhrhy Sixti IV^ ann§ ejui /epttmo..^ 
in fol. (*)• 

Breviariufn ficclefiae Romanae • • • li^pr^ 
Komae MCCCCLXXVII. irt 8. (/). 

HfiNRict DE Segusio Cardint Odlenris 
Suronia aurea in decretales . • » Impr* Ro^ 
mae MCCGCLXXVII. in foI.Tomi duo (w). 

RoBERTi Flemingi carmen in laudem 
Sixti \S. fub nomine lucubrationum Ti- 

bur- 

(A) Praetnititur MANILII praefatio ^ quae fic fe ha» 
bct : MANILIUS ROMANUS POMPONIO LAETO fa- 
Jutm. Nupcr cum legijfm POMPEII FESTI^ mutilam' 
Vbros i qut frifcorum ^erHrum infcrihuntur , whementer 
iolui^ quod tantum ofut integrum non rcmanpt • Scriffit 
ille quidm ad totim antiquitatis cognitioncm , & foReri- 
tatis uiilitatemy fed futo infcitla fuferioris aetatis tdm^ 
fracclarum munus nphis erifuit ; nam quidam nullius mo^ 
mentt, fne nomine ^ & litteris ad CAKOLVM Regem vo* 
iumen dtffufum y & cofhfum in fkrik comfendium r^C' 
fit ; & credibile efl reliquiffcy quae magis necejfaria erani, 
-ttt faefenumero tu mecum quefius efl • Suod ftdfereft im^ 
frimendum curavi , ne alius forte audax % & temerarius 
in fejus reddat , & fro virili parte mendari , cafligari- 
que cvigilaTfi 3 ut faltm fi non integer > fideUs tamen fc- 
gatur . Vale. DE ROMAULIS. Reperitur in Bibliotbc- 
ca S. Andreae de Frattis Fratrum Minimorum Romae • 
Hucufque ignota remanferat haec editio > quae ideo 
rariflSma appellari potefl: • 

(/) E^TkmiCn Bimt6.med,Latfnit.rm.f. fifg-^77^ 

\m) Ex codem Tom. JII. fag% 115. 



^ nr-r-ajftttAi 



XV. S A E C U L I 



ns^ 



buftinarum .... /w^r. Romae MCCCC- 
LXXVII. in 4. (»). 

Fkancisci Zabarbllab (0) commentar» 
fuper Clementinas ... Im^r» Romae per 
Georg. Laur de Herbspoli anno MCCCC- 
LXXVII in fol. (^). 

MCCCCLXXVm. 

Albertus Magnus de animaiibus . ^ . . 
Optts Imprejfum per Simonem Nicolaide Lu- 
ea bujut laboratorii dominum Rome mil» 
lef. CCCCLXXVIIL fecundo aprilis . m 
fol. {a\, 

JoHt DB TuRRECREMATA coDtempIatiq* 

nes 

(n) Fatria AngJus , Dccanus fuit Lincolnienfis , m 
Italiam autcni vcnit, ubi auditor fuit GUARINI Vc- 
roncnfis, ac floruit circa annum 1480, 

(0 Patria fuit Patavinus , feaufquc cft Cardinalis, 
& obiit in Concilio Conftanticofi anno 1417. 

(/) Ex JUNGENPRBS in notis cbaraBerimcit. Uir. 
XP^. faeculi impr. Norimbergae anno 1 740. h ^•pag. jo. , 
trt>i cxhibet libri dcfcriptioncm . 

(tf) Hujws luit cditor fERDINANDUS dc CORDU* 
BA liifpanus., muJtorum ppcrum Roniac imprcflbrumj 
fed finc anni noia auftor. Hic praefationcm opcri prac- 
mifit, Exftat in Bibliptlj<:ca Vaticana fub num^Mi^., 
& in Cafanatenfi . 



«40 INDEX LIBRORUM 



nes Aiper figuras S. Mariae de Minerva... 
Impr, Romae pcr Udalricum Gallum Ah- 
mannum an. Dom. MCCCCLXXVIII. , die 
'oero IX. decemhrh Q*c* in fol. cum figu- 

ris {h). 

Flavii Vboetii epitome inftitutorum 
rei militaris ... Impr. Romae anno Dom, 
MCCCCLXXVIII. in 4. {e). 

BAR.70I.I > Sc Oldkapi de Laude confi- 
lia Juridica . . . Impr. Romae an, Dom, M- 
CCCCLXXVIII. in fol. (d). 

Ptolemaei Alexandrini cofmogra- 
phia .... Claudii Ptolemaet JlexandrinJ 
geographiam Arnol^f Buking e Germania 
Romae tabulis aeneis in piffuris forma- 
tam imprejjit fcmpiterno tngenii , artificii- 
que monumento anno Dominici natalis M- 
CCCCLXXVIU. n. idus Q^ohriu/eden- 

te 



{b) Ek eodem femper charaftere , ac editio an. \^6j. 
Conftat autem ex ay. folits , &' reperitur apud S. Ma- 

riam de Populo. •cAnBT/^irt 

(c) Ita refertur innominito Typographo a FABRIGIO 
mbnotb. Latln. tom. IILpag. 1 7^.edMo»is an. i »74. > & 
a TIRABOSCHIO in opere , quod infcribitw : Delta 
fioria della Lttttratura ItaUana fom. 11. 

(d) Nititur auaoritate DOM. MAITTAIRE/tf^.JpJM 
fed poft SAU3ESTUM in Bibliotb, ^orimitr^cnp pag.ii^' 



XV. S AE C U L I 241 

^ mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmam 

te Sixro II 11. Ponr. Max. 5 af^no ejus VIII. 
in fol cum figuris 27. aere incifis (^) . 

GiovANNi BoccAcio Ameto ^ ovvero 
commedia dclle Ninfe Fiorentine ••• Im^ 
prcjf in Roma nelV anno della chriftiana 
falute MCCCCLXXVUh fedente nella ca^ 
tedra di Piero lo angelicho Paftore Sijlo IV. 
Pbnt. Max. nelPanno VII. del fuofelice Pon-^ 
^ftcato. in 4* (/) 

MCGCCLXXIX. 

S. H1ERONY.M1 epiftolarum opus . Tomus 
fecundus una cum cpift. Joban. x^ndreae 
praemifTa editioni Romanae annorum 146S0 
CL f^TO. 

(f) Operi praeponltiir praefatio ^ de qua jatn fupra 
Cap. V. adnotat. (ii6) pag. loi., ubi de SWEYN- 
HEYMIO. Opus integrum eft 68. foliorutir ^ deinde 
fequuntur 12. tabulae geograpbicae ad Aiiam pertinen* 
tes , quatuor ad Africam 3 & decem ad Europam > prae- 
miiTa tabula cofmographica > vulgo Mappamundo. Edi- 
tio fpJendida eft ^bfque cuflodibui y mmcris 3 ac fi- 
gnaturis « Exftat in Bibliotheca Cerfmiana. ^ & in An- 
gelica . 

(/) Opeii praemifn; epiftolam LUCAS ANTONIUS 
rORTltNATUS Fiorentinus ad Principem JOH. de RU£. 
RE dc Arragonia Ducm de Sora^ & PraefeBuM urbh 
Rofnae . Exftat autem ex legato Capponiano ( hujuf in- 
dicis pag. 70. ) in Biblioth. Vaticana. 



242 INDEX IIBRORUM 

& 70* •• . Pervenerab. virum Magljl. Georg* 
Laur de Herbipoli MCCCCLXXIX. , die 
vero lune qulnta menfis aprilh . in foK (a) 

Breviarium Romaniim... Impr. Romae" 
MCCCCLXXIX. in 8. {b) 

JuvENALis^ Satyrae cum commentar . . . 
Impr. Romae MCCCCLXXIX. in fol. (r) . 

Fr. AuGUSTiNi de Angona {d) fumcpi 
ecclcfiafticae poteftatis ex cditione Pailjft 
Ulmii (e) cum ejus praefationc ad Patr. 
Ambrpfium de Cora Romanqm Priorem ex 
ordine S. Auguftini . . . Impre/fa Romae in do- 
mo nobilis viri Francifci de Cinquinis apud 
S. Mariam de Populo an. Do^m. MCCCC- 
LXXIX. die XX. decembris . An 4- (/} 

Ejufd. . 

(j) Morte , aut abfentia ARNOLDI PANNARTZ , a 
quo anno 1476. Tomus I. impreffus fuerat , GEORGIUS 
LAVER opus incompletum terminavit ex eodem cba- 
raflere • 

(h) Ex PABRICIO Bibliotb. md. Latinif. Hom. L 
fag. %ii. 

(c) Ita MAITTAIRE Tom. L pag. 40g. 

(/) AUGUSTINUS TRIUMPHUS cx Ancona ordin. 
S. Auguftini variis cumulatus honorlbus ab utriufque Si- 
ciliae Regibus obiit anno 1318. aetatis fuae 85. 

(0 PAULLUS ULMIUS -, vel CULM^US ex eod. S. Au- 
giritini ordine obiit Cremonae anno 1484. 

(/) In pracfationc recenfentur vita, &opera AUGU- 

STI- 



XV. SAECULI 



Mi 



EjufdemPAULi Ulmu vita Beatae Moni* 
cae ..; Impr.Romae MCCCCLXXlX. in 4.(^) 

Ejufdem Ulmii apologia pro Eremitis 
S.Auguftini contra Domioicum Tarvifinum 
Canonicum regularem . . • Impr. Romae M- 
CCGCLXXIX. in.4. (i&) 

JoH. Baptistae^Trovamalae ex ordi 
ne Minor. . fumma cafuupi confcientiae^ 
quae Rofella appellatur ...Impr. Romac 
MCCCCLXXiX. in fol. (/) 

MCCCCLXXX. 

LuGii Annaei SENECAEvita) unacum 
opufculis Pauli Pompilii... Impr. Romac 
per Euchar. Silbert , allat Frank , die mar- 

0^2 tis 

STINI de ANCONA • iharafter voluminis GotKicus cft 
minutiinmus €x $24, foliis. Praecipitantius legcns edi- 
.t6r Catahgi feUeriani fcripfit pag.iyi^, hujus libri Ty- 
pographum fiiifle PRANCISCUM de CINQUINIS , Ex- 
ftat in Bibliotheca Aracaelitana . 

(g) Opus dicatur JOHANNI SENENSI Epifcopo Mcf- 
fano «acriftae SIXTI IV. ' 

> {h) Epiftola dedic^toria dirigitur ad Cardinakm dc 
ESTOOTAVILLA Archiepifc,' Rothomagenfem . 

(4) ^AITTAIRE pag. 40 1. Summam hanc tribuit BA- 
PTISTAE de SALIS ex eodem ordine , fed WADIN- 
GUS pag. 47. hanc TROVAMALAE adfcribit. 



* 



244 INDEX LIBRORUM 



tis XTV. tnenfis fchruar. MCCCCLXXX. 

in 4- (^) 

Plutarchi vitae viroram illuftrium . « • 
Impr. Romae MCCCCLXXX. in fol. {b) 

NicoLAt SoPutANi {c) Graeciac defcri* 
ptio... Impr. Rmae MCCCCt-XXX. in 
fttl. {d) ^ 

Regulae ^ ordinationes ^ & conftitutio- 
nes Cancellariae Sixti IV. . . . Impr. Romae 
MCCCCLXXX. in 4. ((r) 

Fkakcisgi ex Assisi4> oratio habita co- 
ram Pont.Max. ) & Chriftianorum conventu 
pro defenfione fidei Chriftianae... Impr^ 
Romae MCCCCLXXX. in 4. (/) 

Albekti de £yb Margarita poetica».^ 



(a) A MAITTAIRIO ctiam reccnfctur pag. 40^. 

(^) Ex Diario crudiforum Galliac pro anno i<5«4* 
pag. g8. 

(4 NICOLAUS SOPHIANUS Corcyrcnfis floruit fub 
fincm facculi XV. Plura de cjus opcribus refert GES- 
NERI aHrcviator SIMLERUS pag. ijy ^<^*« ^iguri' 
mac anni in5» 

(i) Ita praetcr GESNERUM PREYTAGIUS in (ma- 

JcBis littcrariii p(^. g84. 

(r) Ex Bibnotb. fcWiffmac fartclh num. %6i\, 
(/) Dc auftorc , & Hbro confulendus MAZZUCHEL- 

LIUS in opcre inftripto ; Sarittori ItaHani tovh h far^ 

U Ih fog. 117^ 



\ 



XV. S AE C U L t 245 

Anno anativlt. DominPmilkJimo quadring. 
c&uage/.^Jccima quinta menjii iulii. ia ^^ 

MCCCCLXXXi. 

Philippi deBARBEKiis (a) ordibi^ PrafA 
dicatorum bpufculaj ncmpe:.*de dlfcor- 
dantia inter Hie^i;onyWim 5 &'Auguftinum; 
de Sibyllis ; Probae Falconiac carmina j 
praefatio in fymbolum S- Athanafiij in ora- 
tionem Dominicam, falutationem eva^ge* 
licam 5 fuper Tc Deum ^ Gloria in exceljis ; 
& Donatus Theologus » . • Impr. R&mae an% 
Dom. MCCCCLXXXK , /edente Sixto IIIL 
Pont* Max. ^ an. efus andecimo > die pt^ma 

Q^j men^ -* 

r (£) Vcrum eft d<tficere TypOgraphii & Joci nodfeiiy . 
«deoque quafi in incertum hieinc Romanis adfcribi offi* 
cinis ; fed cum plene conveniat hacc editio cum chara- 
aeribus EUCHARII SILBERTI 5 cumque in omnibus 
propemodum Romanis Bibliothecis eadem frequens 
occurrat , facile adduci me paflus fum ^ ut in hac rei 
incertitudine pro Romana haberem^ atqne ita fecunda 
editio cenfenda effet : primam enim adduximus ad ann. 
1475- pag. ai^* Exftat in Bibliotheca SS. Trinitatis dc 
Montibus in Colie Hortulorum . - 

(a).De hoc |am adanQum Y475* P^g? ^^i*> & Cap. 
V. pag, io8, ■ - 



24« INPEX LIBRORUM 



menjis decembrh . in 4. cum Prophetarumj 
& Sibyllarum figuris ligno incifis {h) . 

Origenes contra Celfum ex verfione 
Chrillophori Perfonac (c) Prioris S. Balbi- 
nae . . . Magifler Rerolt de Bambergd Ro^ 
mae ImpreJJit an. incamat. Dom. MGCCC- 
LXXXI. men/e januarii , regnante Sixto 
quarto Pont. Max. ^ anno ejus decimo . in 
fol. {d) Va- 

{b) Pfacmifit praefationem JOHANNES PHILIPPUS 
dc LIGNAMINE ad SIXTUM IV., in qua dicit : Dt- 
crcvi. charaileribui fcrpctuii imprimcrc cekicrrima opufcu- 
la , quae clariffimus artium , 6r fbeoiogiac interprcs Magiffer 
Pbilippu: cx ordinc Praedicatorum conterraneui , ^ affinU 
mui edidit . Immerito crgo appellatur PHILIPPUS de 
LIGNAMINE , & cum Medico Pontificio confunditur a 
, DOftftNICO MANSIO in Biblioth. Fabrician. tom. f. 
pag. 294* j nec minus perperam haec opufcula tribunn- 
tur JOH. PHILIPPO MEDICO ab ERNESTO ipfo in 
nova cdit. Btblioth. Latinae FABRICII fom.^L pag. j 8 zV 
£x(tat in Corfmiana Bibliotheca • 

(c) De eo fupra ad ann. 1477. pag. 254. 

(J) Praemittitur operi epiftola THEODORI GAZAE 
ad ipfum CHRISTOPHORUM PERSONAM ; deinde fe- 
quitur epiftoia altera PERSONAE ad JOH. MOCENI- 
CUM , & univerfuraSenatum Venetum / & termihatur 
aliata fubfcriptione vohimen , non. omifCs. numeris cen», 
tenariii, ut placuit MITTAIRIO. Utramque epiftolam 
rctulit Catalogui Smith. pag. 2 1 z. Exftat autem in char- 
ta pergamena in Bibliotheca Vaticana fub num. 1252« ^ 
& in Angelica • 



-ifhi I l^ V^^r"-^ 



XV. S A E C U L r 247; 



(e) Ita de vcrbo ^d verbum cx indice Vaticana 
num. 8437. 

(/) De AuAore didlum cft ad prlmam libri hu)us 
cdh. fub an. 14 74» pag.iio. Mihi vero conftat cx Ctf- 
talogo Bihliotb. telkriafjae pag. 70. 

{g) AMBROSIUS dc MASSARIS dc Cora cx Ord. 
S. Auguftini , fub SIXTO IV. Poenitentiarius obiit an- 
no 1485. 

(^) In Bibllotheca Aracaelitana ,' & SS. Trinitatis de 
Montibus in Coiie Hortulorum • 



II m m 



Varii chiromantiae tracflarus ••• Impr% 1 

Romae MCCCCLXXXI. in 4. (c) j 

' Formulare inftrumentoram Romanae cu^ 
riae . . . Romae impreffit Eucharius Silbert 
MCCCCLXXXI. in 4. (/) 

Ambrosii CoRioLANi Romani ex ord. 
S. Auguftini {£) Conimentar. in regulam 
S. Auguftini, una cum hujus Sandli vita, 
& elogio fado coram Pio IL an. i^^g.... 
Impr^ Romae a Mag. Georgio Uerolt de 
Bftmberga 5 Diw Sixto quarto Pont. Max. 
fedente , an. IX. fui pontificatui ^ die oBa-^ 
va decembris MCCCCLXXXL in foL (b) 

Ejufdem CoRioLANi defenforium^ & rje- 
fponfivum ad maledifta Canonicorum regu- 
larium Congregationis Frifonariae... /^/r^ 

CL4 Ro- 



f^SS^. 



a4S INDEX LIBRORUM 

Romae per Georg. Herolt an. MCGCC- 
.LXXXI. in fol. (/) 

M. T. CicERONis officia , paradoxa , fe- 
ncdlus , fomnium Scipionis . . . Impr. Ro- 
mae per Euchariam Archlrion Dtoecejis 
Herbipolenjfs , ««.MCCCCLXXXI. in 4. {k) 

Garziae MNBSti Lufitani, PraefulisJE- 
borenfis , Regifque Lufitaniae apud Si' 
xtum IV. Oratoris , oratio difta pridie Ka- 
lend. fepterob. anni 1481. Impr. Romae M- 
'CCCCLXXXI. in 4. (/) 

Stephani Thegliatii Antibarenfis , & 
poflea Patracenfis Archicpifcopi (x») ora- 
tio. contra Turcas io die S. Joh, Evange- 
lUlae fa£ta in Ecclefia Lateranenfi coram 

Si- 



(i) Quandoque cujn fiiperjore compingitur • Aliam 
libri hujus editionem antiquiorem Romanam y fed abf- 
que anni nota pertra£lavi apud S* Mariam de Populo • 

(*) EOCHARIUS ilJe idem eft, ac PRANK- Vide 
Cap. V^ fag. ir?. 

(/) Narratur , cuniyhuic orationi intcrfuiffct POM- 
PONIUS LAETOS^ hac foluta , hunc exclamaffe , prae- 
fente SIXTO IV: Siuh eH ijie , PATER SANCTE, ^jr- 
iarus , qui tam diferte loquitur . Exftat autem in fiiblio* 
theca Vaticana fub num. lo^io* 
' (m) Epifcopus' fuit etiam Torcellanus in ditione Ve- 
neta , claruit adhuc anno i ; i ; # , quo fcrmonem habuit 
in Concillo LateraQCoG » 



-.^f^im^^^mmmmimi^ 



XV. S A E C U L I 249 



SixtoiV. an. 1481* Iwpr.Romuc UCCCC^ 
LXXXI. 104. C») 

JoH» Margariti {0) Epifcopi Hydrun- 
tiniOratoris Regis^ & Reginae Caftillae 
oratio habita in fenatu Vcnetoan. i^gi» ..• 
guam Impreffit Georgiut Theutonhm ex or^^ 
dinatione Dom.Job. Pbilippi de Lignamine 
militis Me(fanenfis MCCCGLXXXI. in 4, (^) 

Marci Maroldi hacreticae pravitatis 
Inquifitoris oratio de veritate humanae re- 
dcmptionis habita in Capella Papae in die 
Annuntiationis an. 1481. Impr.Romae M- 
CCCCLXXXL in 4. {q) 

Stephani ti,isci deSoncino jufisutritff- 
que Doifloris ( floruit medio XV. faeculo ) 
libellus de fynonymis. ..Impr. Romae M- 
CCCCLXXXI. in 4. (r) 

Sonetti di Burchiello • . . Impr^ in Rom& 

XXIU 



(n) Itt Bibliotheca Vaticaiia num. :i8S8. > & in Ati>* 
gelica. 

(0) rioruit fub finem faeculi XV. 

(p) Ita LEICHIUS in fuppUmento tfrf MAITTAIRlI 
annales fag* i ^ o. Nomen autem illud GHORGII proba-* 
biliter eft HEROLDI , aut LAVERI • 

(q) Ex charaaere EOCHARII SILBERTI , & con^at 
ex fex tantum piagulis. Exftat in Bibliotheca Angellca • 

(r) Ex charaftere SILBERTI ^ ipfo tamen innoniinatOf 



2^o INDEX LIBRORUM 



XXll. dt dec^mbre dn. MCCCCLXXXL 
in 4. (j) 

GuiLLELMi deDuMOQUERGiOratoris Du- 
cls Britanniae ad Curiam Romanam dedina^ 
ti oratio de Spiritu San<5lo coram Sixto IV«m 
Impr. Romae MCCCCLXXXI. in 4. (/) 

Exhortatio Slxxi Papac IV. ad omnes 
principes ^ ut fafta unione generali refiftant 
Turcarum Regi jam Apuliae oras ingreffb . 
Data Romae fexto idus aprilis an. 1481.) 
& lmpre[fa per Bartholom. Guldinbeck de 
Stsltz • in 4. {u) 

Aggregatiointroduftoria ad Galeni me- 
dicinam... Impr. Romae UCCCCLXWh 
in 4* (^) 

Abbreviationes Pn II. Pont. Max. fuper 
Decades Flavii Blondi ab inclinatione im- 
perii ufque ad tempora Johannis XXIIL 
Pont. Max. . . . Impr. D. D. £. D. S. P. V. 
an. MCCCCLXXXL in 4. {y) 

Com- 



(0 Ex MAZZUCHELLIO tom. lU infcripto : DcgU 
Scrittori Italiani partc IV. pag. 243 ^» 

(/) Ita LEICHKIS loco fup. citato pag. lap. 

(«) Ek FABRICII Blhliotb.mii.Latini.^rotn.IV.pag.x^i. 

(x) Reperitur in Bibliotheca Angelica . 

(jf) Conftat cx gg. foliis tantum , innominato Typo-» 
grapho. Exftat apud S. Mariara de Populo, 






, ^'. 'XV. S AE C U L I iji 

Compilatio decretalium Gregokh IX. , 

.compilatore Fran. Genuenfi de Monefia^*. 

Impr Romae MCCCCLXXXI. in fol. (2) 

Repertorium utriufque juris Johannis 
BERtACHiNi de Firrao Advocati Confifto- 
rialis fub'Sixto IV. . . . Pars.'prima /w/r^ 
fa juffu Slxtl IV. per egregium virum Mag^ 
Georg^ Laur de Herbipolf Tbeotonicum ^ dn. 
Dom. MCCCCLXXXL ad pubHcamJludio- 
rum utilitatem . ♦ 

Ejufdem pars feCundaj in cujus fine le-. 
gitur ad Sixtuni IV, diftichon : 

Altera pojl primam fum pars ego j J/- 
xte , fecuhdum 
Det mihi facra^precor^ Bibliotbeca lo* 
cum . 

^jufdem pars tertia... Firiis die V. aprilis 
MCCCCLXXXI. in QapitoUo Urbis . in fol. 
Tomi tres {aa) . 

MCCCCLXXXII. 

AEdiDius de CoLUMNA (a) de regimi- 

ne 

. 1 . ; , ,-: ^ 

(z) Exftat apud $• Mariam de Populo • 
(aa) Exfta^ aptfd S« Ma^iam de Popnlo • 
(a) Romanus ex drdine S« Atiguftim i^oruit XIII. fae- 
culoj & obih anno X3i6» 



25» INDEX LIBRORUM 

/ 

ne principum . . . Impr.per inclitum virum 
Mag^ Stepban. Plannck de Patavia an. M- 
CCCCLXXXII. die IX. maji . in fol.(^) 

Pauli Romulei apologia contra Corne- 
lium Vitelliura . . . Impr. Romae MCCCC* 
LXXXII. in 4. {c) 

Propertu elegiarum Iibri> edente An* 
tonio Volfco . . . Impreffit fidelijjime EucJ^a^ 
riut Silbert ante idus martii MCCCC- 
LXXXIL ia 4. 

Bernardini deCARAVAfAL(^)SixtiIV; 
cubicularii oratio in die omnium SanAo-* 
rum coram Papa anno 1482. .. , Impr. Ko^ 
mae MCCCCLXXXII. in 4, 

Argumentum declamationum novarumj 
quae c6raroSi)tto IV.afiLANCo Ceruto Ve- 
ronenfi ^ & Hermolao Curtino a^ae funt 
aftno 1480. . . . Impr. Romae MCCCC- 
LXXXn. in 4, (e) 

S Au- 



(b) Exftat in Bibliotheca Alexandrint Archlgymna- 
fil Sapientiae • 

(c) In Bibliotheca Vaticana num. 8738. 

(d) Natione Hifpanus ^ & poftea Cardinalis Odicnlis 
^biit anno 1522. 

(/) Conftant duo illi cx LEIGHIO in fupflcmmQ ai 



jthirilinlf I 



■^ vr^ 



-^\ 



XV. S AE C U L I 



m 



S. AuGUSTiNi de civitate Dei libri... 
'Impr. Romae 1482- in foK (/) 
' Caii Sallustii opera. .. Impr. Romac 
MCCGCLXXXII. in 4. {g) 

S.ThomA6 Aquinatis fumma de arti* 
culis fidei , & ecclefiae facramentis .... 
Imprefa per bonorab. virum BareboL de 
^uldinbeck de Sulcz an. Dom. MCCCC- 
LXXXII. die 8. men^s februarii • in 8. {V) 

Ptolemabi cofmographia . .. Impr. Ro* 
mae per Nicolaum Uabn^ feu Gallum M- 
CCCCLXXXII. in foK (/) 

(/) Ex l.kVi&}JLQ Bibllothme novac pag.i^f. num. 
DCLXXXIX. y & fag. 554. num. MXXIX. 

(g) Ex MAITTAIKIO Jnnal. ToM. L pag. ^it. 

(Jf) Reperitur in Bibliotheca Corfiniana • 

(0 Ita a KRANTZIO iu mmorabn}but Bibliotb. Eli- 
zaicth Wratislavicfifii pag. 74* refertur.: PTOLEMAEI 
Mfmograpbiam a NICOLAO HAHN , fivc GALLO , qui 
primr^s typographiam Ttaliac intulit , jRomac 148*. mcm^ 
irams imprcffam , tabulifquc coloribus intcrUinBis ornatam 
miratus fum . In eumdem errorem illapfus eft F ABRI- 
CIUS Bibliotb. Graccac lib. If. cap.XW.y ubi de PTO- 
LEMAEO pag. 415» Editionem fiquidem Vlmcnfcm hu- 
jus anni pro Romana >. & NICOLAUM HAN pro HU 
COLAO D0NIS editore illius habuerunt, ficut jam 
poft RAIDELIUM obfervavit SCHELHORNIUS in notis 
ad Card. C^IRINIUM pag. zjt.j undc haec PTOLB- 

MAEI 



254. INDEX LIBRORUM 



I 



MCCCCLXXXIIL 

# 

SiXTi IV. monitorium cenfurarum ad- 
Verfus Venetos civitatem Ferrariae invaden- 
tes. . . Injpr. Romae MCCCCLXXXIIL 
in 4. {a) 

NicoLAr de Lyra commentar. in vetus, 
ac novu^m Teftamentum . • • /«;/r. Romae 
MCCCCLXX5^IIL in foL Tom. V. {b) 

Decifiones Rotae Romanae - • . Impr. Ro- 
mae MCCCCLXXXIIL in foL (r) 

Oratio funebris Joh. Antonii Epifcopi 
Alpxandrini facri palatii caufarum Auditoris 
in exequiis Cardinalis Tornacenfis habita 
XVIL kaL novembris 1483... Impr.pon- 
tijicatus Sixti IV. an. XIII. in 4. \d) 

Fr. Petri Terrassb ex ordine Carme- 

litaruni oratio de Diviha providentia co- 

ram Sixto IV. in Dominica IV. quadra- 

. ■ gc^-» 

MAEI cditio CK albo librorum Romae hoc anno excu-. 
forum expungcnda cft . 

{a) In Bibliotheca V^tfcana num. %o%^i 

{)>) Librum hunc & quidem tamquam unicum Romae 
anno 148J. excufum recenfuit MAITTAIRE pag. 44.6. 

if) Charaaer apparet effc SILBERTI ^ TTaftavi li- 
brnth hunc Cabilone • 

(d) Ex charafterc EOCHARII SILBERTI , cx quin- 
quc taQtum plagulis,. Exftat in Bibliotheca Angelica. 



XV. SAECULI 



^SS 



gef. an- 148J.. . • Impr* Romae^ MCCCC- 
LXXXIir. iti 4. (0 

Thomae ex Capitaneis de Cellionibus 
ord. Praedicator. Theolog. profefforis , & 
coramendatarii monafterii S. Mariae de pic- 
tate Dei ordinis Ciftercicnfis 5 & Oratoris 
Chriftiani(fimi Francorum Regis apud Si-- 
xtum IV. oratio in fefto omnium Sandlo- 
rum an. 148^. ••. Impr^ Romae MCCCC- 
LXXXIII. in 4. (/) 

Alexanori Epifcopi Cortenfis oratio ad 
Sixtum IV. in aede divi Petri in die Epi- 
phaniae an. 148^. . . . Impr. Romae MCCCC- 
LXXXIII. in 4. (g) 

JoH fiERTACHiNi cx Firmo repertorium 
utriufque juris... Impr. Romae per Mag. 
Gcorg. Laur de Uerblpoll Theutonicmn^ 

MCCCC- 



" < 



(J) Eodem charaftcre j ac fuperior , & conftat ex 
quinque etiam foliis , tutn infuper reperitur in lauda- 
ta Angelica fiibliotheca • 

(/) Exftat ibidem, & eft ex eodem charaftere, tum fex 
conftat foliis. 

{%) Ex feptem plagulis conftiat, & reperltur etiim 
in Bibliotheca Angelica. In fine autem hnjus orationii 
exftat ejufdem epiftola ad LUCIDUM AiAPHAEIUM 
Epifcopum Signinum , de qua diftum eft cap. IV. iii 
nota (ixi.) pag. 5»^. 



2j6 INDEX LIBRORUM 

MCCCCLXXXIII. in fol. Tom. III. {b^ 
Aesofi vita una cutn fabulis e Graeco 

in Latinum verfa per Rlnutium . . . Imp^m 

Komae MCCCCLXXXIII. in 4. (/) 

Ejufdem AesoPt fabulae verfibus elegia.— 

cis redditae Latinis , & Italicis . . . Intprm. 

Romae MCCCCLXXXIIL in 4, {k) 

Marci Maroldi fententia veritatis de 

humana redemptionc in die Virginis An- 

nuntiataein Capella Papae habita an.i^Sg... 

Im/fr. Romac MCCCCLXXXIII, in 4., (/) 

MCCCCLXXXIV. 

Epiftole, Ledlioni, e Evangelii, i quali 

fe 

(h) Ita cx MAZZUCHELLIO in opere infcripto : Scrit- 
tofi Italiani tom. 11. parte ILpag. 1025. Jam anno 1481. 
cumdcm imprefferat LAVER . De auftorc vide CHAR- 
TARIUM in SyJJabo Advocatorum ConfiHorial. impr. RO" 
mac an. i6$6'. in fol. pag. 41., (y 500. 

(f) Prima crgo non eft tditio Parmcnfis anni ia^I^ » 
ficut placuit MAITTAIRIO. RINUTIUM vero patria Are- 
tinum fuiffe , affirmat DOMINICUS GEORGIUS in vi- 
t^ NICOLAI V. impr. Romac an^ 1742« in 4» 

(k) Uterque liber exftat in Bibliotheea regift Galliae 
fom. I. human. littcrar. pag. ^99* 

(l) Reperitur in Bibliotheca Angeiica • Jam anne 1481. 
idem MAROLDUS oratioAem habucrat de eodem ar« 
gumento » 



A^i..— .■ fc^^i^^ii^t'! Ai 11111 



J 



mmmm 



1 



XV. SAECULI 



257 



"" fe legono in tutto l'anno a la mifTa fecun- 
(^) do Tufo de la chicfa Romana . . . If^pr. if^ 
•^^cd Roma /cdent& Si09taJV. Ponf. Maoc. an.lA^ 
^pt^ CCeCLXXXIV. in fol. {a) 

Mamilh adronomicon ex edit. , & cum 
V^* comment. Laurentii Bonincontri (^) . . . • 
*^' Impr.Romae j»-MCCCCLXXXIV. in fol.(r) 

Bernardini oe Caravaial oratio ha- 
^^ bita die circumcifionis Domini in capelU 
^i^- Sixti IV. an. 1484. ••. Impr. Romae M* 
}- CCCCLXXXIV. in 4. {d) 
^) HicRoNYMi Albxandrini carmina ele- 

R gnn- 



// {d) Exftat in Pibliotheca regia GalJiae tom* Ih Tieth 

/» ^^S* P^* ^^4» Huc autem reducitur editio hujus libri 

: fa^a Rmae an. XIIL SIXTI IV., quam RICHARDOS 

f. SIMONIUS in operc infcrlpto : H/fl. crMque des verpont 

du nonveau teHament pag. i ?• 1 & P* LE LONG Biblioib^ 

facr^e pag. 3 $8. edit. an. i?^}. referunt. Annus cnim 

XIIL SIXTI IV. apprime cadit in annum 1484. 

(p) Miniatenfis in Etruria , ae amicitia junftus MAH- 
SILIQ HCINQ , qiii de co faepe^ in fuis epiftolis men<. 
tion^m habet • Mantuao Jiumanas licteras docuit • 

{c) Parum integram y & accuratam hanc efTc obfer- 
vavit APOSTOLOS ZENOS digcrtat. Vojfian. Part. h 
fag. 43» Exftat autem in Bibliotheca Vaticana n. 10855. 
(rf) Ex charafiere STEPHANI PLANNCK • In Biblio. 
theca Vaticana, & in Angclipa. Ex ofto tax^tiim foliifc 
conf|at hoc opufculum, . 



25» INDEX LIBRORUM 

gantiffima . . • . Impr. Romac MCCCC-^ 
LXXXIV. in 4. {e) 

JoHANNis BiFFi (/) miraculorum vul- 
garium B. M. V. camen heroicum ad Si-* 
xtumlV. una cum vitis S. Martini Epifco-- 
pi ^ S. Caeciliac ^ & S. Clementi^ . • . Impr. 
Romae an. MCCCCLXXXIV. in 4. 

Ejufdem elegia pro gratulatione purpu- 
rae adeptae ab Afcanio Maria Sfortia . . . 
Impr. Romae MCCCCLXXXIV. in 4. 

Ejufdem epigrammata varia cum cpiflo- 
la dedicatoria ad Ludovicum XI. . • . Impr. 
Romae MCCCCLXXXIV. in 4. (g) 

Innocentii Papae VIII. regulae Can* 
cellariae Romanae cum gloffa . . . Impr. 
Romae MCCCCLXXXIV. in 4. {h) 

Antonii LotLii Geminianenfis oratio 
in funere Card. MatifconenGs habita fub 
Innocentio VIIL menfe primo > die XXVII. 

an« 

— — — ^^■^— — ^— — — ^— ^— ^— —- I 

(0 Ex MAZZUCHELLIO tom. 1. fog. 44«. Exfta- 
bat autem in Biblioth. ^enarfiana indkh illiuspag. j68. 

(/) Presbytcri Mcdiolanenfis ex Mczago oriundi. 
Floniit vcrgcntc XV, faeculo , 

^) Tria hacc opera BIFPI conftant cx MAZZUCHEL- 
LIO tQVi^ IL part* IL pag^ izij- j exftant vero in Bi- 
blioth, rcgia Galliae human. iitUrar. ^Qm^h f^-^ll^* 

{f^ Repcricnr in Bibliotheca Vaticaita num^ io|?^* 




j* 



ral' 



XV. SAECULI 



aj9 



•C^* ' an. 1484. .... Impr» Remae MCGCC- 



LXXXV. in 4. (/) 

DE Vl 



GuiLLELMt oE PfiRSRiis Audltoris Apo- 
^^' ftolici oratio fuper eleAionem Pontificis 

'^ an. 1484* die jovis XXVI. augufti ; . . Impr* 

"''• , Romae MCCCCLXXXIV. in 4. {k) 

Pauli Ulmii (/) Bergoroenfis vita » & 

'* miracula Beatae Mariae de Albericis de Co- 

mo . . . lmpr\Romae MCCCCLXXXIV. in 4. 

»- MCeCCLXXXV. 

Pontificale Romanum de novo editum 
per Auguftinum Patricium de Piccolomi- 
neis'(^) 3 & Johannem Burchardum ••• • 

R a Impr. 

. (1) Conftat ex feptem tantum plagulis • Huic autem 
anne^endam vult Rhetoricam ANTONII MANCIMBL* 
UI SIMLERUS in GESNERI tfitmc fag. I4* Exftat in 
Angelica Bibliotheca. 

(k) Exftat in Bibliotheca regia Galliae tom. 1. buman. 
Ihterar. pag. i^x. 

^ (J) De quo di£him eft ad an« B47y» p^g* ^4>* 

\a) Patria SeaenfiSj foJt a fecreti» Cardinali PICCOLO* 
MINEO Senenfi tempare fuae legationis ad coetum 
Ratifponehfem 3 quem diefam vKKMt, aii.i47i* Poftea 
Epifcopus Pientinus , 8c caeremoniarum magifter ab )N- 
NOCENTIO VIIL crcatus eft^ & obiit anno t49^. 

* . Hunc 



266 INDEX LIBRORUM 



Impr. Romae per Stepbanum Plannk M- 
CCCCLXXXV. Indmione IIL , die ver^ 
XX* menfii decembrU . in fol. \b) 

Revelationum S.Birgittab libri Vlll.una 
cum oratione in e)us laudera. .. lmpr,Ro' 
mae MCCCCLXXXy. in fol. {c) 

GviLLELMi Caoursin oratio.habita pro 
Rhodiis coram Innocentio VIII. V. kal. fe- 
bruar. 1485. .. . Impr, Romae an, MCCCC- 
LXXV. in 4. (d) 

Antonii Lollii Geminianenfis oratio 
in die circumcifionis Domini coram Inno^ 
centio VIII. anno ejus primo . . . Impr^Ro^ 
mae an, MCCCCLXXXV. in 4. (<?) 

Ea- 

Hunc cum JABOQO LUCIO Epifcopo Cajaccnfi > & JO- 
HANNE BURCHARDO dcputavit INNOCENTIUS VIH. 
pro hac iiova adornanda Pontificali^ Romani cditione • 

{by Reperitur in fiibliotbeca Vaticana num, 402;. i 
& apud S. Mariam de Populo. 

if) It^ MAITTAIRIUS/^^.^6 7.poftTENTZELIOM, 
&REISERUM . Sed dubia mihi videtur hujns exfiftert- 
tia, & mallem cum FABRICIO Bibliotb. med. tatinip. 
Tom. JL fag. 280. affirmare Jibrum hunc nihil aliud ef- 
fe praet<^r excerptas Revelationes quafdam cx lib. IV. cjus 
Rcveiationum , cui titulus : Onm mundi • 

Q) Ita FREYTAG anakBor. litterar. pag. 204. 

(r) TrafVit 4c betlo Tprci^ infercndo , & ex c|uinquo 
taqtimi conftat foliis • Apparet chara^ler SILBERTI « 
Exftat in Bibliotheca Angelica^ 






XV. SAECULI; a6i 

(. Eadem oratio ex editionediverfa) fed eo- 

*f dem anno , & ibidem . in 4. (/) 

GuiLLELMi BoDiviT ord. MinQfum ora- 
i tio in mi(fa Papali Romae 1485* in dieTri- 

Ditatis... /«w^r. Romae MCCGCLXXXV. 
in 4. (^) 

. Oratoris Francorum Regis oratio ad In- 
nocentium VIII. . » . Impr. Romac MCCCC- 
LXXXV. in 4. 

JoH. Camerarh Dalburgii oratio ad In- 
nocentium VIII. . . . Impr. R^mae MCCCC- 
LXXXV. in 4. 

Hbctoris Flisci Lavaniae > & Palatini 
Comitis , oratio pro republica Genuenfi ad 
Innocentium VIII. . . » Impr. Romae an* M-« 
CCCCLXXXV. in 4. 

JoHAMNis Francisci Marliani oratio 
pro Duce Mediblanenfi ad Innocentium 
. VIIL . . . Impr.Romae an, MCCCCLXXXV. 
in 4. (/&) 

fRANCiSGi Patritii Epifcopi Cajetani 
R 3 Ora- 

I I I I ■ ■] ■■! I I w mtmimmmm ii 

(/) £x fex foliis conftat^ & in eadem Bibliotbeca 
reperitur • 

(f) £x quatuor folum foliis cohftat > & reperitut 
ibidem • 

(b) Quatuor ifti pofteriores exftant in Biblioth. tt- 
gia Galiiacr Tp«f.. /. kman^ liMrar. fag. ij». 



2^2 INDEX LIBRORUM 

Oratoris Regis Ferdinandi oratio ad Inno- 
centium VIII. . ;. Impr, Romgi^anMCCCC" 
LXXXV. in 4. (/•) 

Valasci pro Ferdinando Portugailiae 
Rege oratio ad Innocentium VIII. Impr» 
Romae MCCCCLXXXV. in 4. 

Amtonii Geraldini Legati Regis Hi* 
fpaniarum eglogae XU.de myfteriis vitae 
J. Chrifti . . . Impr. Romae an* MCCCC-. 
LXXXV. in 4, {k) 
■ GuNDissALVii OE ViLLADiEoo tradtatus 
de Legato . . . Romae cura auSforh anna 
falutii millejimo quairing, odfuage/. quin- 
tot die vero XIUL menfis janii ^ fedente 
Innocentio Vllh anno ejas primo . Joban- 
nes Hugonius de Gengenbacb imprejpt, in 
fol. max. (/} 

MCCCCLXXXVI. 

Regulae) ordinationes , & conftitutiones 

Can- 

{t) Hic cum ftquente conftat ex eodem Inikt » ea- 
demque pagina. 

(il) kxsSXox fuit Protonotarjus Apoftolicus* & Poeu 
koreatusj de quo vide FABRICIUM Bihlioth. mti. la- 
tinit. tom. I. pag. 1*5. 

(0 Editio haec fplendidiffima ineretur appeliari. Ex* 
ftat auteni apud S. Mariatq de Populo. 



X \r. S A fe C U L r atfj 

CaDcellariae Apoftolicae Innocentii VIIL 
una cum taxa y & ppenitentiaria • . • Impr^ 
Romae MCCCCLXXXVI. in 4, (a) 

Eliab TuRoNfiMSis Archiepifcopi > & 
Cardinalis tituli S. Luciae ( qui obiSt an. 
1484.) libellus contra pragniaticam Fran- 
corum fandlionem.*. Impr. Eucbarius Sil^ 
bert clericus Uerbipolenjis an. millejimo 
CCCCLXXXVI, in 4. 

Antonii Gekaldini oratio ad Inno* 
centium VIII. pro Rege Ferdinando ^ .& 
Blizabetha Regina Hirpaniarum an. I485.... 
/i»/r.iJ^»aif flr».MCCCCLXXXVI. in ^\li) 

TraAatus procuralorius Diaboli contra 
Mariam . . . Impr. Romae per Stepbanum 
Plannk an. MCCCCLXXXVI. in 4. (r) 

Antonii ob Butkio commentar. fuper 
primum librum Decretalium... Impr.Rfi^ 
mae an. MCCCCLXXXVL in foI.(i) 

Conclufiones Philofophicae i Cabalifti- 
R 4 cae, 



^ (^) Exftat in Bibliotbeca Vaticana mim. loj 7^. ^ & itl 

Menarfiana indich pag. 164. 

(^) De audtore > qui erat Regis Hifpaniarum ofator 
i ad INNOCENTIUM VIIL , diaum eft fupra adnot. (*) • 

[ (0'Ex cataJogo LOESCHERII garu Ih fag. 7JI. 

! num. i2gS4. 

(^ Apud S, Mariam de Pbpufo. 



K 



±64. INDEX LIBRORUM 



cac , & Tbeologicae &c. . . Impreff, Romac 
opera Euebarii Silberr ^ alias franck an^ 
no MCCCCLXXXVI. ^ die feptima deceni^ 
brii . in fol. {e) 

MCCCCLXXXVII. 

Sexti Frontini ftratagematicon Hbri 
IV.. . . Impr. Romae per Eucbar. Silbcrty 
alias Frank MCCCCLXXXVII. die primm 
junii . in 4. {a) 

Flavii Vegetii cpitome inftitutionura 
rei militaris , edente Johanne Sulpitio Ve^ 
rul^no •.. Romae Eucbar. Silbert millef. 
quadring. o&ogef. feptimo quarto KaL fe^ 
bruarii* in 4. (^) 

Modesti libellus dc vocabulis rei niili- 
taris . . . Romae Eucbar. Silbert MCCCC- 
LXXXVIL feptimo idus junii . in 4. {c) 

Ae- 

(e) In finc barum conclufionum PICI Mirandulani lc- 
gitur : Conclufiones uon difputabuntur , ni[t poH Epipb^^ 
uiam : interim fublicabuntur in omnibus Italiac gymna^ 
ftisi &fi quis Piilofopbus , aut Ticologrss ctiam ab cxtrc" 
ma Italia argucndi gratia Romam vcnirc voiucrit , poU 
iicetur ipfe D. difputaturus fc nfiatici acpenfas illi fQltt" 
turum de fuo • Exftat apud S. Mariam de Popule • 

(a) In Angelica Bibliothcca. ■, 

\b) Jbidcm ♦ (f) Ibid^m » * 



XV. S AE C U L I 26s 

Aelianus de inflruendis aciebus e Grae« 
co in Latinum faftus a Theodoro Gaza««. 
Romae Eucbar. Sllbert mlllef. quadrig. o^ 
Bogef feptimo ^ quinto decimo kal. mar^ 
tii . in 4. {d) 

Baptistae Mantuani carmen contra 
impudice fcribentes . • . Romae 1487% die 
XX. novcmbris . in 4* (e) 

Innocenth Papae VIII. regulae , or- 
dinationes ^ & conftitutiones Cancellariae 
ApoftoUcae . . • Impr^ Romae an. MCCCC- 
LXXXVII. in 4. (/) 

Liber Pontificalis Romaoae Ecclefiae ^ 
ex emendat. Jacobi de Luciis ^ Sc Johan. 
Burkardi . . . Impr. Komae per Stepbanun» 
Plannk MCCCCLXXXVII. in fol. (^) 

Stephani Tmegliath Archiepifcopi Pa- 
tracenfis oratio coram Innocentio VlII. ia 

aede 

(d) Ibidem* Hujus colIeAiotiis fctiptorum de re mi- 
litari editio me|do(iffima eft > & charaAer eft quafi 
Gothicus • ^ 

(e) £k quatuor tantum foliis conftac , 8c reperitur 
in Bibliotbeca Afacaelitatia . 

(/) In Bibliotheca Alexandrina Archigymnafii Sa- 
pientiae tra£lavi editionem quanidam fub INNOCEN- 
TIO VIIL impreflam , fed abfque anni nota. ' 

(/) Editio haec diverfa eft ab ea anni i^Bj. Bxftat 
in Tciicritm BMotbcca hdiffs fag. ifu 



266 INDEX LIBRORUM 

aede D. Petri in die Pentecoftes . ^ . Rom 
mae an. llh Poniificatus Innocentii VIII. 
tertio nonas julii . in 4. {h) 

Petki Bosca Theolog- doifloris , & au- 
ditoris Cardinalis S^ Marci oratio habita 
ad Cardinalium fenatum pro celebranda 
vi(5toria Malachitana Regis Hifpaniarum ••* 
Impr. Romae MCCCCLXXXVII. in 4. (/) 

Fratris MARiANide Gbnazano ex or- 
dine S« Auguftini oratio habita coram Ponr 
tifice Dominica tertia Adventus an. i^Sy..*. 
Impr.Romae MCCCCLXXXVII. in 4. {k) 

Ejufdemeadem ex editione diverfa ejuf- 
dem anni. in 4. (/) 

Apologia ) quam in favorem fuarum con* 
clufionum edidit Picus Mirandulanus . . . , 
Impr. Roma^ MCCCCLXXXVII. in fol. {m) 

Gloflae Rqobrici Pojrtuenfis £pifco^ 

__^ PL' 

(A) Ex fcptem tantum plagulis , Exftat in Angclica 
Bibliotheca. 

Conftat ex fcx folum foliis , & rcpcritur In An- 
gelica Bibliotheca • 

(*) Quantum doftrina excjelluerit auAor , confule AN- 
GELI POLITIANI Ubr. IV. epmohrum cfift. VJ.Ex fcx 
taptum foliis componiturj & cxilat in AngeUcla Bir 
bliotheca, 

(/) Reperitur ibidem, & (c\ tantum eft foliorum • 

(m) Apud.S« Mariam de Populo • 



ntnm^' '^^itffTtfiiliiit 



Xv/ S AE C U L I »6; 

pi, poftea Papae Alexandri VI* in regulas 
Cancellariae , Sc in conftitutiones Inoocen- 
tii VIII. de beneficiis... Impr* Roraae per 
venerab,virum Mogijijr, Eucborium Silbert^ 
aliai franky anno MCCCCLXXXVII. in 4. 

MCCCCLXXXVIII. 

Miflale fecundum ufuni Ecclefiae Roma- 
nae. . . Impr.an, MCCCCLXXXVIII. die 
22, decembris Romae . in /^ (a) 

PUHius de viris illuftribus, FeNESTELLA 
de magiftratibus Romanis, & Johannes 
SuLPiTius Verulanus de oratiofiis compofi- 
iio ne . . . Impr.Romae MCCCCLXXXVIII. 
jn 4. (b) 

Antonii Mancinelli Veliteroi (c) ver- 
filogus ... Impr.Romae MCCCCLXXXVIII. 
in4,(d) ^ 

An- 

'■''•'■' ■ * ' r ' 

(tf) Ex charafterc SILBERTI. Exftat apud S. Aiv- 
dream Vallenfem Cler. Regularium . 

(/r) JOHANNES SULPITIUS a patria Verulo difiu^ 
Verulanus> humaniores litteras Romae , vergente XV.^ 
faeculo 9 docuit • 

(c) Infignis apud Venetos Graitamaticus floroit fub 
finem XV. faeculi • 

(^ Conftat ex XII. tantum lolih, 9c repi ritur m 
BMothc^ii Aracaclitana • ' *- ^ 



269 INDEX IIBRORUM 

Andkeae Fulvii Sabini ars metfica... 
Im/>r. Romae MCCCCLXXXVIII. in 4, (e) 

Propofitio fa<fta per Oratores Innocea- 
tii VIII. coram Carolo VIII. Francoram 
Rege ,. proponente Doni. Leonello Epifco- 
po Tragurienfi in palatio regio Parifiis an^ 
1488. . . Impr. Romae ex cbaraBere SH' 
herti MCCCCLXXXVIII. in 4. (/) 

Revelationes S. Birgi ttae . • . Impr, Ro" 
mne MCCCCLXXXVIIL in 4. {g) 

MCCCCLXXXIX. 

JoHANNis de TuKREcREMATA fumma, 
de Ecclefia contra ipfius , & primatus S.Pe^ 
tri adverfarios. .. Impr. Romae per Eu' 
cbarium Silhert ^ alias Prank^ indidlione 
VII. , Jie vero lunae XXVll. menjti apri' 

lis 



(e) lEx decem foJum foliis conftat , & «bidcm repc- 
Titiir . Ex eodem charaaere , ac fuperior , liaec etiam 
cditio concimiata cernitur. 

(/) Oratio haec ex quinque plagulis conftans eo te»; 
dit , ut Regem hunc inducat ad bellum Turcis inferet»- 
dum , & in hac enumdrantur varia Regum Galliae er- 
ga S. Sedem beneficia. In Angelica fiibliothcca. 

(g) Ita rcfertur in Catalogo Cardie. DUBOIS impr. 
Hagat Contittm in 8. 2o». //. fag^ xo6,t ubi baec ©• 
ditio ^riw^^i appellatur . 



ttM 



XV. S AE C U L r 2«%> 

lls an. MCCX:CLXXXVIIII. in fol. (^) 

Beneoicti dq Nuksia libellus de con« 
fervatione fanitatis .•. Impr. Romae Eucham 
rius SHhert. MCCCCLXXXIX. in 4. (^) 
Pbtri GARsrAB (r) opus cdntra conclu- 
fiones Joh. Pici Mirandulani . . . Impr. Ro^ 
mae per Eucbar. Sllhert ^ alias Franck .r4 
MCCCCLXXXIX., J/V wr^ XV. menjis 
odiohris . m fol. (^) 

MGCCCXC. 

JoH. de TuRRECREMATA contempUtio- 
nes fuper figuras S. Mariae de Minerva... 
Impr. Romae Stephanus Plannk MCCCC- 
LXXXX. in foL {a) 

Sallustius cum commentar. Laurenrii 
Vallae . . . Impr. Romae per Eucbarium 
Silhert ^ tertio nonas aprilis , fedente hir 

no^ 

(tf) Exftat in BibJiotheca Vaticana nuni, 2718., & 
apud S. Mariam de Populo . 

(^) In Angclica Ribliothcca . 

(0 PETRUS GARSIAS Valentinus Theologus , do- 
aor Parifienfis , & Epifcopus UflcJlenfis in Sardinia 
floruit vcrgente ad finem XV. farculo. 

(d) Apud S. Mariam dc Populo . 

(a) BibJioth. Regia Galliae Tom. 11. pag. 314. 



270 INDEX LIBRORUM 

noccntlo VIII. j anno ejus VI. MCCCC* 
LXXXX. in fol. (b) 

Plinii epiftolac.*. Impr. Romae per 
Eucbarium Silbort . • . poft dlem XI III. ca* 
lendar. aprills MCCCCXC. in 4. (r) 

CiCERoNis epiftolae ad Brutum 9 Quin- 
tum fratrem , & ad Atticum , curantibus 
Bartholomaeo Saliceto Bononienfi , & Lu- 
dovico Regio Cornelienfi . . • /«r^r. R^wjf 
per Eucharium Silbert . . . pojl XVI. calend. 
augup MCCCCXC. in fol. {d) 

ViRcuu bucolica, & georgica cum com- 
inentar. Antonii Mancinelti Veliterni •• .. 
Impr. Romae per Eucbarium Silbert , ' die 
^igefima o&obris ann. Dom. MCCCC- 
LXXXX. in fol. Pb- 

(b) In Bibliotheca Vaticana num, 717*. 
^ if) Hujus cditof fuit POMPONIOS LAETOS . Repe- 
' peritur in Bibliotheca Vatic^ num, 1014^.3 & in 

Angelica ; * 

V (d) Praemiferunt cditores " cpiftolam ad AUGUSTl- 

' C JJUM MAFFEIUM , quam retulit Index ^Schmidianui fag. 

|i7. , & in fine alia eft etjam pariter a SCHMIDIO 
relau> in qua dicitur 8oo. cnvnplaria illius cufafuijfe. 
Tum ad calccm cxftat infuper diftichon POMPONII 
lAETI ad MAJPAEIUM . Primus eft ex libris Romap 
XV. faeculo excufis, in quo habeatur index erratorum 
corrigendbrum • Exftat ia Bibliotheca Vaticana 3 & ex 
Capponiano legato hujus indicis pag* 406. ^ tum, ^pud 
S. MaTiatn de Popuio> & in AQgelica. 



X V. S AE C U L I 271 

pETRt de Appono traAatus dc venenis... 
Impr. Romae MCCCCXC. in 4. {c) 

Pf oLQMAEi geographia cum tabulis ae- 
re incifis •• • Impreffum , O* completum futt 
Romae an. a nathit. Dom. MCCCCXC. , 
dic IV. novembris y arte ^ ac impenjii Pe^ 
tri de Turre . in fol. (/} 

Formulae inftrumentorum ad ufum cu- 
riae Romanae • • • Impr^ Romae Stepbanui 
Plannk MCCCCXC in 4. {g) 

Paulus PoMPiLius de vita Senecae . • • 
Impr. Romac MCCCCXC. in 4. (b) 

Alexanori Benedetti ex Legnano in 

territorio Veroneijfi libellus de febre pefti- 

lenti • . . Impr. Romae MCCCCXC. in 4. (/) 

PfiTRide ViCENTiA Epifc.Caeienatenfis(>&) 

ora- 

(e) In Angelica Bibliotheca. 

(/) Advcrtentia dcfccit MAITTAIRIUS e|m diccns 
impreffom XV* dh novcmMs . Eacdeni funt tabiic > eo- 
demque niimero^ ac in editione anni 1478« fixftat in 
felcaiffimo mufeo Abbatis D£ ROSSI jam fupra laudato • 

(g) Ifidich Biblioth. Tellcrianac pag« 170. 

(b) Ex Qitalogo Biblioth. Mcaddianae impr. Londini 
X 754« pag.i 50. Bxftat alia ejufdem librieditio anni 1480, 

(/) Ex MAZZUCHELLIO in operc infcripto : Scrtt^ 
tori Ualiani Tom. 11. Part. IL pag. 811. 

(*) PETRUS SUCIi^S, vcrnacula lingiia de" S(mzi i 

patriai 



■^■"■~^^^^^^™^*p 



27« INDEX LIBRORUM 



oratio pro expeditionc contra infideles ha- 
bita juflu Innoceotii VIIF, anno 1490. ... 
Impr, Romac MCCCCXC. in 4. (/; 

MCCCCXCI. 

Sexti Rufi libellus de Romana hifto- 
ria... Itfipr, Romae Eucbar. Silbert die 
auzu/li XXIL MCCCCLXXXXI. in 4.(a) 

LAURENTtt BoNiNCoNTRU Miniatenfis 
opus de annorunj revolutionibus aftronono- 
micis ... Impr. Romae MCCCCXCI.in 4, {b) 

Stephani Thepliatii Patracenfis Ar- 

chie.- 



patri^ Romanus > orlgine Modoetia , five Monza , qoi 
de Vicentia diflus eft , quod ibidera ejus avus quan- 
^oque domicilium habuerit . Vide , quae de eo difTe- 
ruit PETRUS ALOYSIUS GALLETTIUS Abbas C4G- 
nenfis im Diraefatione ad Orationem funebrem > quam in 
obitu eVdem PETRI de VICENTIA habuit THOMAS 
PHAEDRUS INGHIRAMIUS , quamque GALLETTIUS 
^didit in Tomo III. /inecdoterum Romae editorum pag. 
17^., & JOH. ANGELO BRASCHIO Cardin. , nupc 
PIQ VI. P, O. M. dedicavit . 
' (/) £x catalogo Telleriano pag. jS;. 
((/) Ex catalogis Meaddiano fag. i J o. , & DOM. 
PE ROTHELIN num. ^909. 

' {h) De au£lore jam di£lum eft ad ann. i^t^.. pag. 2$ 7, 
l)d;). (h), Exftat autem iq fiibliotheca Vaticana nun}.;} 3 7, 



XV. SAECULI 



*7J 



l»' chiepifcopi oratio de padione Domini.... 

Impr. Komae MCCCCLXXXXl. in 4. (r) 

Plinius de viris illuftribus cum quibur- 

dam Senecae opufculis .... Impr. Romac 

' MCCCCXCI. {d) 

Regulae cancellariae Apoftolicae fub In- 

nocentio VIII. Impre^. Romae per Stepba^ 

r num Plank MCCCCXCI. ifi 4. (e) 

) De arte notarii tra(flatus . . . Impr. Ro^ 

j tnae Stepbanus Plank MCCCCXCI. in 4.(/) 

Prd tabellionibtis inftru<5lioni2s . . . Impr. 

) Romae Stepbanm Plank ^CCCCXCt. 

in 4, (^) 

ColumbUa de hortorum cultura. . . .- : 
lmpr>Stepbanus Plank Romae MCCCCXCI. 
in 4. {h) 

Celsi Maphabi VeronenGs monumen- 
tum compendiofum pro confeftionibus Car* 
dinalium , & Praelatorum . . * Impr» Romae. 
MCCCCXCI. io 4. (/) . 

S BEa- 

(c) In BifeJiothcca Vaticana num. 10557. 

(J) Ex catalogo DOM. DE ROTHELIN num, 490^, 

(0 Ex catalog. Bibliothccac Gard. JOSBPHI RENA-^ 
; Tl IMPERIALIS pag. 99^ 

(/) In AngeUca Bibliothcca, 

(^) Ibidem,. 

(b) Ibidem . ' 
t (0 Ex FABRICIO mthth^cdJatlnh. tm.hpg.l^^ 



i 



S74 INDEX tlBRORUM 

Bernardi BAStnt {k) concio habita Ro- 
xnae corani Cardinalibus anno 1491.... 
Jfff/>r. Ramae an* MGCCCXCI» in 4. 

SuLFi Ti i Verulani opus de componendis, 
& ornandis epiftolis ... Impr, Romaff anno 
MCGCCXCL in 4. (/) 

MGCCCXGIl. 

Hbrmolai Barbari {a) caftigationes 
Plinianae priores . Impreffit Eucbarius Ar- 
gentcui Germanus Romae MCCCCXCII. 
oSfavo kaL decembrh . * . in fol. {b) 

Sexti Rufi opurculum de gcftis Roraa- 
norum . , . Impref, Romae Stepbanm Piank 
MCCCCXCIL in 4. {c) 

ARiiSTOTBLts politica latine cum com- 
mentar. Ludovici de Valentia ordinis Prae- 

dica- 

(A). Canonicus erat Xaefaraugoftanus in Hifpania 3 qui 
florutt fub finem XV. faeculi . 

(T} Exftat in AngeJica Bibliotheca . 

(fi) POMPONH LAETI difcipuJi», pro Vcneta repu- 
blicaadlNNOCENTIUMVIU. Oratoj:fuit, &obiitpro- 
pe Romam anno 14^2. aetatis fuae 39. 

(b) Anno fequenti au£tiore$ , .qpas fecundas appella- 
vit, caftigationes in PLINIUM edidit. 

(0 Ex MAITTAIRIO fag. j**., & .FABRICIO Bl- 
tiiQti, med. latinit. tom. VU pag. i]4« 



X V. S AE C U L I 



2JS 



dicatorum . . ♦ Impr» Romae per Embarium 
Silbert , aliai Frank , XlllL kaL auguftl 
MCCCCXCII. in fol, (//) 

Aristotems ethica ex verfione Joh. Ar- 
girophili ... Impr^ Romof pcr Eucbarittm 
Silbert . . . MCCCCXCII. kah /eptemhrii . 
in fol. {e) . 

JoH. Makiab Catanaei ( claruit ann. 
1500. ) juris confulti Mantuani oratio ad 
Alexandrura VI, . ., Impr, Romae MCCCC- 
XCII. in 4« (/) 

Bernardini de Caravaiai, J^pifcopi 
Saguntini, & pofliea Cardinalis S. Crucis 
oratio habita pro Rege Ferdiaando, &E- 
lifabetha Hifpaniarum Regibus de obedicn- 
tia praeftanda Alexandro VI, lmpr*Romac 
MCCCCXCII. in 4. {g) 

Caroli Verardi Caefenatis , &cubicu» 
larii Pontificii {b) hiftori^ Baetica > feu ex- 

S 9 pu- 

I . . ■ . , ■■ ,. I — , ^ - ^ ^ — 

{d) Refcrtur cxemplar in Indice IX)M, DE GAGNAT 
num. 835. in membranis excufum • 

(c) In fine legitur epiftol^ quaedam curiofa fpefVans 
ad Academiani Romaliam. Exftat apud S, Mariam de 
Populo. 

(/) In fiibliotheca Vatlcan^ niirn. 1047^. 

(g) Ibidem nunit 105 ii. 

(Jb) Exftat ejus monumentum^fepulcrale Rom^C in £c- 

clc- 






t7« INDEX LIBRORUM 



pugnatio Regni Granatae dialogice fcri- 
pta . . . Impr.Romae MCCCCXCIl. in 4. (/) 

LacANi Cordubenfis poetae- Pharfalia 
vulgari fermone metrico translata per Dom. 
Ludovic. de Montichiello Cardinalem ... . 
Impr. Komae Euchariui Silbert ann. M- 
CCCCXCII. die X. menjis januarii. in ^.(^) 

Rcgulac Cancellariae Apoftolicae fub 
Alcxandro VI. . . . Romae Eucbarius Sil'- 
berc MCCCCXCIL in 4. (/) 

NicoLAt TtGRiNti oratio pro Lucenfi- 
bus ad Alexandrum VI. Impn Romae M- 
CCCCXCIL in 4. 

Sebastiani Baouarii oratio ad eum- 
demproVcnetis.. . Romae MCCCCXCII. 
in 4. Ja- 

clefia S. Tryphonis Fratrum Eremitarum Auguftinenfium, 
^uod retulit laudatus GALLETTIUS loc. fuperius clu- 
to pag. 185» 

(/) Scenis repraefentata , ludifque Romanis afta cft 
hoc anno , praefidente INNOCENTIO YIIL XL kal. 
tnaji . Immerito prima editio Romana hujus opufculi 
dicitur fafta an.i4^4. a FABRICIO Bihliotb.md.latinit. 
fom.I.fag. 3 5g. Exftat in Bibliotheca Vaticana n. 8065. 

(k) De iiac Pharfaliae LUCANI verfione fufe diffe- 
Tuit P.PAITONIUS in Bibliotb. j quac infcribitur: DegU 
autori volgarizzati ; fed accurate defcribitur a GOIL- 
LELMO DEBURE Bibliogr. infirun. num. %i9i. 

(/)* Ex catalog. Bibliothecae Cardinahs JOSEPHI RE- 
MATI IMPERIALIS pag. 5?^. 



; XV. S AE C U L I «77 

Jacobi Spimolae oratio ad eumdein. ,: 
Komae MCCCCXCIl. in 4. 

ANTONlt GaLEACII ficNTlVOLI /Oratio 

ad eumdecn pro fiononifnfibus .. < Romae 
MCCCCXCIl. in 4. 

Gentilis Epifcopi Aretini oratiq ad 
eumdem pro Florentinis . . • Romae Mr 
CCCCXCII. in 4. 

Obedientia publica Sencnfium Alexan> 
dro VI. . . . Komae MCCCCXCIl. in 4. (») 

MCCCCXCIII. 

Hermolai BAKBAni fecundae caftigatio- 
nes Plinianaej itememendatio in Pompo- 
nium Melam , in Senecam^ in Quintilia^ 
num 5 & Columellam , una cum expofitio- 
nibus ... lmpre(pt Eucbarius Argenteui Ger^ 
manm Romae idlbus februarti MCCCC- 
XCIII. in fol. Tomi duo (^) . 

Bartholomaei St BYiLAB Mouopolitani 
Theologiae profefforis fpeculum peregri- 

S 2 na- 

(«r) Singulae i(be orationes conftant ex Biblioth. re<' 
gia GalJiac Catalogi Tom. L bumanior. littcrar. fag. 158. 

(a) Primam partem harum caAigationum cdiderat an* 
no praeccdenti ; De utraque autem vidc APOSTOLOM 

ZENUM in differtat. Volfmnis fartc^IL fag.~ 371. 



278 INDEX LIBRORUM . 

narum quaeftionutn ad Alfonfum Arago- 
niae , Ducem Calabriae ex Theologis , Ju- 
rifperitis 5 Philofophis , & Aftronomis con- 
cinnatum.** Impr^ Romae MCCCCXCIIL 

in 4* 
Commentar. fuper diftinft.^ & fuperde- 

cretales . . . Impr. Romae MCCCCXCIII. 

in fol. Tomi tres {b) 

HiEROGLBS in verfus aureos Pythago- 
rae ex VerGone Johannis Aurifpae.. • Impf. 
Romae per Jobannem Beficben , 0^ Slgif- 
mundum Mayer . . MCCCCXCtll. in 4. ^ 

NicoLAi Mamae EsTENSis > Epifcopi 
Adriae oratio pro Hercuk Eftenfi Duce 
Ferrariae ad Alexandrum VI. una cum e*- 
piftola ad eumdem • . . Impr. Romae per 
Stepbanum Vlank MCCCCXCIII in 4. (r) 

Ejufdem altera editio... Impr. Romae 
per Andream Vritaglum MCCCCXCIII. 
in 4. {d) 

Herodiani hiftoriafum libri VIII. ex 

ver- 



(*) Ita rcfertur a SAUBERTO Biblktbtm Norim- 
fcrg. pag» i8o. 

(c) In BibJiotheca Vaticana num. 105 ii« 

(d) Editio haec j cujus penitus a me Typographus 
ignoratur , ita recenfetur in Imtk^ Bibliotb^ regiac Cal'- 
liac tom h fag. 158« 



X 



ii-r mtmr^" f- inilmi 



XV. SAECULI «79 



verfione Angeli Politiani.. . Impr» Romac 

dh XX. jumi MCCCCXCIII. in for. {e) 

Mathaei de LucHA dialogus de diebus 

criticis .... Impr* Romae MCCCCXCUI. 

in 4. (/) 

PetriGravinab Panormitatii oratiode 
afcenfu Chrifti ad Caelos eoram Alexan- 
dro VI. die XVI. martii... Impr^ Romae 
MCCCCXCIII. in 4. {g) 

M. MoNTANi Epifcopi Rhodii oratio pro 
Rhodiis ad Alexandrum VL . . . Impr* Ro- 
rnae MCCCCXCIII. in 4. 

Benvenuti a S. Georgio oratlo pro Mar- 
cbione Montisferrati ad Alexandrum VI. . . ■» 
Impr» Romae MCCCCXCIII. in 4. 

HiERONYMi PoRCii Romani, Rotaepri- 
mi auditoris , orationes nomine principum, 
& rerurapublicarum Italiae ad Alexan- 

S 4 drum 



(;) Praemittuntur operi 06I0 folia, quae exhibent 
opufcula operi praeliminaria . Pefcribitur a GUILLEL- 
MO DEBORE BiHhgr. nmt. 4^40. 

(/) Ita LEICHIUS ia fttpplmtnto ai MAITTAIRII 
annalts pag. ij$. 

{g) In fine exftat in laudem auAoris epigramma LEO- 
NARDI CORVINI Epifcopi Pelufini . Exftat in Angeir- 
ca Blbliothece . 



tSo INDEX LIBRORUM 

drum VI. . . . Impr. Romae Eucbarius Sil- 

hert MCCCCXCIII. in 4. (i&) , \ 

MCCCCXCIV. 

Vegetius de rc militari ... Impr. Eu^ 
€barius Silbert Alamannus XXlllU oofo^ 
bris MCCCCXCIV. in 4. 

Fromtini ftratagemata) & Mooestus 
de re militari: omncs ex edit* Johannis Sul- 
pitii Verulani . . . Eucbarius Silbert im^ 
prejjittertionovembris MCCCCXCIV. in 4. 

Caroli Veraroi hiftoria Bactica de ob- 
iidione urbis Granatae a Ferdinando Re- j 

ge Hifpaniae ad Cardin. Rapfaaelem Ria^ I 

rium • • . Editio 9. Roniana • . • Impr. Ro^ \ 

mae m. MCCCCXCIV. in 4. {a) \ 

Formularium inftrumentoruni) feu ars 
notariatus.%. Impr. Romae MCCCCXCW . 
in 4. i 

Vocabularium juris . . .Finit fcliciter per , 

Ste-^ 

(i&)-<]onftant tres poftremae editiones ex Biblioth^ 
tegia Gallae Inikh human. lincrar. Tom. L pag. 159* 

(tf) Editio hacc auftior eft ea anni 14^2. BARTHO-^ 
IINUS»VERARDUS auftoris iiepos prooemium metri- 
cum adjecit • Vid. quae fuperius di^a funt ad eumdent 
annum adnot, (b) pag, 27J. . , 



XV. 



S AE C U L I 



sSi 



Stephanum Plank die VU hbruarii M- 
CCCCXCIV. in fol. 

Petr! Carae oratio ad Alexandrum VI. 
pro Carolo I. Sabaudiae habita die 29. maji 
i494..../«;/>r.i2ff»!f<7f MCCCCXCIV. in ^.{b) 

MCCCCXCV. 

JoH. ANTONtiCAMPANi opcra , edetitc 
Michael Ferno Mediolanenfi »., CbaraB^cri» 
bui Vcnetii tmprejptm Romae per Eucbar* 
Silber , alias Frank uniux ipfiui MicbacUs 
Vcrni Mcdiolanen^s cura^ corrc^ione ^ O* 
impenfa an. cbriftianae falut, MCCCC- 
XCV. pridie kalend. novembris . in (o\.{a) 

" Ale- 



(^) Pfaeeft epiftola GUILLELMI VARRONIS Ver- 
cellenfis, SenatoriV Taurinenfis ad Scnatum Taurinen- 
fcm , in qua inter innumera POMPONII LAETI eiogk 
appellatnr Togatorum cruditiflimus . 

(a) Hinc editioni v*rias praemifit epiftola» FERNUS. 
In fine legitur epigraoima contra Typographos Roma- 
nos, quod incipit : J/h est Hulto demem , idemque ex de- 
mente infanut fieri , liliroi privjus Romae imprime i^Tc. In 
'*ne etiam haec habentur : An nondum tibi fatis perfpe- 
BusenCampanusyemey exere y excute illos tuos y tuos illts 
eariofi nummi locuhs. Deprome quantum depofcit Biblio- 
poh : nam fi poeniteat ( nifi ineruditus > dufhm vult re- 

{ fen- 



282 INDEX: LIBRORUM 

Alexandri VI. regulae Canceilariae 
Apoftolicae . • . Impr. Romae MCCCCXCV- 
in 4- (*) 

Sermo habitus Romae in ecclefia S* Pe- 
tri die palmarum an« 1495« coram Ale- 
xandro VI. per Leonellum de Chierega- 
tis Epifcopi Concordienfis...f«»^r./J^wj^ ( ex 
charaftere SHbert ) ann. MCCCCXCV. 
in 4. (r) 

. Aristotelis poIitLCorum libri VIII. la- 
tinecum comment. D. Thoraae Aquinatis .^ 
. Impr. Romae Eucbar. Silbert MCCCCXCV. 
in fol. {d) 

HiERoCLES in verfus aureos Pythagorae 
ex verfionc Johan. Aurifpae (^) • . . Impr. 

fcndmi fed m^ . Editio hacc prima eft , ac originaljs , 
quam Vcncta annis paucis fubfccuta cft. AJiqui hpc 
anno prodiiffe ctiam Vcnctiis affirmarunt deccpti his 
vctbis cJbaraBcri^us l/cneth. Scd immcrito, ficut ctiam 
Sc ipfum dccepit f REITTAGIOS , cum AnakBor. iitte- 
rar. pa^. 196. cditionem rctulit anni 147^. 

(F) In Bibliotheca Vaticana mim. 10376. 

(r) In Bibliothcca AngeJica. 

{d) Ex catalogo OSBORNII Londini imprcfib ann. 
I75J. Tom. L pag. ija. 

(0 Graecis , ac Latmis ernditus erat litteris AURIS-i 
PA. Per multos annos commercio letterario ufus efl: 

cum 



XV. SAECULI 



285 



Romae an. MCCCCXCV. in 4. (/) 

Felini Sandei Ferraricnfis (^) epito- 

mc dc rcgno Apuliacj & Siciliae, cdente 

Michaele Fcrno cum ejus cpiftola ad Ale- 

xandruni VI. ... Impr. Romae MCCGC- 

XCV. in 4. ib) 

LAuaiNii libcllus dc vita S. Hicronymi 

ad Francif. Beltrandum Barchinoncnfcm*.. 

Impr. Romae MCCCCXCV. in 4. (/) 
CoRNELti Taciti hiftoriac 4 . . Impr. Ro^ 

mae MCCCCXCV. in fol. {k) ' 

Lip- 



cinn PHILELPHO : qnat^ ad ipfum iingularis habctut 
-cpiftola, quam PHILELPHUS ad ipfum {cxibltliBro llh 
cfiBolar. fag. ai. edit. an. 1502: Tofas es in Ubrorum 
mmaturay fcd in Wura maUmi quod ft faccrcs , longc 
melius & tihi , & Mufi cpnfultum effct . ^M enim fro^ 
dc!t librot quotidie nuhc emcre , punc ^ndere » Icgere ve^ 
ro numguam &c. 

(/) Ex MAITTAIRIO pag. ^oj, Erat sltcrun» in 
Tthuana Parte 11. Indicis pag. a. 

(g) FERNUS alteram etiam pr^effixit epiftolam lUl 
POMPONIUM LAETUM, datam idihUs apHlis an. I4pj- 

{b) Ex charaacre EUCHARII SILBERT . Exftat ift 
Bibliotheca Corfiniana. 

(i) Ex LEICHIO in fuppkmento Maittairii pag. ij^o 
& FREYTAGIO apparatus litterar. Tom. 1. pag. lyi. 

(*) FABRICIUS miiotb. Latinae Jibr. II. editknii 
ERNESTI tom. II. pag. j^4. hanc mithta afirmti^ 



484 INDEX LIBRORUM ^ 

MCCCCXCVL 
' LiPPt AuRELti Brandolini oratio co- ^ 
ram Alexandro VI. de Chrifti virtutibus 
in fua paffione nobis exhibitis . . . Impr. Ro* 
mae MCCCCXCVI. in 4. {a) 

Stephani Thegliatii Arcbiepifcopi Pa- 
tracenfis oratio coram Alexandro VL in 
die omnium Sandlorum. an. i^p^t. .. lmpr% 
Romae MCCCCXCVI in 4. (^) 
. Libellus de ftationibus urbis . • • Impr. 
Romae Stephanui l^lanck XII II. martii an^ 
MCCCCXCVL in 8. 

S* fioNAVEMTURAE fermones tam de ^ 
tempore , quam de faniftis . • . Impr. Romae ' 
MCCCCXCVL in foI.<r) S-Atha- 



non dubitat . Aft TIRABOSGHIUS Tm. lU opcris in- 
fcripti : Storia della letteratura Italiana fag. gp^. ^eam 
tamquain exfiftentem ift Bibliotheca Sereniffimi Ducis 
MutinenHum appellat • 

{a) Ex Barbcrinae Bibliothecac Iniicii Tom.Lpag. 1 84. 
De hac cditione nihil attigit AUGOSTINUS MARIOT- 
TIUS y qui hanc orationem Italica lingua reddidit > & ex« 
icudendam curavit Romae anno 1 767. j contcntus comme- 
moraiTe dumtaxat Romanam alteram editionem » quam 
anno I55>6. percgit ALDUS MANUTIUS JUNIOR . 

(h) In Angelica Bibh'othec» # 

(c) Ita pod CASIMIRUM OUDINUM MAZZUCHEL- 
WUS.in opcrc infcripto : Scrittori ItflHani tom. Ihfar^ 
te .VL fag. 2564. 



XV. S A E C U L I 2 Jj 

r 

S. Athanasii cnarrationes in Pauli epi» 
ftolas ex verfione Chriftorphori Perfonae ••• 
Impr. Romae MCCCCXCVI. in fol. {d) 

QuiNTiLiANi oratoriae inftitutionesi • • 
Impr. Romac MCCCCXCVI. in fol. (c) \ 

MCCCCXCVII. 

Bernardini de Caravaial Cardinalis 
oratio in obitum Hifpan. Regis , ex Hifpa* 
nico translatore G^rzia Bodavilla ... /»^r» 
Romae MCCCCXCVII. in ^{a) 

Flavius Vegetius 5 & alii de re mili- 
tari fcriptores . .. Impr.-Romae Eucbarius 
Silbert , feptimo idus junii MCCCCXCVIL 
in 4. {b) 

Annii Viterbienfis {c) antiquitatum vo- 
lumina XVII. . . . Impr. Romae per Eucha-^ 

rium 

{d) Editionem hanc una cum fuppofititia anni 146^. 
credo annumcrandam . Ita etiam credidere LABBAEUS, 
& MAITTAIRE /j^. 6%i. 

(0 ERNESTOS in nova edit. Bibliotb. Utinac Fa- 
hricii Tom. lU p0g.z6p. hanc recenfet editioncm, fed 
poftea bona fide confitetur, fe eam vidiflc nqmqnam. 

(a) In Bibliotheca Vaticana num. 10557. 

(b) Ita FABRICIUS BimotA. Latin. cdit. a». I77S. 
Tof^. 11 pag. 171* 

(c) Obiit Romae anno ijoi. 



986 INDEX LIBRORUM 

rium Silhrt MCCCCXCVII, in fol. {d) 
. Pontificale Ronianum ex cditione Ucobi 
de Lucii$ Epifcopi Cajacenfis .»• Impr.Kmoe 
pcr Stepbttnum Vlank XVU auguJH an* M- 
CCCCXCVII. in fol. {e) 

I MCCCjDXCVIII. 



) 



MARiANt GeivAzANENSts oratio de paf- 
fione J* Chrifti coram Alexandro VI*.*. 
Impr, Romaf MCCCCXCVIII* in4.(tf) 

Annu Viterbienfi$ ex ord. Praedicato- 
rum commcntar, fuper varia antiquorum 
opera . . * Impr^ i» eampo Florae per Eu' 
fbarimf SHhert j aliat Frank MCCCC- 
XCVIII. Part prima die X. menfis julii. 
fars fecunda die IIU augufii . in fol. {b) 

Pe- 

(^) Ita MAITTAIRB fog. *J4., fcd quiaquld poft 
$criptore$ ord* Pracdicatorum dixerft pre probanda hu- 
;us es^fiftentia^ femper verum erit origiQafcnij ac pri- 
mam efle edi(ionem annl f^qUentis • 

(f) Jleintpreiiio eft editioais anni \^%t. 

\a) Ita ex catalogo LOESCHERII jiopr. DreJ^c om* 
1751, /» ?. Partc Jh fogi 75 Jf 

{h) Haec editio eft prima hofum JOHANNIS NAN- 
|1II (Oii9|neatarioriifn 5 ut epifi:oIam praefixam legentt 
patebit, ^xftat ii) Bibliptheca ADgclica^ & apud S.Ma. 
riam de Populp • 



XV. S AE C U L I 487 

MCCCCXCIX. 

( 

PfiTRi PiNTORis (a) Valentinl ex Hi- 
fpania aggregator fcntentiarum Dpftoruni 
omnium de curatione^^ & praefervatione 
peftilentiae • . . Impr. Romae Eucbarius SiU 
bert die XX. februarii . MCCCCXCIX* 
in fol. {b) 

Albertus Magnus de fecretis mulierum 
cum comrt>entar.. . Impr.Romae die Vllh 
julii MCCCCXCIX. in 4. 

Antohini Pii itinerarium. . . Impr. Ro* 
mae an. MCCCCXCIX. in 4. (r) 

Annii Viterbienfis commentar. fuper va- 
ria antiquorum opera.. . Impr. Romae pen 
Eucbarium Silberf MCCCCXCIX.in fol.(//) 

Fbr- 



(j) Erat . medicus ALEXANDRI VI. , fepultuftiuc 
eft apud S. Qauphrium juxta MANDOSIUM dc Arcbia- 
trii Pontipciii fag. 1^9. 

(h) In Bibliotheca Vaticana num. ^15$. 

\c) In Bibliothecs^ Barberina Indicii Tom. L pag. 5 6. 

(d) Catalogi multi^ incer quos Barberinae Bibliotb. 
tofa. L pag. 1^0. tm.lLpag. 16. y 105., »oj., gyg., 
& 582. novam hanc referunt editionem fuppofititiam ; 
nihil enim eft pjaeter fraudem Typographi > qui. pu« 
tatis pripo » ^ ulqmu foiio e^itionis anni praece- 
dentis y ejus loco falfam aoni notam adjicere non dubi- 
tavit . 



»38- INDEX LiBRQRUM 

Formularium procuratorum pro Roma- 
na Curia... Impenfa ^ C^ opera Eucbarii ^ 

Silbert , alias Frank Romae MCCCCXCIX. \ 

decimo feptimo kal. junii. io 4* (^) 

MD. 

De origine urbis Romae) de ecclefus 
|C llationibus urbis . . • Impn Romae anno 
MCCCCC. in 8. (^) 

De memorabiiibus urbis Romae ) de ejus 
templis» (lationibus , reliquiis ^ ac indul- 
gentiiS) una cum figuris ligno incifis. Lin« 
gua vero Germanica opus imprimitur . • . 
Impr. Romae per Joban. hejiken ^ O* Mar- 
tinum Amjlerdam M.D. in 8. {h) 

Libellus precum S. Birqittab • • • Impr. 
Romae an.M.D. in 8t {c) \ 



(c) Ex Biblhth. Vffembacbktta impr, 0ntto i7lo. h 
8. Tom. II. pag. 4+« 

{(() £x Biblioth. Menarfiana pag. 4^o. 

(J?) Accuratc defcribitar apud JONGENDRES in iif' 
quiptione de nofis ciaraBeriRicis libror. XV.fauuii y vavpx. 
iJorimbtrgae in 4« an. 1 740. pag. 4J- * ibiquc ipfc STE- 
PHAN. PLANK aiiaor libri appcllatur. 

(0 £x eodem JUNGSNDRES pag. \^n 

IN- 



'^m^ 



2S9 



m 



^ 



I N D E X 

EDITIONUM ROMANARUM 

X V. S AE C U L I 
Wulh anni^ aut Typo^rafhi nota Jignatarum. 

Epiftola Pii IL ad Turcarum Imperato- 
rcm 5 quae incipit : Pius Papa fecundus 
eloquentiffimm ^ qui ohiit anno 1464. In 
Anchona , dum proficifci propofuerit contru 
Turcbas . £x chara<flere majori quadrato 
in 4- ex 45. foliis (i). 

Pii 11. Tradlatus decaptione urbis Con- 
ftantinopoleos . in 4. (2) 

Lamentatio Nigriponcis ad Dom. Card. 
Nieaenum ( Beflarionem ) de captione ur- 

T bis 

(1) Nafcente Typographia 5 & quidem Moguntiae 
apud SCHOIFFERUM ^ aliifque in Geraianiae iocia j e» 
dita eft haec epiftola , fed illarum editionum chara« 
€ktt toto caelo differt ab eo , cx quo haec noftra coa-* 
luit . Rudis quidem eft chara^ler , fed non inelegans 0- 
tnnino ^ hocque crederem fuilTe primum ULRICI HAN 
tentamen T^pographicum > cum certa quaedam apparea^t 
cuni fuo chara^erc analogia. Igitur 4;, foliotum taii" 
tum cft 3 & quaeiibet pagina eft 2 7, linearum • £xftat 
apud S. Mariam de Populo . 

(2) Ex quatuor tantum plagulis > Sc quaelibct pagi- 
na efl z^. Jinearum • 



290 INDBX . IIBRORUM 

bis Conftantinopolitanae • in^. (j) 

QuiNTUS CuKTius de geftis Alexandri 
Magni ex edit. Pomponii Laeti.. . Pom^ 
ponlui nojlro tempore correxti ^ O* Geor^ 
gius Laver Impreffit . in fol. (4) 

M.TEReNTius Varro de lingua Latina ex 
cdit. Poiiiponii Laeti, una ciim hujus epifto- 
la ad Bartholomaeum Platinam • in fol. (5) 

PoMPEius Festus deinterpretatione ver*- 
borum ^ edente eodem Pomponio . •.. Pompo^ 
nius correxft. Vale g^uilegeris.ll.G.i(ifoL(6) 

PoRpHYRioNis , & AcRoNis explanatio-* 
nes in odas » & poeticam Horatii ^ eden- 
te Aloyfio Tufcano • in fol. (7) 

Caii 

(g) Ex qiiatuor pariter foliis 3 quaelibet vero pagina 
cft go. linearum , & utriufque cditionis excmplar repe- 
rltur apud S. MarJam de Populo. 

(4) Quaelibet pagina eft gi. linearum , & termina- 
tur allata fubfcriptione ; Exftat apud Abbatcm D£ ROS- 
SI. Editio haec vere originalis eftj ac prior ea, quai^ 
etiam abfquc anni nota vulgata eft a VINDELINO dc 
SPIRA 3 & rariflimis libris cft annumeranda . 

(5) Prima etiam cditio eft VARRONIS. Fronti o- 
peris praceft laudata epiftola cum iildice ampliffimo. 
Exftat ctiam in Mufeo Abbatis DE ROSSI. 

(6) Has litteras fignificare exiftimo flalfe Grathz . 
Editio ctiam haec eft princcps . Exft^t ibidcm . 

(7) Edltio haec originalis exftat apud S. Mariaro de 
Populo • 



X V^. S AE C U L r 291 

Cmi Julii SoLtNi rerum memQrabilium 
colle<ftanea. Modeitus dc re militu^i* De 
nugiftratibus urbis 3 & de legibus . in 4, (g) 

LuciANi Samoratenfis dialogi aliqui in 
Latinum verfi per diverfos auAores, in- 
ter quos Seraphin Urbinas ^ Sc* RinutiuS) 
cujus praeeft epiftola ad Card* L. 'de Co- 
lumna. in 4. (9) 

Sermones Sahdli JohannisChrysgsto^ 
Mi e Graeco in Latinum verfi ( probabili- 
ter a Francifco Aretino)... in fol. (10) 

S. Thomae AQUiNATts quaeftioues quod- 
libeticae . .. in fol. (11) 

RoDERici 21AMOKENS1S fpeculum vitae 
humanae... in foU (12) 

T 2 POG- 

(8) Quaelibet pagina eft %6. linearupi. Exflat apud 
S. Mariam de Populo. 

(9) Quaelibet pagina eft a^. lioearum ; Sc exftat 
ibidem • 

' (10) Hujus editionis dercriptionem jam exbibui fub 
anno 1470. pag. 162. Initio exftat index VIIL foliorum . 
(11) Defcribitur a GUILLELMO DEBURIO in in- 
diu Dom* de GAGNAT impr. Parijiis 176^^ num. 26 j. 
pag. 74* 'J^om. Ly addita hac obfervatione : EMo 'setu$ 
. abfqut anni y ac loci indicatione y fed cm ciaralkre GEOR^* 
GII LaVERI anno 1470. 

Cx^) Hunc primum fuiiTe a LAVERO librum editum 

exi- 



r 



292 INDEX IIBRORUM 

PoGOii facetiarum libcr. in 4. (ig) 
AEMfiAfi SlLVii epiftolae in Cardinalatu 



exiftimo in J\donafUrio 5*« Eufibii . Exftabat olifn apiid 
J)m» de GAQNAT indids n»m. 8S8. Occafione hujus 
cditionts Sfcculi Zaworenjis obfervandum venit , non fa- 
tis tuto aflcruiflc virum CJ. JOSEPHUM VEI^NAZZAM 
in nupero ejus opufculo , cui tituius : Leziont fopra ta 
j tfamfa &€. in Cagliari mlla fiamperta reate an. 177«. 

in 8. €x 40. paginis pag. 9*» <y 10. cditioncm pcra- 
ftam abfquc anni , & loci nota- a CHRISTOPHORO 
BEyAMO in Saviliani oppido ( ut ipfc ait , fcd non 
probat) vulgatam fuiflc ante cxitum anni 1471., quod 
habeat praefationem ad PAULLUM 11. , cofderaque ver- 
fus, quoscxftare dixtraus pro coronidc edit.anni 1468., 
foJo mutato Typographi nominc ; fiqujdcm praefatio iJ- 
la , & vcrfus iiJi ( in quibus de PAULLO II. agitur ) 
rcperiuntur tam in cditionc hic reJata , & in altera 
anni I47g*> quam in antcriori anni 1468. Poeta nimi- 
Tum id tantum innuit , RODERICUM fuifle cuftodem 
f Canelli S, Jngeli fub PAULLO IL Hoc quidem bona 

I diaum fit venia cruditifllmi VERNAZZAE , quem ta- 

. xnen in philologica cruditionc apprimc vcrlatum vel cx 

[ ipfo opufculo agnofcere licet . . * 

[ * ' (i 2) Pracmittitur cpiftola BERNARDI cujufdain fenis 

l ^ ad militem RAYMUNDUM Dominum CASTRI AMBRO- 

^ SII . Haec autem una cum indice XL folia priora occupat; 

I deihde opus fequitur , quod y^. ^liis continctur . Exfti- 

\ tit olim rariflima hacc cditio apud DOM. dc LAURA*- 

GUAIS , cx quo migravit ad GAGNAT indicii num. 2 1 2^., 
ac itt auQione prctio 7 2 . iibrar um GaJiiac foJutsi fuit . Li- 
' Vi 



X V. S A E C U L I 29 j 

^■■■■HSIHHHHHHHHMBHHHHilHHHHHHHHHHHHHIik' 

editae uoa cum oratione fua ad Turca« 
rum Imperatorem. in 4. (14) 

Roma Conftantinopoli forori cariflimac 
refponfum editum a Nicolao. de Valle • 

in 4- (' 5) , 

Confilia) &aIIegationes Luoovici Pgn* 
TANi Romani Prfttonotarii Apoftolici tam 
ea ) quae in urbe Roma) quam ea , quae 
Senis confcripfit ; omnia edente Joh. Ba- 
ptifta de Brendis Romano^ & comite Pa-^ 
latino &c. Pars prima » 

Eorumdem pars IL lmprejp$ Romac apui^ 
S. Euftacbium in d$mibui Oiminorum de. 
Vulferiis fcriptorum Apofiolicorum • in faU 
max. (16) T g Bjuf- 

bri omnesa numero 4. ad liuoieruin htinc i J.certiffime e . 
praelo GEORGII LAVERI exiere ab anno 1470. ad ini- 
tium anni 1471. Una enim eft, ac tanta chara£ierum 
confornuta» infer fe. 3 cx quibbs etiaui aliqui LAVERI 
somen praefeferunt 3 ut id affirmari poi&t citra omne con-^ 
tradifiionis periculum • Cur autem anni notam omifcF- 
rity eruditiorum conje(^uris enodandum relinquo. 

(14) Ex charafterc REYNARDI dc ENYNGEN, 
Apud S. Mariam de Pof^ulo • 

(15) Ex charaaere JOH. PHILIPPL de IIGNAMINE. 
Exftat in Biblioth. regia Calliae t.hbtman.lUterar.f.i^S. 

{16) Huic etiam editioni quaedam praemittuntur 
PONTANI orationes» qualis eft.ea^ quam habuit in 
Conciiio Conftantienfi • CharaAer autem apparet ADA- 
MI ROTH . £xftat apud & Mariam de J^opulo. • 



294 INDEX LIBRORUM 

^■■■^■■■■■■■■^■■■■■■■BHBBIiSHHMHHHIBHIi^^ 

• Ejufdem Pontani fingularia jaris . ia 
fol. max. (17) 

Philippi de Franchis de Imola le<aara 
fuper titulodeappellationibus» in fol. (18) 

Traftatus fuper controverfia Ecclefiae. 
Conftantienfis per Joh.Savagetum diftae 
Ecclefiae Canonicum . £)tfdem oratia la- 
mentabilis fuper turbatione Ecclefiae Con- 
ftantienfis ad S. D. N. Papam Sixtum IV. 
in fol. (19) 

AuGUSTiNi Dathi fcribae Senenfis ele- 
gantiolae . in 4. (20) 

Lucius Fenestella de magiftratibus 
Romanorum. in 4. (21) 

Cardinalis Piccolominei Papienfis tc. 
ftamentum. in 4* (22) - 

Fer- 



(17) £x eodem charafileffe , ac praecedens j & ex.* 
ftat in eadem fiibliatheca • 

(18) Ex eodem chara£kerey & exftat ibidem . 
(ly) £x eodem cfaaraAerej & ibidem. Pars prima 

eft iS. fblior. > .& fecunda 14« foliorum. 

(20) Ex charaftere JOH. PHILIPPI de LIGNAMINE 
circa annixm 24^0. £x 40. foliis . Exftat in Bibliotheca 
Aracaelitana • 

(2|). £x eodem charadlere 3 ex ^i. folus, & ij. Ii« 
neis pj^. qualibet pagina-. 

(}i) £x eodem charaaere > & ex quatuor tantum 
plagulis . Exft^ apud Dom. D£ ROSSI • 



^ 



XV. S AE C U L I : 29S 

FfiilNAMDi Cordubcnfis de Romani Po.a* 
rificis au<Storitate in rebus tejnporalibus ^ 
&; de annatis ad Sixtum IV. in fol. (23) 

GuNDissALVf de ViLLADieca utriufqu? 
juris do(5toris \ & facri palatii caufarqtn 
^iiditoris tradatus dc Cardinalium excel- 
lentia ad CardiD.\llodericum de Borgia 
( poltea Alexandrum VI. ) in fol. (24) 

Cjiifdem Gundissalvi traiftatus contra 
haereticam pravitatem ad Regem Hifpa- 
niarum . in fol. (2^) 

Terentii Comoediae ex antiquis codi- 
cibus editae , ac reftitutae per Angel. Sa- 
binum poetam laureatum. /«^^. per Jo^, 
han. Eugonh dc Gengenbacb . in fol. (26) 

Provinciale omnium £ccle(iarum exem- 
platum a libro Cancellariae Apoftolicae . 

T 4 Impr. 

■ ■ ■ • ■•' . ■ .- ^ 

(13) Ex chawficre fpJendido JOH. de GENGEM- 
BACH . Quaclibet cpagii» eft; ^4. lincarnra . Exftat apud 
S. Mariam de Populo. 

(24) Ex codcm chara6lcrc , & cx i6. tantum folife . 
Exft^t apud S. Mariam dc Populo • 

(25) Ex codcm charaftere, & ex ly. foliis. Aiioo 
1485, JOH. de GBNGEMBACH hoc charaftere iropret 
fit tr(&atum de legato cjufdcm GUNDISSALVI . Exftat 
apud S. Mariam de Populo . 

(a^) Exftat in Biblioth. rcgia Gailiae Tm. L bumBn. 
litterar» pag. %%%. 



396 INDEX LIBRORUM 



Impr.fub Innocenth VIIL ift 4. (^7) 

M. ViTRUVu libri de Architeaura , eden- 
te Joh* Sulpitio Verulano una cumejnsepi- 
ftola ad LeAorem , & alia ad Cardinal. Ria- 
riuni) cui etiam ad jungitur Julius Frontinus 
de aquaedu<5libus urbisRomae. in foK (28) 
Albxandri ab Alexanoro Naepolita- 
ni juris confulti ( obiit Romae 1523. ) Dif- 
fertationes IV. de rebus mirabilibus • Impr. 
Romae . in 4. (29) 

Epiftola Pii Papae IL ad Machuroetem 
Principem Turcorum ^ una cum epiftola^ 
refponfiva Morbifani magni Turci ad Pium 
IL data an. Machometis feptingente(imo 

qua-«. 
■ . . ^_^^ — ^ .^ 

(17) £x charaaere EUCHAkll SILBERT • Signatur a 
iittera A ad S* IL > & quaelibet pagina eft 3 7. linearum • 
Sxftat in Bibliotb. Alexandrina Archigymnalii Sapientiae •• 

(a8) Editionem banc efie Romanam circa annum 
1486.9 omnea fcre conveniunt ; norunt enim SULPI- 
TIUM Acadcmiae Pomponianae focium multa edidifle o- 
pera Komae fub finem XV* faeculi . Charadler etiam 
apparet elTe EUCHARII SILBERTI » & in Ene IRON- 
TINI dicitur > liMlum bunc 9 cum cjfcf mcndofiffimus 3 
Pomponiut , & Sulpitius tanto ftudio fic cmcndarunt &c, 
POMroNIUS autem Romae commorabatur • Utraque 
SULPITII epiftola refertur in Catalogo SmitJb. pag. i^%. 

i%9) Ita FABRICIUS miiot/b. mcd. iaiinit. tom. L 
fag% 6u 



X V. S AE C U L I »9.7 

quadragefimo quinto in introitu menfis har 
ften i in 4. (joj 

AlphonSi de SoTO Archidiaconi Givi- 
taten. 9 ac Thefauram Salamaflt. , utriuf-» 
que juris Dofloris opufculum in ordinatio* 
nes 5 ad nofcilcm virani Ardicfnimi de la 
Porta Epifcop» Alerienfem. in 4. (51) 

AittBRosti CoKaNi ord^ S# Augudini ora^ 
tio habita coram Sixto IV. anno 1472. dc 
Conceptione B. M- Virginis In tcmplo S. Ma- 
riae d^ Populp;: in 4. (32) * 

Petri Maksi panegyricus in honorem 
S. Joh. Evangeliftac coram Papa Innocen^^ 
tio VIII. in 4^ (33) 

Mathiae CANAUsFerrarienfis oratio in 
Paffione Domini N- J. Chrifti ad Papam In- 
nocentiura VIII. in 4. (34) 

LuDovici Donati Epifcopi Bergomen- 
fis oratio habita in aedibus S. Auguftini in die 

T 5 ejus 



bA I ii I ir I hi 



(jo) Ex charaftcre SILBERTI, & cx 4^- foliis. Ex- 
flat in Corfiniana Bibliothcca • 

(gi) Ex codem charaftere . Exftat in Angclica Bi- 
bliotbeca • 

(g2) Ex charaftere cpdem , & ibidcm . 

(^g) Ex codem charadlerc^ & Ibidem. 

(3^) Ibidem y & ex eodem chara^ere • Conftant 
qiiinque foliis • 



29S INDEX LIBRORUM 



cjus feftivo coram Cardinalibus . in 4.(35) 
Martinj de Arpbtia 1* heologiae magi- 
ftri, & Protonotarii Apoftolici oratio de 
pailiooe Domioi coram Alexandro Vn 
in 4. (j6) 

Fr. Aoae de MoNTALTo Januenfis ex 
ord. S. Auguftini paffio Domini noftri he- 
roicis carminibus reddita. in 4. (^7) 



ti) Ibidem, & ex eodem chatafilsre. Qul^ autem 
ic oratione dicit orator k hanc Mcepiffe de nuu»- 
dato Card.DESTOUTAVIUA, qui obiit an. 14S5., 
ideo hanc XV. faeculo faaam affirmo , ac impreflam . 
(3<) Eft contra Turcas . Exftat io Angelica Biblio- 
tbeca . 

(n) Ex charaaere STEPHANI PLANK. Conftat iS. 
foliis, & reperltur ibidem. 



SECONDAE PARriS FINIS, 



IN- 



299 

]). INDEX RERUM 

f^ PRAECIPUARUM. 

/• , A 

de Abano Petrus • l^id. de Apono . 
l Acadcmia Roitlana • pag, 85., ^3., ^op. y & 275, 

;- Accoltus Francifcus, l^lJ. Arctinus. 

Acmilius Jobanncs • pag. 221. 
Aefium Typographiam cito obtinuit . pag. y8. 
Alerienfis Johannes. J/iJ. de fiuxis. 
I . Amadi^iujs Job. Chriflophorut iaudatus. ^ag. i$. 
^ de An/idanis Georgius Tibuilus Typographu^ Romanus • 
pag. 115. / 

Amfterdam M^rtinus Typographus Romanus inccrtn». 

pag. I20. 
'de Ancbarano Petrus. pag. 205?. 
de Ancona Auguflinus. pag. 245. 
de Apono Petrus. pag« 225« 

Arabicae Typographiae pr imordia in Fai}0 fortnnae • p. 1 J • 
Aretinus Francifcus. pag. 161. 
Aurifpa Johannes. pag. 217., & 2^2. 
Azaoguidius Batthaflar primus intcr Bononienles Typo- 
graphiam cxcrcuit . pag. 4«. 
B 
dc Eaglionis Bartholoniacus . pag. 201. 
Barbarus Hcrmolaus . pag. 2 74. 
de Bartholomacis Mcnricus • pag. xyf. 
Baruffaidius Hicronymfus Jiin. nbtatns . pag. ij},, ij^., 

^5»4* j & 211. 
fiafinus Bcrnardus • pdg. 2 74. 
JJcatus Joh. Francifcuf . pag, aif. 



oBsmmm 



Bclgac fcalpturac > fcu caelaturae inventorcs . pagi i. 
Bcfichcn Joh. Typographus Roniamis . pag. it^. 
Bibhorum facrorum prima cditio qualis ? pag,^. , & feqq. 
Biffus Johannes^ pag. i$8. 
Biragus Lapus • pag. 21;. 
Blondus Flavius* pag. ai6. 
Bonacorfus Lucas Joh. pag. ^jt. 
Bonincontrus Laurcntius . pag. a57«» & »72. 
Bononiac quo tcniporc ars Typogfaphica inftituta ? p. ^%. 
Borgia Stepbanus . pag. ^y. 
dc Brendis J#h. Bapt. pag. 201. 
Bukink Arnoldus Typograpbus Romanus. pag. it6. 
Burchardus Ji^anncs, pag. 260. .1 

de Bufgo-PaiUlus • pag. IJ4. 
de Butrio Antonins . pag. i8j. 

de Buxis Joh. Andreas EpiC AJericnfis Typographiac 
Conradi , Sc Arnoldi corre6lor. pag. zS. , Sc j^. 

C 

Caelaturae inventio Bclgis adfcribcnda. pag. i. 
Caldcrinus Johannes • pag. 188., 205., 207., 208.%' 

20^., & 21J. 
Campamis Joh. Atttonlus Typograpliiac Ulrici Hart cot- 

rc^of . pag. 27., 74.> 10«., 141- 5 I5*« » & *8i. 
Campharus Jacobus. pag. 19 9* 
Caracciohis Robcrtus . pag. 178. 
dc Caravaial Bernardinus . pag, 2J2. 
de Caftro Paullus. pag, 200. 
Cavalca Domimcus • pag. 186. 

ChaJdaiw Gharafteres Romae prtmwm elabdfati . pag^ s^» 
Chartam perfecerunt Typographi Romani. pag* ^. 
Chartarum varia gcnera . pag. ii» 
Xillenius Bernardinus» pag* 224, . 

Cnci- 



Cneius Angelus. pag. ^o^.^&^o;. 

de Columna Aegidius • pag. 251. 

de Corduba Ferdinandus • pag. i^y. 

Coriolanus Ambrofius .'J/id. de Maffafis. 

Culmeus Paulius. pag. z^^u , 8c %$^. 

Cuftodes apud Vcnetos induxit Joh. de Spifa . pag. ib» 

de Dominicis Domihicus « pag. 20{. 

Donatus pro pneruh's primus liber Sublati editua t pa« 

gina 64. y 122. y & 1^6. 
Dorniberg Thomas. pag. 188« 
Durantus Guilelmus • pag. 204« 

E 
de Enyngen Joh. Reinhardus . Uid» Reinbardus • 

F 

Panum Portuna& dedit pfiihofdia Typogfapbiae Arabi- 
cac. pag. i|. 

Tauftus Joh. focius Joh. Guttembefg l*ypographiae in-» 
ventoris . pag. 2. 

Jernus Michael. pag. 2^1.3 it 282» 

f lemingus Robeftus • pag« 23^. 

Trank Eucharius Typogf aphus Romanus . pag. 1I7«,' 
228. j & 245. 

Prltagius Andreas Typogfaphus Romanus Inceftus. p.i 10. 

lulginium Typographiam cito obtinuit . pag.y 8. , & 1 j6. 

G 

Gallettius Petfus Aloyfius. pag. 272.3 & 276. 

Gallus Lupds Typographus Romanus • pag. 115. 

Gallus Ulricus , vel Udalricus 3 di£lus etiam cognomine 
Han inter pfimos Romae Typographos . pag. 24., 
25.3 27.3 2^,3 & feqq.3 tum 61.3 6J.3 7i*> 
^i*i loj., 141. , 152. 3 i75»i iJj. > 20J. j,^ 
ai8»j ^is** aaXi^i ^1i*> & aI^* Gaiit- 







J02 



Gambilionus Angelus . pag. i ^y. • 

Garfias Petrus. pag. 26 p. 

Gaza Theodorns • peig. 7;. 5 21 1. 5 222,j & 246. 

de S Gemjniano Dominicus . pag. 1 74« 

de Genazano Marianus. pag. i66. 

Gensberg Joh. Typographus Romanus. pag. iij. 

Geraldinus Antonius. pag. 261. 3 & 26j. 

Germani perfecerunt atramentnm . p. ^. 

Germani Typographicae artis inventores . pag. 1., & 2i* 

Golfch Bartholomaeus Typographus Romands . pag.iij. 

Graecorum opera prima edita Mediolani . pag. 12. 

Gregorius XIII. artem Typographicam perfecit • pag.^5.> 

& 97' 
Gregorius Typhcrnas • pag. i^p. 
Guarinus Veronenfis. pag. i68. 

GuIdinbechBarthoIomaeus Typographus Romanus.p.i 14. 
Guttembcrg Joh'. prima Typographiae fundamenta jc^ 

cit • pag. 2. 

H 
Han Udalricus • J/$d* Gallus Udalricus , 
Hanheymcr Nicolaus Typographus Romanus% pag. 114, 
Hebraica opera prima edita Pifauri . pag. 1 2. 
Herolt Georgius Typographus Romaniis • pae. 117^ 
Hugo Joh. Typographus Romanus. pag. iiS. 

I 
Japponenfium Typographia. pag. 14. 
Jenfonius Nicolaus Typographus Parifienfis Venetias pro- 

fc£lus. pag. 4 2« 
de Jmola Johanncs. pag. 2oy« 
inglnraninis Thomas Phaedrus . pag. 272. 
JufVinbnus Bemardus. pag. 174« 

L 

La^ntii Firptiiam editloacs » pag. 1 f 4. La« 



J^ 

Platina fiartholomaeus Typographiae Georgii Laver cor- 
re£ior • pag. B$., 8c feqq, « tum iio.j & ai;, 
de Ponte Oldradus. pag. i8y. 

Q. 

Quirinus Angelus M, Card. laudatus. pag. ji. , 6»,, 
71. ^ & paffim • 
Suppletus. pag. ijj., 168. , & 17J. 
Motatus. pag. ^5., 78., 8c i6i, 

R • 

Rallus Manilius • pag. axj*, & a}8« 

RaudenGs Antonius • pag. 128., & i$4* 

Regidrum chartarum induxerunt Typographi Romani» 

pag. 10. 
Reinhardus Joh. Typographus Romanus • p.f 14*1 & 222. 
Rezzonicus a Turre Antonius Jofepus . pag^ 1^2« 
Romam primum ex Germania migravit ars Typogra* 

phica « pag. zz. , 6e* y & 7i^ 
de Rofli Joh. Bernardus laudatgs • pag. !$• 
.dp RoiTonibus Dinus • pag. 188. 
Rot Adam Typographus Romamis. pag* iii., 170. , 

i$4. ^ & ijfo. 

S 

Sancius de Arevalo Rodericus. pag. la^. 

Safchel Georgius • pag. iii. 

Scalpturae inventio Belgis adfcribenda • ViJ^ Caelaturae 

inventjo • 
Schenchecbcr Theobaldus Typographus Romanus • p.i ij, 
Scheurener Job. Typographus Romanu$. pa. 114« 
SchoifiFer Petrus Joh. Guttembergii fucCeffor • p»8.j& 28^« 

Excogitavit litteras capitales • pag^ ^. 
de Senis Federicus • pag. i8j. 
Signaturas incroduxit Parifiis Ulric Gering. pag.^^. 



_ j 



r 



jo6 

Imrodiixit apud Helvetios Elias Lou&n . ibid. 
Silbcrt Eucbaritts . W<^. Frank . 
Sixtus V. dc Typograpbia optime meritus . pag. ^7. 
Sophianus Micolaus • pag. a44« 
deSpira Jobanncs primus inter Venetos TypQgraphiam 

excrcuit. pag. gS.^ & 4$» 
Sublaci in agro Romano quo tcmpore inftituta ars Ty- 

pographica i pag. ii. » Sc 60. 
Sucius Pctrus . Vid. dc Viccntia . 
Sulpitius Johanncs. pag. 267, ^ & a^^. 
Swcynheym Conradus unus ex primis , qui Romae Ty- 

pographiam excrcuit • pag. 2j.^ & feqq. ^ tum 

6i. j Sc 9p. 



Tagalcnfis charafter Manilae impreflus. pag. ij. 

Theliatius Stephanus . pag. 248. 

Tirabofchius Hieronymos notatus .p. 5 7»>i^i«3&i^J« 

Tortellius Johannes. pag. 171« 

Trebia oppidum Umbriae Typographiam cito obtinuit • 

pag. 5?J. , Sc Ig6. 
e Trevio Johannes . pag. 187., & 200. 
Triumphus Auguftinus. pag. 242. 
de Tudefchis Nicolaus^ pag. 207. 
de Turre Pctrus Typographus Romanus. pag. ii^. 
Tufcanus Joh. Aloyfius. pag. i86.j & 204. 
Typographia apud fiononienfes quo ||mpore inftituta ? 

pag. 48., & 5 5- * 

Typographia apud Japponenfes • pag. 14* 
Typographia apud Manilae urbem . pag. xf. 
Typographia apud Mediolanenfes quo tempore inftituta ? 

pag. 5i- 
Typographia apud Venctos quo tempore invcfta ? pa- 
gina 24. 5 & ^qq. Ty- 



A 
^ 



?07 



\ 

L 



Typographiae. fundamenta prima a Joh« Guttemberg ja- 

€ia • pag. 2. 
Typographiae invcntio Germanis adfcribenda* p.l.iSc lu 

Valla Laurentius .'. pag. i7*» 

de Valle Laelius- pag. 211. 

de Valle Nicolaus • pag. i^j.^ & 2Xi« 

Varro Guillelnius. pag. 281. 

Venetiarum laudes. pag. 160. 

Vcnetiis quo tempore inftituta ars Typographica ? pc* 

gina J4. * & feqq. 
Verardus Bartholinus • pag. 280. 
Verardus Carolus • pag. 275., & 280. 
Vernazza Jofephus . pag. 2^2. 
de Vicentia Eetrus . pag. .Z7J»._ 
Virgilii variae editiones . pag. 150« 
IJlmius PauIIus • p^tj. Culmeus • 
de Willa Windelinus Typographus Romanus. pag^iij, 

Z 
Zabarella Francifcus^ pag. 2g^. 
Zacharias Pranc. Antonius • pag. 214., & zip^ 
Zarolus Typographus Medioiartcnfis . pag. 218, 



1 \ 



F 1 N 1 S. 



ER-